سرطان پستان از بافت پستان منشا می‌گیرد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های پستان جهش پیدا می‌کنند و به صورت کنترل‌نشده‌ای رشد کرده و توده‌ای که در ادامه به آن تومور گفته می‌شود را ایجاد می‌کنند. مانند سایر سرطان‌ها، سرطان پستان می‌تواند به بافت اطراف پستان نیز منتشر شود. همچنین ممکن است به سایر قسمت‌های بدن تهاجم کرده و تومورهای جدیدی را تشکیل دهد. البته فراموش نکنیم، این وضعیت در صورتی که تشخیص سرطان پستان به موقع صورت گیرد و درمان مناسب آغاز شود، قابل پیشگیری است.
از سرطان پستان و اختلال روحی روانی ناشی از آن بیشتر بدانیم.
سرطان پستان شایع است!
سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در بین زنان است و بعد از سرطان پوست در رتبه دوم قرار دارد. این بیماری در میان زنان بالای ۵۰ سال شیوع بیشتری دارد. شیوع سرطان پستان در مردان بسیار کمتر است. شیوع سرطان پستان مردان، کمتر از ۱٪ کل موارد ابتلا است. این بیماری اغلب در بزرگسالان بالای ۵۰ سال تشخیص داده می‌شود. با این حال احتمال ایجاد آن در هر سنی وجود دارد.
انواع سرطان پستان
ممکن است به اشتباه تصور کنید همه افرادی که به این توده پستان دچار می‌شوند، یک نوع بیماری دارند. اما باید بدانید این تصور غلط است. هر نوع توده‌ای در پستان، سرطان نیست. بسیاری از موارد خوش‌خیم بوده و ویژگی‌های بدخیمی و سرطانی را ندارد. همچنین سرطان پستان نیز انواع مختلفی دارد که بسته به نوع آن، تظاهرات این بیماری متفاوت خواهد بود. انواع سرطان پستان متعددند و با توجه به ویژگی‌های بالینی و آزمایشگاهی تشخیص داده می‌شوند.
علائم و علل سرطان پستان
آگاهی از علائم سرطان پستان اهمیت زیادی دارد. چرا که با شناسایی به موقع نشانه‌های غیرطبیعی می‌توان از به عقب افتادن تشخیص بیماری پیشگیری کرد. تشخیص به موقع اهمیتی زیادی در پیش‌آگهی بیماری دارد. علایم سرطان پستان برای هر فردی ممکن است متفاوت باشد. علائم احتمالی سرطان پستان عبارتند از:
- تغییر در اندازه یا شکل پستان
- لمس توده که ممکن است به اندازه یک نخود کوچک باشد
- احساس توده یا ضخیم شدن در پستان یا زیر بغل
- تغییر پوست پستان (فرورفتگی، چروکیدگی، پوسته پوسته‌شدن یا التهاب)
- قرمزی پوست روی پستان یا نوک پستان
- وجود ناحیه‌ای که به طور مشخص با هر ناحیه دیگری در هر پستان متفاوت است
- سفتی قسمتی از پوست روی پستان
- ترشح مایع آغشته به خون یا شفاف از نوک پستان
برخی از افراد اصلاً متوجه هیچ نشانه‌ای از سرطان پستان نمی‌شوند. به همین دلیل است که انجام ماموگرافی جهت غربالگری بسیار اهمیت دارد.
علت ایجاد سرطان پستان
سرطان پستان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های غیرطبیعی در پستان تقسیم و تکثیر شوند. اما کارشناسان دقیقاً نمی‌دانند که در وهله اول چه چیزی باعث شروع این روند می‌شود. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد چندین عامل خطر وجود دارد که ممکن است شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:
- سن: سن ۵۵ سال یا بالاتر، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.
- جنسیت: زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به سرطان پستان هستند.
- سابقه خانوادگی و ژنتیک: اگر والدین، خواهر و برادر، فرزندان یا سایر بستگان نزدیک فردی سابقه ابتلا به این بیماری را داشته باشند، احتمال ابتلا به این بیماری در مقطعی از زندگی او بیشتر است. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از سرطان‌های پستان به دلیل ژن‌های غیرطبیعی منفرد بوده که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود و با آزمایش ژنتیک قابل تشخیص است.
- سیگار: مصرف تنباکو با انواع مختلف سرطان از جمله سرطان پستان مرتبط است.
- مصرف الکل: تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن الکل می‌تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان پستان را افزایش دهد.
- چاقی: چاقی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان و عود آن را افزایش دهد.
- قرارگیری در معرض تشعشع: اگر فردی قبلاً پرتودرمانی، به ویژه در ناحیه سر، گردن یا قفسه سینه خود داشته باشد، احتمال ابتلا به سرطان پستان در وی بیشتر است.
- درمان جایگزینی هورمونی: افرادی که از درمان جایگزینی هورمونی استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
بسیاری از عوامل دیگر وجود دارند که می‌توانند شانس ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهند.
سرطان پستان بدخیم و اهمیت تشخیص زودهنگام آن
تشخیص زودهنگام این بیماری و دریافت مناسب‌ترین درمان برای آن، دو تا از مهم‌ترین نکات برای پیشگیری از مرگ‌و‌میر ناشی از سرطان پستان است. سرطان پستان اگر زمانی که کوچک بوده و گسترش نیافته است تشخیص داده شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود. انجام آزمایشات غربالگری منظم مطمئن‌ترین راه برای تشخیص زودهنگام سرطان پستان است. انجمن سرطان آمریکا دستورالعمل‌های غربالگری را برای زنان در معرض خطر متوسط و برای کسانی که در معرض خطر بالای این بیماری قرار دارند، ارائه کرده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
تست‌های غربالگری برای سرطان پستان
غربالگری به آزمایش‌ها و ارزیابی‌هایی اطلاق می‌شود که برای یافتن بیماری در افرادی که هیچ علامتی ندارند، صورت می‌گیرد. هدف از آزمایش‌های غربالگری سرطان پستان، یافتن زودهنگام آن، قبل از ایجاد علائم (مانند توده‌ای در پستان که می‌توان آن را احساس کرد) است. تشخیص زودهنگام به معنای یافتن و تشخیص بیماری زودتر از زمانی است که منتظر شروع علائم هستیم. سرطان‌های پستان که در طول معاینات غربالگری یافت می‌شوند، به احتمال زیاد کوچک‌تر بوده و به میزان کمتری به خارج از پستان انتشار یافته‌اند. اندازه سرطان پستان و میزان گسترش آن از مهم‌ترین عوامل در پیش‌بینی پیش‌آگهی یک زن مبتلا به این بیماری است. دستورالعمل‌های انجمن سرطان آمریکا برای زنانی است که در معرض خطر متوسط ابتلا به سرطان پستان هستند. افراد در معرض خطر متوسط عبارتند از زنانی که:
- سابقه شخصی یا خانوادگی قوی برای سرطان پستان یا جهش ژنتیکی شناخته شده نداشته‌اند.
- قبل از سن ۳۰ سالگی پرتودرمانی قفسه سینه نداشته‌اند.
دستورالعمل‌های غربالگری برای افراد با خطر بالا عبارتند از:
- زنان بین ۴۰ تا ۴۴ سال می‌توانند غربالگری سالانه را با ماموگرافی شروع کنند.
- زنان ۴۵ تا ۵۴ ساله بهتر است هر سال ماموگرافی انجام دهند.
- زنان ۵۵ ساله و بالاتر می‌توانند یک سال در میان ماموگرافی را انجام داده و یا می‌توانند ماموگرافی سالانه را ادامه دهند.
سن غربالگری سالانه برای زنان در غربالگری کشوری در ایران ۵۰ سال است. زنان از سن ۵۰ سالگی به بعد در ایران باید ماموگرافی را به صورت سالانه انجام دهند.
ماموگرافی برای سرطان پستان
ماموگرافی، نوعی تصویربرداری از پستان است. ماموگرافی منظم می‌تواند به یافتن سرطان پستان در مراحل اولیه کمک کند. ماموگرافی اغلب می‌تواند تغییرات پستان را که ممکن است سال‌ها قبل از بروز علائم بالینی سرطان ایجاد شود، شناسایی کند. نتایج حاصل از چندین دهه تحقیقات به وضوح نشان می‌دهد که زنانی که به طور منظم ماموگرافی انجام می‌دهند، احتمال بیشتری دارد که سرطان پستان در آن‌ها زودتر تشخیص داده شود و کمتر به درمان‌های تهاجمی مانند درمان سرطان پستان با جراحی برای برداشتن کل پستان (ماستکتومی) و شیمی‌درمانی نیاز پیدا کنند. همچنین احتمال بهبودی کامل در آن‌ها بیشتر است.
با این حال ماموگرافی نیز ممکن است با خطا همراه باشد و برخی موارد را به درستی تشخیص ندهد. اگر موردی در ماموگرافی غربالگری یافت شود، احتمالاً فرد به آزمایش‌های دیگری (مانند ماموگرافی مجدد یا سونوگرافی پستان) نیاز خواهد داشت تا مشخص شود آیا مبتلا به سرطان است یا خیر.
معاینه بالینی و خودآزمایی برای سرطان پستان
تحقیقات مزیت واضحی از معاینه فیزیکی منظم پستان توسط یک متخصص یا خود فرد را نشان نداده است. شواهد بسیار کمی وجود دارد که نشان دهد این معاینات به تشخیص زودهنگام سرطان سینه، با وجود انجام غربالگری منظم ماموگرافی، کمک می‌کنند. اغلب هنگامی که سرطان سینه به دلیل علائم (مانند توده در سینه) تشخیص داده می‌شود، یک زن این علامت را در طول فعالیت‌های معمول مانند حمام کردن یا لباس پوشیدن کشف می‌کند. زنان باید با ظاهر و حس طبیعی سینه‌هایشان آشنا باشند و هر گونه تغییر را فوراً به پزشک گزارش دهند.
در حالی که انجمن سرطان آمریکا معاینات بالینی پستان یا خودآزمایی پستان را به عنوان بخشی از برنامه معمول غربالگری سرطان پستان توصیه نمی‌کند، این بدان معنا نیست که این معاینات هرگز نباید انجام شوند. در برخی موقعیت‌ها، به‌ویژه برای زنانی که در معرض خطر بالاتر از حد متوسط هستند، متخصص ممکن است معاینه بالینی پستان را همراه با ارائه مشاوره در مورد خطر و تشخیص زودهنگام ارائه دهند. برخی از زنان ممکن است با انجام معاینات منظم خود به عنوان راهی برای پیگیری ظاهر و احساس سینه‌هایشان راحت‌تر باشند. اما درک این نکته مهم است که شواهد بسیار کمی وجود دارد که نشان دهد انجام این معاینات به طور معمول برای زنانی که در معرض خطر متوسط ابتلا به سرطان سینه قرار دارند مفید است.
توصیه های انجمن سرطان آمریکا برای غربالگری سرطان پستان
زنانی که بر اساس برخی عوامل در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان سینه هستند، باید هر سال MRI سینه و ماموگرافی انجام دهند. غربالگری در این افراد معمولاً از سن ۳۰ سالگی شروع می‌شود. زنان در معرض خطر بالاتر عبارتند از:
- افرادی که با توجه به ابزارهای ارزیابی خطر (عمدتاً بر اساس سابقه خانوادگی) خطر ابتلا به سرطان سینه بین ۲۰ تا ۲۵ درصد یا بیشتر داشته باشند.
- افرادی که یک جهش شناخته شده ژن (BRCA1 یا BRCA2) بر اساس انجام آزمایشات ژنتیکی داشته باشند.
- افرادی که یک خویشاوند درجه یک (والدین، برادر، خواهر یا فرزند) با جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 دارند و خودشان آزمایش ژنتیکی انجام نداده‌اند.
- زنانی که در سنین ۱۰ تا ۳۰ سالگی در ناحیه سر، گردن و قفسه‌سینه پرتودرمانی کرد‌ه‌اند.
- افراد مبتلا به سندرم Li-Fraumeni، سندرم کاودن، یا سندرم Bannayan-Riley-Ruvalcaba یا داشتن بستگان درجه یک با یکی از این سندرم‌ها
- افراد دارای سابقه شخصی سرطان سینه
- افرادا دارای سینه‌های با تراکم بالا یا ناهمگن بر اساس ماموگرافی
اکثر زنان در معرض خطر بالا باید غربالگری با MRI و ماموگرافی را از ۳۰ سالگی شروع کرده و این روند را تا زمانی که از سلامت خوبی برخوردار هستند ادامه دهند. دریافت نوبت ویزیت پزشک زنان آنلاین می‌تواند کمک‌کننده باشد.
جمع‌بندی
سرطان پستان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در میان زنان بوده و بعد از سرطان پوست، در رتبه دوم شایع‌ترین سرطان در زنان قرار دارد. شیوع این بیماری در میان مردان به مراتب کمتر است. آنچه در مورد این بیماری اهمیت دارد تشخیص زودهنگام آن است. تشخیص زودهنگام این بیماری با نتایج بهتر و پیش‌آگهی مطلوب‌تری همراه است. علت دقیق ابتلا به این نوع سرطان مشخص نیست با این حال عواملی وجود دارد که احتمال ایجاد آن را افزایش می‌دهد، از جمله داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان، مصرف سیگار و الکل و ابتلا به چاقی. از جمله علائم بالینی سرطان پستان پستان می‌توان به تغییرات در ظاهر و اندازه پستان، تغییرات در پوست پستان و احساس سفتی و توده در پستان اشاره کرد. طبق آخرین دستورالعمل انجمن سرطان آمریکا برای زنان با ریسک متوسط، غربالگری به صورت ماموگرافی سالانه از سن ۴۴ سالگی توصیه می‌شود. این غربالگری در کشور ایران از سن ۵۰ سالگی به صورت انجام ماموگرافی سالانه توصیه می‌شود.
منابع:
