فراوردههای خونی چه انواعی دارند؟
انتقال فراوردهی خونی یکی از روندهای حیاتی است که خطراتی از جمله عوارض عفونی و غیرعفونی دارد. در ادبیات پزشکی در مورد استفاده مناسب از خون و فراوردهی خونی اختلاف نظرهایی وجود دارد. کارآزماییهای بالینی که استفاده از آنها را بررسی میکنند نشان میدهند که انتقال خون و فراوردهی خونی در سطوح پایینتر هموگلوبین مفید است.
پکسل
پکسل (Pack cell) رایجترین فرآوردهی خونی است که از خون کامل با حذف تقریباً 250 میلی لیتر پلاسما تهیه میشود. یک پکسل سطح هموگلوبین را 1 گرم در دسی لیتر (10 گرم در لیتر) و هماتوکریت را 3 درصد افزایش میدهد.
فراوردهی خونی پکسل چه کاربردی دارد؟
پکسل برای درمان خونریزی و بهبود اکسیژنرسانی به بافتها استفاده میشود. این امر باید بر اساس شرایط بالینی بیمار انجام شود. از موارد تزریق پکسل، میتوان به بحران حاد سلول داسیشکل (برای پیشگیری از سکته مغزی) یا از دست دادن حاد خون بیش از 1500 میلیلیتر یا 30 درصد حجم خون اشاره کرد. علائم کمخونی ممکن است شامل خستگی، ضعف، سرگیجه، کاهش تحمل فعالیت، تنگینفس، تغییر در سطح هوشیاری، گرفتگی عضلات و آنژین یا نارسایی احتقانی شدید قلب باشد.
پلاسما
فراوردهی خونی پلاسما شامل پلاسمای تازه منجمد (FFP) و پلاسمای ذوب شده است که تا پنج روز در دمای 33.8 تا 42.8 درجه فارنهایت (1 تا 6 درجه سانتیگراد) نگهداری میشود. پلاسما حاوی تمام فاکتورهای انعقادی است. انفوزیون پلاسمای منجمد تازه را میتوان برای کاهش اثرات ضد انعقادی استفاده کرد. پلاسمای ذوب شده دارای سطوح پایینتری از فاکتورهای V و VIII است و در بیماران مبتلا به انعقاد با مصرف شدید فاکتورهای انعقادی (انعقاد منتشر داخل عروقی) اندیکاسیون ندارد. تزریق پلاسما در بیمارانی که خونریزی فعال دارند توصیه میشود. مراقبتهای حمایتی میتواند INRهای در حد فوقانی نرمال تا کمی افزایش یافته (1.3 تا 1.6) را بدون تزریق پلاسما کاهش دهد.
اندیکاسیونهای دریافت فراوردهی خونی پلاسما
- INR > 1.6
- مسمومیت با وارفارین
- انعقاد حاد منتشر داخل عروقی (DIC)
- خونریزی میکرووسکولار در حین انتقال خون گسترده
- جایگزینی مایع برای آفرزیس در میکروآنژیوپاتی های ترومبوتیک
- آنژیوادم ارثی
پلاکت
پلاکت یک از فراوردهی خونی مهم است که برای جلوگیری از خونریزی در بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی یا نقص عملکرد پلاکتی اندیکاسیون دارد. موارد منع تزریق پلاکت شامل پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک (TTP) و ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین است (HIT). انتقال پلاکت در این شرایط میتواند منجر به ترومبوز بیشتر شود. یک واحد فرآوردهی خونی پلاکت آفرزیس باید تعداد پلاکتها را در بزرگسالان 30000 تا 60000 در هر میکرولیتر افزایش دهد. خونریزی خودبهخودی از طریق اندوتلیوم سالم رخ نمیدهد؛ مگر اینکه تعداد پلاکتها زیر 5000 باشد.
اندیکاسیونهای دریافت فراوردهی خونی پلاکت
- جراحی بزرگ یا یک پروسیجر تهاجمی، بدون خونریزی فعال با پلاکت کمتر از 50000
- پروسیجر تهاجمی در چشم یا جراحی مغز و اعصاب، بدون خونریزی فعال با پلاکت کمتر از 100000
- جراحی با خونریزی فعال با پلاکت کمتر از 50000
- بیمار پایدار بدون خونریزی با پلاکت کمتر از 10000
- بیمار پایدار بدون خونریزی فعال با دمای بالاتر از 38 یا تحت پروسیجر تهاجمی با پلاکت کمتر از 20000
رسوب کرایو یا cryoprecipitate
این فراوردهی خونی که از ذوب پلاسمای منجمد تازه و جمعآوری رسوب آن تهیه میشود، cryoprecipitate حاوی غلظت بالایی از فاکتور VIII و فیبرینوژن است. این فرآورده در موارد هیپوفیبرینوژنمی استفاده میشود که اغلب در زمینه خونریزی شدید یا انعقاد با مصرف شدید فاکتورهای انعقادی رخ میدهد. هر واحد cryoprecipitate سطح فیبرینوژن را 5 تا 10 میلیگرم در دسیلیتر (0.15 تا 0.29 میکرومول در لیتر) با هدف حفظ سطح فیبرینوژن حداقل 100 میلیگرم در دسیلیتر افزایش میدهد.
اندیکاسیونهای تزریق فراوردهی خونی cryoprecipitate
بزرگسالان
- خونریزی بعد جراحی قلب
- خونریزی یا انتقال خون وسیع
- وجود خونریزی ناشی از جراحی
نوزادان
- کمبود فاکتور ضدانعقادی 8
- کمبود فاکتور ضدانعقادی 13
- دیس فیبرینوژنمی همراه تولد
- کمبود فیبرینوژن همراه تولد
- بیماری فونویلبراند
انتقال فراوردهی خونی چه عوارضی دارد؟
عوارض مربوط به انتقال فراوردهی خونی را میتوان به انواع حاد یا تاخیری و دستههای غیرعفونی و عفونی طبقهبندی کرد. انواع عوارض حاد طی چند دقیقه تا 24 ساعت از تزریق رخ میدهد، در حالی که عوارض تاخیری ممکن است روزها، ماه ها یا حتی سال ها بعد ایجاد شود. خطر ابتلا به عفونت ناشی از انتقال خون از دهه 1980، 10000 برابر کاهش یافته است. خطرات جدی غیرعفونی انتقال خون تا حدود 1000 برابر بیشتر از یک عارضه عفونی است. با این حال، با وجود پیشرفت آزمایشهای غربالگری خون و سایر پیشرفتهای پزشکی مرتبط، هیچ پیشرفتی مرتبط با پیشگیری از خطرات جدی غیرعفونی انتقال خون وجود نداشته است. بنابراین بیماران به مراتب بیشتر از یک عارضه عفونی، خطرات جدی غیرعفونی انتقال فراوردهی خونی را تجربه میکنند.
خطرات حاد غیرعفونی به دنبال انتقال فراوردهی خونی
- انواع واکنش همولیتیک حاد
- واکنشهای آلرژیک
- آنافیلاکسی
- مشکلات انعقادی در انتقال خون گسترده
- واکنش غیرهمولیتیک تب دار
- اختلالات متابولیک
- تزریق نادرست (تزریق محصول نادرست به گیرنده نادرست)
- آلودگی سپتیک یا باکتریایی
- اضافه بار گردش خون مرتبط با انتقال خون
- آسیب حاد ریه مرتبط با انتقال خون
- کهیر
عوارض تاخیری به دنبال دریافت فراوردهی خونی
- واکنش همولیتیک تاخیری
- اضافه بار آهن
- پورپورا به دنبال تزریق خون
- بیماری پیوند علیه میزبان مرتبط با انتقال خون
- تعدیل ایمنی مرتبط با انتقال فرآوردهی خونی
عوارض عفونی انتقال فراوردهی خونی
- عفونت با ویروس هپاتیت B؛ 1 در 350000
- ویروس هپاتیت C؛ 1 در 1.8 میلیون
- آلودگی با ویروس T-لنفوتروپیک انسانی 1 یا 2؛ 1 در 2 میلیون
- HIV؛ 1 در 2.3 میلیون
- بیماری Creutzfeldt-Jakob؛ نادر
- ویروس هرپس انسانی 8؛ نادر
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید
