همه ما در دوره‌ای از زندگی خود درد بدن را تجربه کرده‌ایم. بدن درد به علل متنوعی میتواند ایجاد شود و اغلب با خستگی و کسالت همراه می‌شود. این وضعیت اگر موقتی و گذرا باشد، برای مثال به طور حاد و به دنبال ابتلا به سرماخوردگی ویروسی باشد، چندان توجهی جلب نمی‌کند. چرا که پس از گذشت دوره بیماری به زودی برطرف می‌شود. اما بدن دردی که تداوم یابد و به کسالت و خستگی مزمن منجر شود، آزاردهنده است. در چنین شرایطی ممکن است دقیقا ندانیم علت خستگی و بدن درد مداوم چیست و چه کاری باید برای بهبود این شرایط انجام دهیم.
بدن درد نشانه چیست؟ همانطور که گفتیم عوامل متعددی می‌توانند علت بدن درد و کوفتگی مداوم بدن باشند. بدن درد گذرا میتواند ناشی از خستگی، نداشتن خواب کافی یا ورزش شدید باشد. همچنین بدن درد شدید معمولاً با عفونت‌هایی مانند آنفولانزا همراهی دارد. با این حال، این یافته همچنین می‌توانند نشانه یک بیماری زمینهای مزمن مانند فیبرومیالژیا، آرتریت یا لوپوس باشند. در ادامه به تشریح ویژگی‌های درد بدن، عوامل ایجاد کننده آن و راه‌هایی برای مقابله با این مشکل می‌پردازیم.
بدن درد و نشانه‌های همراه
درد بدن میتواند از نظر شدت متفاوت باشد. ممکن است افراد آن را به عنوان دردهای تیز و متناوب یا درد مبهم اما مداوم توصیف کنند. این دردها می‌توانند در هر جایی از بدن احساس شوند. محل درد به علت ایجادکننده آن بستگی دارد. به عنوان مثال، درد ناشی از فعالیت ورزشی ممکن است در ماهیچه‌هایی که تحت فشار قرار گرفته‌اند رخ دهد، در حالی که برخی از شرایط زمینهای باعث دردهای خفیف‌تری در سراسر بدن می‌شوند.
علائم دیگر
اگر بدن درد به دلیل یک بیماری باشد، ممکن است فرد علائم دیگری را نیز تجربه کند، مانند:
- ضعف
- خستگی
- لرز یا تغییر دمای بدن
- علائم سرماخوردگی و آنفولانزا
بدن درد ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. بیشتر موارد به راحتی قابل درمان بوده و نسبتاً بی‌خطر هستند، اما گاهی اوقات بدن درد میتواند به دلیل شرایط پزشکی جدی‌تری رخ دهد.
علل ایجاد کننده بدن درد
فیبرومیالژیا
درد، خستگی و سفتی عضلانی همگی علائم فیبرومیالژیا هستند. درد مزمن شکایت اصلی و عمده این بیماران است. درد مداومی که به داروهای مسکن رایج پاسخی نمی‌دهد. فیبرومیالژیا یک اختلال مزمن است که باعث درد و حساسیت در سراسر بدن و همچنین خستگی و اختلال در خواب می‌شود. دانشمندان به طور کامل علت آن را درک نکرده‌اند، اما افراد مبتلا به این اختلال، حساسیت بالایی نسبت به درد دارند. هیچ درمانی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد، اما پزشکان و سایر ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند به مدیریت و درمان علائم کمک کنند. درمان معمولاً شامل ترکیبی از ورزش یا سایر درمان‌های حرکتی، درمان روان‌شناختی-رفتاری در کنار درمان دارویی است.
عفونت‌ها و ویروس‌ها
در فصل شیوع بیماریهای ویروسی، این یافته در میان بسیاری از افرادی که درگیر بیماری می‌شوند شایع است. آنفولانزا، سرماخوردگی و سایر عفونتهای ویروسی یا باکتریایی می‌توانند باعث درد بدن شوند. هنگامی که چنین عفونت‌هایی رخ می‌دهد، سیستم ایمنی گلبول‌های سفید خون را برای مبارزه با عفونت می فرستد. این امر می تواند منجر به التهاب شود که باعث احساس درد و سفتی در عضلات می‌شود. بدن درد شدید در زمان ابتلا به آنفولانزا، از طولانی‌‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم این بیماری است. در چنین شرایطی میتوانید از مسکن‌های بدون نسخه به عنوان قرص برای بدن درد و کوفتگی استفاده کنید.
مصرف برخی داروها
برخی از داروها مانند استاتین‌ها و داروهای فشار خون عوارض جانبی احتمالی دارند که باعث می‌شود فرد دچار احساس درد، گرفتگی عضلات و ضعف شود. علائم ترک الکل و داروهای خاص، از جمله کوکائین و مواد افیونی نیز میتواند اثر مشابهی داشته باشد. اگر به دنبال مصرف داروی خاصی بدن درد را تجربه کردید، با پزشک خود مشورت کنید.
احتباس مایع
بدن باید میزان معینی از مایعات را دفع کند. اگر مایعات به اندازه کافی دفع نشود، مایع اضافه در بدن تجمع می‌یابد. هنگامی که بدن مایعات را حفظ می‌کند، تورم و التهاب در بدن ایجاد می‌شود. این امر منجر به درد عضلانی می‌شود. فرد همچنین ممکن است درد و گرفتگی موضعی و تیز را تجربه کند. شرایطی که میتواند منجر به احتباس مایعات شود عبارتند از:
- مشکلات تیروئید، به ویژه تیروئید کم‌کار (هیپوتیروئیدیسم)
- نارسایی احتقانی قلب
- سیروز کبدی
- سوء تغذیه شدید
- بیماری مزمن کلیه و سندرم نفروتیک
- نارسایی وریدی
- مشکلات درناژ لنفاوی
هیپوکالمی (سطح پایین پتاسیم خون)
هیپوکالمی زمانی است که فرد پتاسیم کمی در جریان خون خود دارد. پتاسیم پایین بر عملکرد اعصاب و ماهیچه‌ها تأثیر گذاشته و به گرفتگی، درد و ضعف عضلانی منجر می‌شود.
فشار روانی و اضطراب
استرس میتواند باعث ایجاد تنش در بدن شود. اضطراب مزمن همچنین میتواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد. در چنین شرایطی گرفتگی متناوب عضلات بدن و درد منتشر ممکن است. همچنین اضطراب و تنش مداوم بر پاسخ بدن به التهاب و عفونت تأثیر می‌گذارد.
کم‌آبی بدن
تامین آب کافی برای عملکرد مطلوب بدن بسیار مهم است. کم‌آبی میتواند بر پوست، ماهیچه‌ها و مفاصل تأثیر منفی بگذارد. هیدراتاسیون مناسب میتواند با حفظ نرمی و انعطاف پذیری غضروف، به کاهش درد و محافظت از مفاصل و عضلات کمک کند. کم‌آبی مایعات را از بافت‌های بدن بیرون کشیده و این وضعیت باعث درد و کسالت بدن می‌شود. همچنین کم‌آبی بدن میتواند به بر هم خوردن تعادل مواد معدنی و الکترولیت‌ها در بدن منجر شود. بنابراین یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای کاهش درد، افزایش مصرف روزانه آب پاکیزه است.
کمبود خواب
درد و کسالت عمومی میتواند هم علت و هم از علائم کمبود خواب باشد. افرادی که دردهای مزمن را تجربه می‌کنند، اغلب به سختی می‌خوابند. این امر به مرور زمان میتواند منجر به خستگی شود. کمبود خواب و خستگی نیز، به نوبه خود، میتواند منجر به درد و کسالت بیشتر شود. کمبود خواب همچنین بر توانایی بدن در ترمیم بافت‌ها و سلول‌ها تأثیر می‌گذارد. وقتی که بدن زمان کافی برای ترمیم و بهبودی نداشته باشد، ممکن است فرد درد و ناراحتی بیشتری را تجربه کند.
ذات الریه
پنومونی یا ذات الریه به معنی عفونت ریه است که بدون درمان میتواند بسیار خطرناک باشد. پنومونی ممکن است منجر به ناتوانی در دریافت اکسیژن کافی به بدن شود. بدون اکسیژن کافی، سلول‌های قرمز خون و بافت‌های بدن نمی‌توانند به درستی کار کنند. این وضعیت ممکن است باعث درد و کوفتگی بدن شود. درد شدید عضلات و مفاصل، در کنار بی‌اشتهایی و ضعف میتواند از علائم پنومونی باشد.
سندرم خستگی مزمن (CFS)
وضعیتی را تصور کنید که هر چقدر در تخت خود می‌مانید و استراحت می‌کنید، خستگی شما از بین نمی‌رود. انگار هیچ مقدار استراحتی برای شما کافی نیست. چنین شرایطی توصیف کننده سندرمی عجیب به نام سندرم خستگی مزمن است. افراد دچار این سندرم، علاوه بر خستگی و ضعف، دردهای عضلانی قابل توجهی را تجربه می‌کنند. علائم این اختلال ممکن است با فعالیت فیزیکی یا ذهنی بدتر شود. سندرم خستگی مزمن میتواند به طور ناگهانی اتفاق بیفتد و سال ها طول بکشد. این عارضه زنان را بیشتر از مردان مبتلا کرده و علت دقیق ابتلا به آن مشخص نیست. از این رو، اطلاع از اینکه چه چیزی ممکن است فرد را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دهد، مشکل است.
علائم سندرم خستگی مزمن اغلب شبیه آنفولانزا است. موارد زیر شایع‌ترین علائم آن هستند. با این حال، هر فردی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند.
- حساسیت به نور
- سردرد
- غدد لنفاوی دردناک
- خستگی و ضعف
- درد عضلات و مفاصل
- ناتوانی در تمرکز
- بی‌خوابی
- فراموشی
- نوسانات خلقی
- گیجی
- تب با درجه پایین
- افسردگی
با توجه به این نکته که علائم این سندرم وجه تشابه زیادی با سایر مشکلات جسمی دارد، برای بررسی سایر علل محتمل این علائم، از جمله کمبود ویتامین، حتما با پزشک مشورت کنید. تشخیص این سندرم به دو معیار بستگی دارد:
- شدت و مدت. خستگی شدید و مزمن که بیش از ۶ ماه طول بکشد و سایر شرایط پزشکی رد شده باشد.
- تعداد علائم: چهار یا تعداد بیشتری از علائم سندرم خستگی مزمن وجود داشته باشد.
درمان قطعی و نهایی برای این سندرم وجود ندارد. مکملهای ویتامین و داروهای مسکن کمک‌کننده‌اند. بسیاری از درمان‌ها فقط علائم CFS را تسکین می‌دهند. درمان توسط پزشک و بر اساس موارد زیر تعیین می شود:
- سلامت کلی و سابقه پزشکی شما
- شدت شرایط
- تحمل شما برای داروها، رویه‌ها یا درمان‌های خاص
- انتظارات شما از سیر بیماری
- نظر یا ترجیح شما
- درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان دارویی، از جمله کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد افسردگی و غیره
- ورزش هوازی با شدت سبک (اما از فعالیت بدنی متوسط تا شدید خودداری کنید)
- مکملهای غذایی، فرآورده‌ها و گیاهی (از جمله دمنوش برای بدن درد و خستگی)
- روان درمانی و مشاوره حمایتی
آرتروز
آرتروز یا آرتریت وضعیتی است که باعث التهاب و درد در مفاصل می‌شود. آرتریت می تواند ناشی از ساییدگی و آسیب به بدن یا یک وضعیت خودایمنی باشد که باعث می‌شود سیستم ایمنی به بافت‌های سالمی که مفاصل را پوشانده‌اند حمله کند. التهاب مفصل میتواند منجر به سفتی و گرفتگی مفاصل در هنگام صبح شود. بنابراین دلیل بدن درد صبحگاهی ممکن است فرآیند التهابی در مفاصل یا آرتریت باشد. اگر از درد مفاصل و خشکی بدن در هنگام صبح و بعد از بیدار شدن رنج می‌برید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
اختلالات خود ایمنی
اختلالات خودایمنی مختلف میتواند باعث بدن درد شود. از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوپوس: لوپوس یک بیماری التهابی است که با حمله سیستم ایمنی به بافت‌های خودی بدن و ایجاد التهاب منتشر مشخص می‌شود. این بیماری در صورت درمان دارویی کنترل شده اما در دوره‌های ممکن است شعله‌ور شود و به التهاب و درد منتشر بینجامد.
- میوزیت: این بیماری با التهاب عضلات مشخص می‌شود. سایر علائم میوزیت شامل خستگی و احساس ناخوشی عمومی است.
- مولتیپل اسکلروزیس ((MS: این بیماری یک اختلال خودایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به ام‌اس بدن درد و کسالت فراوانی را در زمان فعال شدن بیماری خود احساس می‌کنند، زیرا بافت اطراف سلول‌های عصبی آن‌ها به دلیل التهاب مداوم از بین می‌رود.
کمبود ویتامین D
عدم دریافت ویتامین D کافی در سیستم بدن با درد مزمن مرتبط است. در طول ۱۰ سال گذشته، چندین محقق ارتباطی بین سطوح بسیار پایین ویتامین D و درد مزمن و عمومی که به درمان پاسخ نمی‌دهد، یافته‌اند. گیرنده ویتامین D در سلول‌های عصبی ویژه گیرنده‌های درد وجود دارد. این ویتامین همچنین ممکن است در مسیرهای سیگنال‌دهی درد بدن دخیل باشد که این امر احتمال نقش داشتن کمبود این ویتامین را در احساس درد مزمن مطرح می‌کند.
کمبود کلسیم
کلسیم برای عملکرد مناسب عضلات ضروری است و کمبود آن میتواند منجر به درد، سفتی و اسپاسم عضلانی شود. کمبود این ماده معدنی همچنین میتواند بر عملکرد شناختی تأثیر بگذارد و باعث علائمی مانند گیجی و سرگیجه شود. کلسیم فقط استخوان‌های ما را قوی نکرده، بلکه عملکرد صحیح ماهیچه‌های ما را نیز تضمین می‌کند. بنابراین کمبود کلسیم یا هیپوکلسمی، به معنای واقعی کلمه، ما را ضعیف‌تر می‌کند.
کمبود ویتامین B12
کمبود ویتامین B12 میتواند به اختلال در عملکرد اعصاب محیطی یا نوروپاتی محیطی منجر شود. نوروپاتی محیطی شایع‌ترین تظاهر کمبود ویتامین B12 است. بسته به نوع عصب درگیر، علائم این کمبود ممکن است به صورت درد، بی‌حسی، گزگز، از دست دادن حس، کاهش فعالیت حرکتی یا کاهش توده عضلانی تظاهر یابد.
ترک مواد مخدر
یکی از آزاردهنده‌ترین و شایع‌ترین مشکلات جسمی در میان افرادی که به تازگی مصرف مواد مخدر را کنار گذاشته‌اند، درد شدید و منتشر بدن است. این یافته به ویژه در هنگام ترک مواد افیونی تظاهر می‌یابد. سایر مواد اعتیادآور از جمله الکل، بنزودیازپین‌ها و متامفتامین نیز می‌توانند باعث ایجاد درد در هنگام ترک شوند. درد ناشی از ترک، ممکن است در عضلات، مفاصل یا استخوان‌ها احساس شود.
درمان بدن درد در خانه
درمان بدن درد چیست؟ پزشک برای هر بیماری زمینهای که باعث درد می‌شود، بهترین دارو برای بدن درد را تجویز می‌کند، اما شما میتوانید راه‌حل‌های زیر را نیز برای کمک به کاهش درد بدن خود امتحان کنید:
- استراحت: استراحت جسمی و ذهنی به بدن زمان می‌دهد تا ترمیم و بازیابی شود.
- نوشیدن مایعات زیاد: هیدراته ماندن میتواند به کاهش درد ناشی از کم‌آبی کمک کند.
- مصرف داروهای بدون نسخه: میتوانید از مسکن‌های رایج مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده کنید. از جمله این داروها میتوان به قرص بدن درد ایبوپروفن و ناپروکسن اشاره کرد که می‌توانند درد و التهاب را کاهش دهند.
- حمام آب گرم: گرما میتواند به شل شدن عضلات و کاهش درد و فشار عضلانی در بدن کمک کند.
- تنظیم دما: این امر میتواند شامل کاهش تب، گرم نگه داشتن بدن یا خنک کردن آن برای کاهش لرز و جلوگیری از گرفتگی عضلات باشد.
متخصصان بیماریهای داخلی در دکترنکست
درد بدن: کی به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت داشتن علائم زیر باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- درد مداوم که با درمان‌های خانگی بهبود نمی‌یابد.
- درد شدید، به خصوص اگر هیچ علت ظاهری وجود نداشته باشد.
- هر دردی که همراه با بثورات پوستی باشد.
- بدن درد و احساس بیماری بعد از گزش حشرات.
- بدن درد یا درد عضلانی همراه با تغییر رنگ یا تورم شدید پوست.
- بدن درد ناشی از یک داروی خاص.
- بدن درد در همراهی با تب مداوم
علائم دیگری که میتواند همراه با درد بدن باشد و به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی نیاز دارد عبارتند از:
- احتباس شدید آب
- اختلال در بلع، خوردن یا نوشیدن
- تنگی‌نفس
- استفراغ، به ویژه با تب بالا
- سفتی گردن
- تغییرات در بینایی
- خستگی مفرط که از بین نمی‌رود
- حساسیت به نور
- ضعف عضلات یا ناتوانی در حرکت بخشی از بدن
- غش کردن یا از دست دادن هوشیاری
- تشنج
جمع‌بندی
درد بدن میتواند به علل متعددی ایجاد شود. تجربه آن در افراد مختلف متفاوت بوده و شدت و مدت آن متغیر است. این علامت اگر چه برای بیماری خاصی اختصاصی نیست، اما میتواند علامت بسیاری از بیماریها، مشکلات جسمی و کمبودهای تغذیهای باشد. از جمله علل درد مزمن میتوان به کمبود خواب، فعالیت بدنی سنگین، ابتلا به بیماریهای عفونی باکتریال یا ویروسی، ابتلا به انواع بیماریهای مزمن التهابی و کمبود ویتامین D اشاره کرد. اگر درد بدن شما شدید است و به درمان‌های رایج خانگی پاسخی نمی‌دهد، مهم است که با پزشک معالج برای بررسیهای بیشتر مشورت کنید. برای دریافت نوبت پزشک عمومی کلیک کنید. همچنین در صورت ابتلا به بیماری مزمن قبلی، میتوانید از ویزیت پزشک متخصص داخلی بهره‌مند شوید.
منابع:
