دسته: روانشناسی و مشاوره
سلامت روان به رفاه شناختی، رفتاری و احساسی اشاره دارد. در واقع روان سالم در مورد نحوه تفکر، احساس و رفتار مردم است. مردم گاهی اوقات از اصطلاح “سلامت روان” به معنای عدم وجود اختلال روانی استفاده می‌کنند. سلامت روان می‌تواند بر زندگی روزمره، روابط و سلامت جسمانی تأثیر بگذارد. مراقبت از سلامت روان می‌تواند توانایی فرد برای لذت بردن از زندگی را حفظ کند. انجام این کار مستلزم رسیدن به تعادل بین فعالیت‌های زندگی، مسئولیت‌ها و تلاش برای دستیابی به تاب آوری روانی است. شرایطی مانند استرس، افسردگی و اضطراب همگی می‌توانند بر سلامت روان تأثیر بگذارند و روال زندگی فرد را مختل کنند. اگرچه واژه سلامت روان رایج است، اما بسیاری از شرایطی که پزشکان آنها را به عنوان اختلالات روانی می‌شناسند، ریشه فیزیکی دارند.
سلامت روان چیست؟
اختلالات سلامت روان یکی از علل اصلی ناتوانی در جهان است. تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) از سلامت روان عبارت است از «حالتی از رفاه که در آن فرد به توانایی‌های خود پی می‌برد، می‌تواند با استرس‌های عادی زندگی کنار بیاید، می‌تواند به نحو مؤثری کار کند و می‌تواند به جامعه خود کمک کند.» سازمان جهانی بهداشت تاکید می‌کند که سلامت روان “فراتر از فقدان اختلالات یا ناتوانی‌های روانی” است. کمال سلامت روان نه تنها در مورد عدم وجود بیماری، بلکه مراقبت از سلامتی و شادی مداوم است.
چه عواملی باعث آسیب به سلامت روان می‌شوند؟
همه افراد بدون توجه به سن، جنس، درآمد یا قومیت، خطر ابتلا به اختلالات روانی را دارند. در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، اختلالات روانی یکی از علل اصلی از کار افتادگی است. شرایط اجتماعی و مالی، عوامل بیولوژیکی و انتخاب سبک زندگی همگی می‌توانند سلامت روان فرد را شکل دهند. بخش بزرگی از افراد مبتلا به اختلال سلامت روان در یک زمان بیش از یک بیماری دارند.
عوامل زیر ممکن اختلالات سلامت روان را تشدید کند:
فشار اجتماعی و اقتصادی مستمر
داشتن تمکن مالی محدود
تعلق داشتن به یک گروه قومی به حاشیه رانده یا تحت آزار و اذیت قرار گرفته
زندگی در حومه شهر
عدم دسترسی به درمان یا کیفیت پایین درمان اختلالات روانی
عوامل خطر قابل تغییر برای اختلالات سلامت روان عبارتند از:
شرایط اجتماعی-اقتصادی نامناسب
بیکاری
سطح مشارکت اجتماعی پایین
تحصیلات کم
کیفیت پایین مسکن
عوامل خطر غیر قابل تغییر عبارتند از:
جنسیت (زن بودن خطر ابتلا به وضعیت سلامت روانی پایین را ۳.۹۶ برابر افزایش می‌دهد)
سن
قومیت
عوامل بیولوژیکی (سابقه خانوادگی ژنتیکی می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی را افزایش دهد)
توجه: داشتن یک ژن مرتبط با یک اختلال سلامت روان، مانند افسردگی یا اسکیزوفرنی، تضمینی برای ایجاد یک بیماری نیست. به همین ترتیب، افرادی که ژن‌های مرتبط ندارند یا سابقه خانوادگی بیماری روانی ندارند، همچنان می‌توانند مشکلات سلامت روانی داشته باشند.
مشکلات جسمی زمینه‌ای (مانند سرطان، دیابت و درد مزمن)
اختلالات رایج در سلامت روان
شایع‌ترین انواع بیماری‌های مرتبط با روان به شرح زیر است:
اختلالات خلقی
اختلالات اسکیزوفرنی
اختلالات اضطرابی
بر اساس گزارش انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا، اختلال اضطرابی شایع‌ترین نوع بیماری روانی است. افراد مبتلا به این شرایط ترس یا اضطراب شدیدی دارند که به اشیا یا موقعیت‌های خاصی مربوط می‌شود. اکثر افراد مبتلا به اختلال اضطراب سعی می‌کنند از قرار گرفتن در معرض هر چیزی که باعث اضطراب آنها می‌شود اجتناب کنند.
نمونه‌هایی از اختلالات اضطرابی عبارتند از:
اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
انجمن روانپزشکی آمریکا GAD را به عنوان نگرانی نامتناسب تعریف می‌کند که زندگی روزمره را مختل می‌کند. افراد ممکن است تظاهرات فیزیکی داشته باشند از جمله:
بی‌قراری
خستگی
انقباض عضلانی
خواب منقطع
حمله علائم اضطراب لزوماً به یک محرک خاص در افراد مبتلا به GAD نیاز ندارد. آنها ممکن است در مواجهه با موقعیت‌های روزمره که خطر مستقیمی ندارند، مانند کارهای خانگی یا قرار ملاقات، اضطراب مفرط را تجربه کنند. یک فرد مبتلا به GAD ممکن است گاهی اوقات بدون هیچ محرکی احساس اضطراب کند.
اختلال پانیک (هراس)
افراد مبتلا به اختلال هراس حملات پانیک را به طور منظم تجربه می‌کنند. این حملات شامل وحشت ناگهانی و طاقت فرسا یا احساس فاجعه و مرگ قریب‌الوقوع است.
فوبیا
فوبیاها عمیقاً شخصی هستند و انواع مختلفی دارند:
فوبیای ساده: ممکن است شامل ترس نامتناسب از اشیاء، شرایط یا حیوانات خاص باشد. ترس از عنکبوت یک مثال رایج است.
فوبیای اجتماعی: گاهی اوقات به عنوان اضطراب اجتماعی شناخته می‌شود. این ترس بر اثر قرار گرفتن در معرض قضاوت دیگران ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به فوبیای اجتماعی اغلب قرار گرفتن در معرض محیط‌های اجتماعی را محدود می‌کنند.
آگورافوبیا: این اصطلاح به ترس از موقعیت‌هایی اشاره دارد که در آن دور شدن ممکن است دشوار باشد، مانند قرار گرفتن در آسانسور یا حرکت قطار. بسیاری از مردم این فوبیا را ترس از بیرون بودن می‌دانند که اشتباه است.
اختلال وسواس اجباری (OCD)
افراد مبتلا به OCD دارای وسواس و اجبار هستند. به عبارت دیگر، این بیماران افکار مستمر و استرس‌زا و میل قوی برای انجام کارهای تکراری مانند شستن دست‌ها را تجربه می‌کنند.
اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)
PTSD می‌تواند پس از تجربه یا مشاهده یک رویداد شدیدا استرس‌زا یا مخرب رخ دهد. بعد از این رویداد، در موقعیت‌های خاصی فرد فکر می‌کند که زندگی خود یا زندگی دیگران در خطر است. در نتیجه در این شرایط دچار احساس ترس مفرط می‌شود.
نمونه‌هایی از اختلالات خلقی عبارتند از:
اختلال افسردگی اساسی
یک فرد مبتلا به افسردگی اساسی، خلق پایینی را تجربه می‌کند و علاقه خود را به فعالیت‌ها و رویدادهایی که قبلاً از آنها لذت می‌برده، از دست می‌دهد. این افراد ممکن است دوره‌های طولانی غم و اندوه یا اندوه شدید را تجربه کنند.
اختلال دوقطبی
فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییرات غیرمعمولی را در خلق و خو، سطح انرژی، سطح فعالیت و توانایی ادامه زندگی خود تجربه می‌کند. دوره‌های خلق و خوی بالا به عنوان فازهای شیدایی (مانیا) شناخته می‌شوند، در حالی که فازهای افسردگی باعث خلق پایین می‌شوند.
اختلال افسردگی فصلی (SAD)
کاهش محرک‌های نور در روز در طول ماه‌های پاییز، زمستان و اوایل بهار باعث ایجاد این نوع افسردگی می‌شود. بیشتر در کشورهای دور از خط استوا رایج است.
اختلالات اسکیزوفرنی
مقامات بهداشت روان هنوز در حال تلاش برای تعیین این امر هستند که آیا اسکیزوفرنی یک اختلال منفرد است یا گروهی از بیماری‌های مرتبط در کنار هم باعث تظاهر آن می‌شود. علائم اسکیزوفرنی معمولا بین سنین ۱۶ تا ۳۰ سالگی ایجاد می‌شود. فرد افکاری خواهد داشت که تکه تکه به نظر می‌رسند و همچنین ممکن است پردازش اطلاعات برایش سخت باشد. اسکیزوفرنی علائم منفی و مثبت دارد. علائم مثبت شامل هذیان، اختلالات فکری و توهم است و علائم منفی شامل کناره‌گیری، بی‌انگیزگی و خلق‌و‌خوی نامناسب است.
