یکی از جدی‌ترین علل مشکلات سلامتی در کودکان، چاقی است. متاسفانه آمار چاقی در کودکان در سراسر دنیا بالا است. در کشور آمریکا، شیوع چاقی در بین افراد ۲ تا ۱۹ سال حدود ۱۹% است. طبق آمار سال ۲۰۲۰، حدود ۳۹ میلیون کودک زیر ۵ سال از چاقی رنج می‌برند.
دیابت، افزایش فشار خون و کلسترول بالا از جمله عوارضی است که ممکن است به دنبال چاقی، در کودکان رخ دهند. اصلاح رژیم غذایی و عادات ورزشی بهترین روش برای پیشگیری و کاهش چاقی در کودکان است.
تشخیص چاقی در کودکان
تشخیص اضافه وزن و چاقی کار ساده‌ای نیست. همه کودکانی که اضافه وزن دارند چاق محسوب نمی‌شوند. همچنین کودکان میزان رشد و استخوان‌بندی متفاوتی دارند.
BMI یا شاخص توده بدنی معیاری پذیرفته شده است که وزن بدن را متناسب با قد می‌سنجد. متخصص اطفال با بررسی BMI و نمودارهای رشد می‌تواند چاقی را تشخیص دهد. انجام معاینات پزشکی، بررسی وضعیت رشد و BMI به صورت سالیانه ضروری است.
چاقی به چه دلایلی بروز پیدا می‌کند؟
فعالیت فیزیکی کم، مصرف غذاها و نوشیدنی‌های پرکالری از علل اصلی چاقی در کودکان محسوب می‌شود.
- غذاها و نوشیدنی‌ها: غذاهای پرچرب مثل فست‌فودها، اسنک‌ها و میان‌وعده‌های پرکالری، آبنبات، نوشیدنی‌های شیرین مثل آبمیوه از جمله خوراکی‌هایی هستند که می‌توانند موجب چاقی در کودکان شوند.
- بی‌تحرکی: کودکانی که به طور منظم ورزش نمی‌کنند نمی‌توانند کالری‌های مصرفی را بسوزانند. سبک زندگی کم‌تحرک که امروزه خصوصاً در زمان همه‌گیری کرونا بیشتر شده است و همچنین علاقه کودکان به تماشای تلویزیون و انجام بازی‌های ویدئویی از علل افزایش آمار چاقی در کودکان هستند.
- مشکلات اعصاب و روان: یکی از واکنش‌هایی که ممکن است کودکان و حتی والدین آن‌ها برای غلبه بر استرس داشته باشند، پرخوری است.
- عوامل ژنتیکی: در خانواده‌هایی که اضافه وزن دارند، احتمال اینکه کودک آن‌ها مشکل چاقی داشته باشد بیشتر است.
- داروها: برخی از داروها می‌توانند باعث افزایش وزن و چاقی بشوند. از جمله برخی از داروهای ضدافسردگی و فشار خون اشاره کرد.
متخصصان بیماری های کودکان در دکترنکست
عوارض چاقی
- دیابت نوع ۲: بیماری است که در آن نحوه استفاده بدن از قند (گلوکز) دچار اختلال می‌شود. یکی از دلایل بروز دیابت نوع ۲ چاقی و سبک زندگی کم‌تحرک است.
- افزایش کلسترول و فشار خون: یکی از پیامدهای چاقی، بالا رفتن کلسترول، فشار خون و یا هر دو است. این عوامل می‌توانند موجب گرفتگی شریان‌ها، بروز سکته یا حمله قلبی در کودکی یا بزرگسالی شود.
- درد مفاصل: چاقی باعث اعمال فشار اضافی روی مفاصل خصوصاً لگن و زانو می‌شود. در چنین شرایطی درد مفاصل و آسیب‌های تاندونی دور از ذهن نیست.
- اختلالات تنفسی: مشکلات تنفسی مثل آسم در کودکانی که اضافه وزن دارند رایج‌تر است.
- بیماری کبد چرب غیرالکلی: این اختلال به طور معمول بدون علامت است و باعث افزایش رسوبات چربی در کبد و آسیب به آن می‌شود.
- مشکلات اعصاب و روان: احساس افسردگی و عدم اعتماد به نفس از دیگر پیامدهای چاقی در کودکان است.
پیشگیری از چاقی
- ورزش منظم: تنظیم یک برنامه ورزشی خانوادگی کودک را تشویق می‌کند و از طرفی برای تمامی اعضای خانواده مفید خواهد بود.
- داشتن میان‌وعده‌های مغذی: شیر یا ماست کم‌چرب، غلات سبوس‌دار و ذرت می‌توانند میان‌وعده‌های مناسبی باشند.
- خواب کافی: خواب کم می‌تواند خطر چاقی را افزایش دهد. کمبود خواب با برهم زدن تعادل هورمونی و افزایش اشتها می‌تواند منجر به اضافه وزن بشود.
