کلاستروفوبیا یکی از رایج‌ترین انواع فوبیاست که می‌تواند حضور در یک محیط بسته یا شلوغ مانند آسانسور و مترو را برای شما به‌شدت ترسناک جلوه دهد! دلیل تنگناهراسی ممکن است عوامل ژنتیکی و شرطی‌شدن باشد. البته با دوری از فضاهای بسته و شلوغ، لزوما نمی‌توانید از شر ترس و اضطراب‌تان رها شوید؛ اما خبر خوب، این است که انواع راهکارها و روش‌های درمانی برای غلبه بر ترس شما وجود دارند. اولین قدم برای درمان کلاستروفوبیا، آشنایی کامل با این اختلال و مشورت با یک روان‌درمانگر یا متخصص روانپزشکی است. در این مقاله، به‌طور کامل به معرفی تنگناهراسی، علائم، عوامل محرک و روش‌های متنوع درمان آن می‌پردازیم.
کلاستروفوبیا چیست؟
ممکن است از یک‌سری موقعیت‌ها یا چیزهای خاصی خوشتان نیاید و بترسید؛ اما فوبیا فرق دارد. افراد مبتلا به فوبیا از یک موقعیت، مکان یا شی‌ء خاص، ترس بیش از حد و غیر منطقی دارند! شدت این ترس به اندازه‌ای است که می‌تواند روند کاری، تحصیلی و روابط بین‌فردی او را مختل کند. بیماری کرونوفوبیا (ترس از آینده)، آراکنوفوبیا (ترس از عنکبوت)، تالاسوفوبیا (ترس از اقیانوس و آب‌های عمیق) تعدادی از انواع فوبیا هستند که هر کدام به وحشت عمیق از یک چیز خاص ربط دارند.
کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی، نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ترس شدید از محیط‌های بسته یا شلوغ می‌شود. در چنین شرایطی، قرارگرفتن در محیطی مانند آسانسور، می‌تواند شما را تا حد زیادی مضطرب و ناراحت کند. ممکن است شما از آن دسته افرادی باشید که با حضور در هر محیط بسته‌ای، علائم تنگناهراسی به سراغتان بیاید. این علائم برای گروه دیگری از افراد، فقط با قرارگرفتن در فضاهای تنگی مانند دستگاه MRI ایجاد می‌شود. فرقی نمی‌کند جزو کدامیک از این دو گروه باشید؛ مهم این است که بدانید با انجام تست کلاستروفوبیا و درمان آن، می‌توانید بر این اختلال غلبه کنید.
علائم کلاستروفوبیا
برای تشخیص و درمان قطعی تنگناهراسی، باید با علائم این اختلال اضطرابی آشنا شویم. علائم فوبیا به‌طور معمول در دوران کودکی یا نوجوانی خودشان را نشان می‌دهند. یکی از نشانه‌های اصلی تنگناهراسی، ترایپوفوبیا (ترس از حفره‌های ریز) و سایر فوبیاها حمله عصبی شدید (panic attack) است. وقتی اضطراب‌تان به سطح مشخصی برسد، شاید تعدادی از علائم زیر را تجربه کنید:
- لرز و تعریق؛
- خشکی دهان؛
- نفس‌نفس‌زدن؛
- گرگرفتگی؛
- احساس دل‌شوره؛
- حالت تهوع؛
- سردرد؛
- احساس کرختی؛
- احساس خفگی؛
- احساس آسیب‌پذیری؛
- سردرگمی یا سرگردانی؛
- تند شدن ضربان قلب و بیشتر شدن فشار خون؛
- سرگیجه، غش و سیاهی‌رفتن چشم‌ها؛
- احساس نیاز فوری به دستشویی‌رفتن؛
- احساس سنگینی در قفسه سینه، درد قفسه سینه و اختلال تنفسی.
عوامل محرک کلاستروفوبیا
فضاهای بسته و کوچک، لزوما باعث اضطراب فرد مبتلا به تنگناهراسی نمی‌شوند. تصور اتفاقات قابل وقوع هنگام حبس‌شدن در آن فضا، مانند کمبود اکسیژن، برای فرد مبتلا به این اختلال بسیار ترسناک است! نمونه‌ای از این موارد اضطراب‌آور عبارتند از:
- آسانسور؛
- اتاق پرو لباس؛
- تونل، زیرزمین و انباری؛
- قطار و مترو؛
- درهای چرخان؛
- هواپیما؛
- سرویس بهداشتی عمومی؛
- مناطق شلوغ؛
- کارواش اتوماتیک؛
- آزمایش MRI؛
- خودرو، به‌خصوص مدل‌هایی که قفل مرکزی دارند؛
- اتاق‌های کوچک و قفل‌شده یا اتاقی که پنجره ندارد یا پنجره آن باز نمی‌شود.
تشخیص کلاستروفوبیا
روان‌درمانگر یا روان‌پزشک، درباره علائم‌تان، شدت آن‌ها و عوامل محرک ترس شما سوال می‌کند. ممکن است تشخیص تنگناهراسی در طول مشاوره درباره یک اختلال روانی دیگر، مانند اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)، مشخص شود. شاید پزشک برای شناسایی علت اضطراب‌تان از شما تست کلاستروفوبیا بگیرد. برای تشخیص فوبیا، سابقه ترس شدید شما طبق معیارهای خاصی سنجیده می‌شود، از جمله:
- این فوبیا حدود 6 ماه یا بیشتر ماندگار شده است.
- ترس ناشی از این فوبیا، زندگی روزمره شما را مختل کرده است.
- وحشت غیر منطقی و مداوم از حضور یا تصور یک موقعیت خاص دارید.
- هنگام قرار گرفتن در معرض محرک‌های این فوبیا، دچار حمله عصبی شدید می‌شوید.
- ترس شما نسبت به خطر یا تهدید فرضی مبالغه‌آمیز است.
- راهکارهایی برای دوری از آن موقعیت ترسناک در نظر دارید یا با ترس و اضطراب شدید با آن مواجه می‌شوید.
- علائم شما را نمی‌توان به اختلال روانی دیگری مثل اختلال اضطراب پس از سانحه و اختلال شخصیت وسواسی اجباری نسبت داد.
روش‌های درمان کلاستروفوبیا
پزشک یا روان‌درمانگر، پس از تشخیص تنگناهراسی، یک یا چند گزینه درمانی به شما پیشنهاد می‌کند. بیشتر اوقات از روان‌درمانی برای درمان تنگناهراسی استفاده می‌شود. خوشبختانه روش‌های متنوع مشاوره برای غلبه بر ترس، مدیریت عوامل محرک فوبیا و درمان فوبیای خفگی، تنگناهراسی و انواع فوبیاها وجود دارند. اگر به دنبال یک دکتر خوب برای کلاستروفوبیا و یافتن روش درمانی مناسب هستید، بهتر است که با یک متخصص روانپزشکی آنلاین مشورت کنید. برخی گزینه‌های درمانی تنگناهراسی عبارتند از:
- درمان شناختی‌رفتاری (CBT): در این روش، یک درمانگر به ذهن شما آموزش می‌دهد تا احساس خطر از آن موقعیت خاصی که برای شما ترسناک است را مدیریت کنید و به مرور زمان، تغییر دهید. وقتی به شیوه متفاوتی درباره آن موقعیت فکر کنید، می‌توانید واکنش ناشی از ترس‌تان را تغییر دهید.
- مشاهده دیگران: دیدن واکنش عادی دیگران نسبت به آن موقعیت ترسناک، ممکن است باعث آرامش خاطر شما شود.
- درمان دارویی: گاهی ممکن است داروهای ضد افسردگی و آرام‌بخش به عنوان داروی کلاستروفوبیا تجویز شوند که می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند؛ اما نمی‌توانند ریشه این اختلال را رفع کنند.
- روش حساسیت‌زدایی: در این روش، شما تحت نظر پزشک‌تان به‌آرامی و به‌طور حساب‌شده، در معرض آن موقعیت ترسناک قرار می‌گیرید.
- عضویت در گروه‌های درمانی: شرکت در جلسات گروه‌درمانی به شما کمک می‌کند تا در این موضوع، احساس تنهایی نداشته باشید و از راهنمایی و حمایت دیگران بهره ببرید.
- یادگیری روش‌های آسودگی: تمرین تنفس عمیق و صحیح (دم از طریق بینی، نگه‌داشتن نفس به مدت 3 ثانیه و بازدم از مسیر دهان)، مدیتیشن، ذهن‌آگاهی، تن‌آسایی و آزاد ساختن ذهن از جمله این روش‌ها هستند.
- صحبت با دوستان نزدیک: درد و دل با دوستان درباره ترس‌ها، می‌تواند کمی به شما آرامش دهد.
- سبک زندگی سالم: مصرف غذاهای سالم و مغذی، برنامه خواب و بیداری منظم و انجام فعالیت‌های ورزشی، حداقل 5 روز در هفته و هر روز حدود 30 دقیقه، می‌تواند به کاهش اضطراب شما کمک کند.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
جمع بندی
با خواندن این مطلب، متوجه شدید که تعداد زیادی از افراد با انواع فوبیا دست‌وپنجه نرم می‌کنند و شما تنها فردی نیستید که درگیر حل این مسئله است! خبر خوب این است که کلاستروفوبیا یک بیماری قابل درمان است و روان‌درمانگرهای ماهری آماده کمک به شما هستند. یک روان‌درمانگر یا متخصص روانپزشکی، با بررسی علائم‌تان و رد احتمال ابتلا به سایر اختلالات روانی، مانند اختلال شخصیت وسواسی اجباری، گزینه‌های درمانی متعددی را به شما پیشنهاد می‌کند. در صورت اجرای تکنیک‌های درمانی و پای‌بندی به آن‌ها، می‌توانید بر عوامل محرک تنگناهراسی غلبه و ترس‌تان از فضاهای بسته و شلوغ را مدیریت کنید و از زندگی لذت ببرید.
منابع:
