اگزما چیست؟
اگزما وضعیتی است که باعث خشکی، خارش و برآمدگی پوست می‌شود. این وضعیت عملکرد پوست را به عنوان یک مانع تضعیف می‌کند و درنتیجه عملکرد پوست در حفظ رطوبت و محافظت از بدن در برابر عوامل خارجی مختل می‌شود. اگزما نوعی درماتیت است. درماتیت گروهی از اختلالات است که باعث التهاب پوست می‌شوند. در این مطلب دکترنکست به انواع اگزما و راه‌های کنترل آن می‌پردازد.
انواع اگزمای پوستی
انواع مختلفی از اگزما وجود دارد. هر نوع اگزما دارای محرک‌های منحصربه‌فردی است که می‌تواند بر عملکرد پوست تأثیر بگذارد. ممکن است به طور همزمان بیش از یک نوع اگزما داشته باشید.
اگزمای آتوپیک
درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن است که باعث خارش پوست، خشک و پوسته‌پوسته شدن آن می‌شود. ماهیت این بیماری به‌گونه‌ای است دوره‌های بهبودی و عود دارد و حتی ممکن است فقط در دوران کودکی باشد یا کل زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. در افرادی که پوست روشن دارند، درماتیت آتوپیک شبیه بثورات قرمز است. افرادی که پوست تیره‌تری دارند ممکن است دچار بثورات قهوه‌ای، بنفش یا خاکستری شوند.
اگزمای تماسی
درماتیت اصطلاح پزشکی برای التهاب پوست (پوست تحریک شده) است. درماتیت تماسی یک واکنش آلرژیک به محرک است که باعث ایجاد بثورات پوستی دردناک یا خارش‌دار می‌شود. همانطور که از نام آن پیداست، درماتیت تماسی از تماس با یک آلرژن (مانند پیچک سمی) یا یک محرک (مانند یک ماده شیمیایی) با پوست ایجاد می‌شود.
اگزمای دیس‌هیدروتیک (Dyshidrosis)
اگزمای دیس‌هیدروتیک یک بیماری مزمن پوستی است که باعث ایجاد تاول‌های کوچک و پوست خشک و خارش‌دار می‌شود. معمولاً روی انگشتان، دست‌ها و پاها ایجاد می‌گردد و نام‌های دیگر آن دیس‌هیدروزیس، اگزمای پلانتار حاد، درماتیت وزیکولوبولوس و پومفولیکس هستند.
نورودرماتیت
نورودرماتیت یک بیماری پوستی غیرخطرناک است که معمولاً فقط روی یک یا دو قسمت از پوست ایجاد می‌شود. به آن لیکن‌سیمپلکس مزمن نیز می‌گویند. خارش می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد اما بیشتر در بازوها، شانه‌ها، آرنج‌ها، پاها، مچ پا، مچ دست، دست‌ها، پشت گردن یا پوست سر دیده می‌شود. نواحی مقعد و تناسلی و صورت نیز ممکن است خارش داشته باشند. خارش می‌تواند شدید باشد، باعث خاراندن مکرر شود، یا ممکن است متناوب باشد. زمانی که بیمار در حال استراحت یا تلاش برای خوابیدن است، درماتیت بیشتر فعال می‌شود. در برخی موارد، بیمار با خاراندن یا مالش ناحیه دچار خارش از خواب بیدار می‌شود.
اگزمای نومولار (Nummular eczema)
اگزمای نومولار یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های دایره‌ای و برجسته روی پوست می‌شود. ضایعات اغلب خارش‌دار هستند، گاهی اوقات مایع شفافی ترشح می‌کنند و ممکن است اطراف آن آن پوسته‌پوسته شود. این وضعیت مزمن است. لکه‌ها می‌توانند از هفته‌ها تا ماه‌ها باقی بمانند و عود مجدد می‌توانند به طور مکرر در یک دوره زمانی طولانی اتفاق بیفتند. اگزمای نومولار با نام‌های درماتیت نومولار و اگزمای دیسکوئید نیز شناخته می‌شود.
اگزمای پوستی سبورئیک
درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی شایع، غیرمسری و به آسانی قابل کنترل است. این نوع درماتیت باعث ایجاد لکه‌های قرمز خارش‌دار و پوستههای چرب روی پوست می‌شود و اغلب پوستههای سفید یا زرد یا پودری روی پوست سر ایجاد می‌کند.
“سبورئیک” به غدد “چربی” اشاره دارد در حالی که “درم” به معنای “پوست” است. این درماتیت زمانی که روی پوست سر نوجوانان یا بزرگسالان باشد، «شوره» (پیتریازیس کاپیتیس) و زمانی که روی سر نوزاد است «کلاه گهواره» نامیده می‌شود.
درماتیت سبورئیک می‌تواند در سایر نواحی بدن رخ دهد. این‌ها مناطقی هستند که بیشترین فعالیت غدد چربی را دارند: قسمت بالایی و پشت قفسه سینه، صورت و پیشانی، چین‌های اطراف بینی، پشت گوش‌ها، ناف، ابروها، زیر سینه‌ها و در ناحیه بازوها، پاها و کشاله ران. درماتیت سبورئیک یک بیماری مادام‌العمر است که ظاهر می‌شود، با درمان ناپدید می‌گردد و هر از گاهی شعله‌ور می‌شود.
اگزما چه کسانی را مبتلا می‌کند؟
اگزما می‌تواند هر فردی را در هر سنی مبتلا کند. علائم معمولا در دوران کودکی ظاهر می‌شود و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. اگر سابقه خانوادگی یا تشخیص موارد زیر را داشته باشید ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به اگزما باشید:
- درماتیت
- آلرژی
- تب یونجه
- آسم
علت شروع اگزما چیست؟
اولین علائم اگزما خارش، خشکی پوست و بثورات پوستی است. این علائم نشان می‌دهد که شما با یک محرک در محیط خود تماس پیدا کرده‌اید که باعث شروع یا تشدید علائم شده است. شناسایی محرک‌های محیطی و اجتناب از آن‌ها می‌تواند خطر تشدید اگزما را در آینده کاهش دهد.
علائم اگزما
علائم اگزما عبارتند از:
- خشکی پوست
- خارش پوست
- بثورات پوستی
- برجستگی روی پوست
- لکه‌های ضخیم روی پوست
- پوست پوسته‌پوسته شده
- تورم
بثورات اگزما چه شکلی است؟
اگزما در هر فردی می‌تواند متفاوت به نظر برسد. اگر رنگ پوست تیره دارید، بثورات اگزما می‌تواند بنفش، قهوه‌ای یا خاکستری باشد. اگر رنگ پوست روشنی دارید، بثورات اگزما می‌تواند صورتی، قرمز یا بنفش باشد.
علائم اگزما در کجای بدن ظاهر می‌شود؟
علائم اگزما پوستی می‌تواند در هر نقطه از پوست ظاهر شود. رایج‌ترین مکان‌هایی که علائم اگزما را در آن‌ها مشاهده می‌کنید عبارتند از:
- اگزما دست
- اگزما کف دست
- اگزما صورت و گردن مخصوصا گونه‌ها
- اگزمای پوست سر
- آرنج
- مچ پا
- زانو
- داخل و اطراف گوش
- لب
اگرچه کمتر شایع است، اما اگزما می‌تواند در نواحی زیر نیز رخ دهد:
- نوک سینه‌ها
- چین‌های پوست نزدیک واژن
- نواحی تناسلی
آیا اگزما درد دارد؟
اگزما معمولا باعث درد نمی‌شود. اگر پوست خود را خراش دهید، ممکن است به سطح پوست خود آسیب بزنید که دردناک خواهد بود. برخی از انواع اگزما، مانند درماتیت تماسی، باعث احساس سوزش و ناراحتی می‌شوند.
چه چیزی باعث اگزما می‌شود؟
عوامل متعددی باعث ایجاد اگزما می‌شوند، از جمله:
سیستم ایمنی بدن
اگر اگزما دارید، سیستم ایمنی بدن شما نسبت به محرک‌های کوچک یا آلرژن‌های محیط بیش از حد واکنش نشان می‌دهد. هنگامی که با یک محرک تماس پیدا می‌کنید، سیستم ایمنی تصور می‌کند که این محرک‌های کوچک مهاجمان خارجی هستند، مانند باکتری‌ها یا ویروس‌ها که می‌توانند به بدن آسیب برسانند. در نتیجه، محرک‌ها سیستم دفاعی طبیعی بدن را فعال می‌کنند. دفاع سیستم ایمنی ایجاد التهاب است و التهاب باعث ایجاد علائم اگزما روی پوست می‌شود.
ژن‌ها
اگر سابقه اگزما یا درماتیت در خانواده شما وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به اگزما در شما بیشتر است. همچنین در صورت وجود سابقه آسم، تب یونجه یا آلرژی، در معرض خطر بیشتری قرار دارید. آلرژی‌های رایج عبارتند از گرده گل، موهای حیوانات خانگی یا غذاهایی که باعث واکنش آلرژیک می‌شوند. همچنین ممکن است یک جهش ژنتیکی داشته باشید که باعث می‌شود عملکرد سد پوستی شما آنطور که باید کار نکند.
محیط
چیزهای زیادی در محیط وجود دارد که می‌تواند پوست را تحریک کند. برای مثال قرار گرفتن در معرض دود، آلاینده‌های هوا، صابون‌های تند، پارچه‌هایی مانند پشم و برخی محصولات مراقبت از پوست ممکن است باعث تحریک پوست شوندن. رطوبت کم (هوای خشک) می‌تواند باعث خشکی و خارش پوست شود. گرما و رطوبت زیاد می‌تواند باعث تعریق شود و این می‌تواند خارش را بدتر کند.
محرک‌های احساسی
سلامت روان می‌تواند بر سلامت پوست تأثیر بگذارد و باعث تشدید علائم اگزما شود. اگر سطح بالایی از استرس، اضطراب یا افسردگی دارید، ممکن است شعله‌ور شدن علائم اگزما را تجربه کنید.
چه چیزی باعث تشدید اگزما می‌شود؟
محرک‌های رایجی که باعث اگزما می‌شوند عبارتند از:
- هوای خشک
- پارچه یا مواد لباس
- لوازم آرایش یا مراقبت از پوست
- دود و آلاینده‌ها
- صابون و مواد شوینده
- استرس عاطفی
- لمس چیزی که به آن حساسیت دارید
آیا برخی غذاها باعث ایجاد اگزما می‌شوند؟
ارتباط بین اگزما و آلرژی غذایی نامشخص است. اگر آلرژی غذایی دارید، یکی از دلایلی که باید از آن غذا دوری کنید این است که ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن علائم اگزما شود. نمونه‌هایی از آلرژی‌های رایج عبارتند از:
- بادام زمینی
- لبنیات
- تخم مرغ
به آنچه می‌خورید توجه کنید. اگر اگزما پس از خوردن غذای خاصی تشدید شود، ممکن است به آن حساسیت داشته باشید. اگر آلرژی غذایی ندارید، هیچ غذایی وجود ندارد که باعث ایجاد یا بدتر شدن اگزما شود.
اگزما چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک پس از معاینه فیزیکی اگزما را تشخیص می‌دهد. اغلب، افراد در دوران کودکی با تشخیص اگزما مواجه می‌شوند، زیرا در بین کودکان رایج است، اما این تشخیص می‌تواند در هر سنی که علائم بروز می‌کند اتفاق بیفتد. علائم اگزما می‌تواند شبیه به سایر بیماری‌ها باشد. پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای رد سایر شرایط و تأیید تشخیص ارائه دهد. آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تست آلرژی
- آزمایش خون برای بررسی علل بثورات که ممکن است با درماتیت نامرتبط باشند
- بیوپسی پوست برای تشخیص یک نوع درماتیت از نوع دیگر
درمان اگزما
مراحل رهایی از اگزما شامل استفاده از مرطوب‌کننده، مصرف داروها، نور درمانی و اجتناب از محرک‌ها است.
اگزما یک بیماری مزمن است، اما شما می‌توانید برای جلوگیری از محرک‌ها و جلوگیری از تاثیرگذاری علائم روی پوست خود اقدامات لازم را انجام دهید. درمان اگزما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های ملایم در طول روز در زمانی که خشکی پوست دارید.
- داروهای موضعی مانند استروئیدهای موضعی را طبق توصیه پزشک روی پوست خود بمالید.
- ممکن است طبق دستور پزشک از داروهای خوراکی مانند داروهای ضد‌التهاب، آنتی‌هیستامین‌ها یا کورتیکواستروئیدها برای کاهش خارش و تورم استفاده کنید.
- ممکن است داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی به تنظیم عملکرد سیستم ایمنی شما کمک کنند.
- نور درمانی برای بهبود ظاهر پوست و از بین بردن لکه‌ها.
- اجتناب از محرک‌هایی که باعث تشدید علائم اگزما می‌شوند.
- برای بهبود علائم اگزما سر ممکن است شامپوی خاصی به شما توصیه شود.
درمان اگزما در کودکان
اگر کودک شما مشکلات پوستی مانند اگزما دارد، می‌توانید:
- زمان حمام را کوتاه کرده و از آب داغ استفاده نکنید.
- از مرطوب‌کننده‌ها چندین بار در روز استفاده کنید. در نوزادان مبتلا به اگزما، مرطوب کردن منظم، مثلا در هر بار تعویض پوشک، بسیار مفید است.
- دمای اتاق را تا حد امکان ثابت نگه دارید. تغییرات دما و رطوبت اتاق می‌تواند پوست کودک را خشک کند.
- به کودک خود لباس نخی بپوشانید. پارچه‌های پشمی، ابریشم و مصنوعی مانند پلی‌استر می‌توانند پوست را تحریک کنند.
- از شوینده‌ی بدون عطر برای لباس‌ها استفاده کنید.
- به کودک خود کمک کنید از مالیدن یا خراشیدن روی پوست خود اجتناب کند.
چه نوع مرطوب‌کننده‌ای اگزما را درمان می‌کند؟
چندین گزینه از مرطوب‌کننده‌ها برای درمان اگزما وجود دارد. محصولات مراقبت از پوستی را انتخاب کنید که:
- ضد حساسیت، فاقد عطر و رنگ هستند.
- ملایم یا برای پوست‌های حساس هستند.
- حاوی وازلین یا روغن معدنی هستند.
- حاوی مواد نگهدارنده نیستند.
- حاوی لیپیدها و سرامیدها برای ترمیم سد پوستی هستند.
مدیریت علائم اگزما
درمان و مدیریت اگزما می‌تواند دشوار باشد. خوشبختانه، ممکن است تا حدودی بر محیط و سطح استرس خود کنترل داشته باشید. تمام تلاش خود را بکنید تا بفهمید چه چیزی باعث تحریک یا بدتر شدن اگزما می‌شود و سپس از آن اجتناب کنید. هدف کاهش خارش و ناراحتی و جلوگیری از عفونت و شعله‌ور شدن است.
آیا اگزما عوارضی دارد؟
علائمی که نشانه عوارض هستند عبارتند از:
- تب و لرز
- مایع شفاف تا زردی که از تاول‌های روی پوست نشت می‌کند.
- درد و تورم
متخصصان پوست و مو در دکترنکست
چگونه از اگزما پیشگیری کنم؟
اقداماتی وجود دارد که که ممکن است از تشدید و شیوع اگزما جلوگیری کند، از جمله:
- پوست خود را به طور منظم یا زمانی که خشک می‌شود مرطوب کنید. پس از حمام با استفاده از مرطوب‌کننده فوراً روی پوست خود را بپوشانید.
- حمام با آب گرم و نه داغ
- هیدراته بمانید و هر روز حداقل هشت لیوان آب بنوشید. آب به مرطوب نگه داشتن پوست کمک می‌کند.
- لباس‌های گشاد نخی بپوشید. قبل از پوشیدن لباس جدید آن را بشویید. از پشم یا الیاف مصنوعی اجتناب کنید.
- استرس و محرک‌های عاطفی خود را مدیریت کنید. اگر از مشکلات سلامت روان رنج می‌برید، برای دریافت دارو به متخصص روانپزشک و برای مشاوره به یک درمانگر مراجعه کنید.
- اگر هوای خشک پوست شما را خشک می‌کند از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- از محرک‌ها و آلرژن‌ها دوری کنید.
آیا اگزما کشنده است؟
اگزما کشنده نیست. اگزما و سایر انواع درماتیت برای بقیه قسمت‌های بدن مضر نیستند و شرایط خطرناکی را ایجاد نمی‌کنند. تقریباً نیمی از کودکان مبتلا به اگزما تا زمانی که به بلوغ می‌رسند، دیگر علائمی تجربه نمی‌کنند. برخی دیگر در طول زندگی خود علائمی را تجربه خواهند کرد. برای بزرگسالان مبتلا به اگزما، این بیماری را می‌توان با یک روتین مراقبت از پوست خوب مدیریت کرد.
اگزما چقدر طول می‌کشد؟
اگزما می‌تواند یک بیماری مادام‌العمر باشد. می‌تواند از دوران نوزادی شروع شود و تا بزرگسالی ادامه یابد. درمان اگزما پا، بهبود علائم اگزمای دست و علائم اگزما صورت ممکن است همواره به مرطوب کردن پوست نیاز داشته باشد.
آیا درمانی برای اگزما وجود دارد؟
خیر، درمانی برای اگزما وجود ندارد. درمان‌هایی در دسترس هستند، اما هیچ درمانی نمی‌تواند علائم شما را ۱۰۰٪ از بین ببرد. اگزما یک بیماری مزمن است، به این معنی که می‌تواند به طور غیرمنتظره‌ای از بین برود و عود کند. درمان‌ها در کاهش علائم خارش و خشکی پوست بسیار موثر هستند.
زندگی با اگزما
بسیاری از مردم با اگزما زندگی می‌کنند و این می‌تواند چالش برانگیز باشد. اما ممکن است مواقعی وجود داشته باشد که اگزما ناپدید شود. این دوره به عنوان یک دوره بهبودی شناخته می‌شود. مواقع دیگر، ممکن است «شعله ور شدن» را تجربه کنید، یعنی زمانی که علائم ظاهر یا بدتر می‌شود. هدف از درمان این است که از شعله‌ور شدن و بدتر شدن علائم جلوگیری شود. مطمئن شوید که از محرک‌ها اجتناب می‌کنید، پوست خود را مرطوب نگه می‌دارید، داروی خود را مصرف می‌کنید و دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال می‌کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید اگر:
- علائم اگزما را تجربه می‌کنید.
- علائم شما پس از درمان بدتر می‌شود.
- علائم شما چند هفته پس از درمان از بین نمی‌رود.
- عفونت می‌کنید، تب دارید یا درد شدیدی را تجربه می‌کنید.
چه سوالاتی باید از پزشک خود بپرسم؟
- اگر اگزما نداشته باشم، چه بیماری پوستی دیگری ممکن است داشته باشم؟
- آیا برند خاصی از مرطوب‌کننده وجود دارد که پیشنهاد دهید؟
- آیا درمان عوارض جانبی دارد؟
- هر چند وقت یک بار باید در مورد اگزما به متخصص پوست مراجعه کنم؟
- از چه صابون‌ها، لوسیون‌ها، لوازم آرایشی و … باید اجتناب کنم؟
- چگونه می‌توانم از پوست خود در خانه مراقبت کنم؟
آیا اگزما یک بیماری خودایمنی است؟
در حالی که اگزما می‌تواند باعث واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن شود، به عنوان یک بیماری خود ایمنی طبقه‌بندی نمی‌شود. تحقیقات برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه تعامل اگزما با سیستم ایمنی بدن ادامه دارد.
فرق اگزما و پسوریازیس در چیست؟
هرچند افتراق علائم اگزما و پسوریازیس مشکل است، اما این دو اختلال علل متفاوتی دارند. پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی مزمن است که باعث تکثیر غیرعادی سلول‌های پوست شده و علائمی از جمله پلاک‌های ضخیم پوستی دارد. اما اگزما به مجموعه‌ای شرایط پوستی گفته می‌شود که با خارش و قرمزی پوست همراه هستند و معمولا در پاسخ به محرک‌ها ایجاد می‌شوند.
کمبود چه ویتامینی باعث اگزما می‌شود؟
مطالعات نشان می‌دهد بروز اگزما با کمبود ویتامین D در ارتباط است.
آیا اگزما واگیردار است؟
خیر. اگزما مسری نیست. شما نمی‌توانید اگزما را از طریق تماس منتقل کنید.
جمع بندی
اگزما یک بیماری پوستی است که باعث خشکی و خارش پوست می‌شود. این اختلال پوستی یک بیماری شایع و غیرمسری است. در صورت تماس با یک محرک یا یک آلرژن، علائم اگزما می‌تواند تشدید شود. درمان‌هایی برای کمک به مدیریت علائم و تخفیف آن‌ها استفاده می‌شود، اما درمانی قطعی و دائمی وجود ندارد. نواحی مختلفی از بدن می‌تواند دچار بثورات پوستی ناشی از اگزما شود. اگزما اغلب در کودکی ایجاد می‌گردد. با این حال تظاهر آن در هر سنی ممکن است. این بیماری دوره‌های بهبود و تشدید دارد و یک روتین مناسب مراقبت از پوست می‌تواند در مدیریت علائم کمک‌کننده باشد.
