همانطور که می‌دانید در طی عمل پیوند قلب، قلب ناکارآمد فرد را با قلب اهدایی از شخص دیگری جایگزین می‌کنند. امکان انجام عمل پیوند قلب در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. گزینه پیوند قلب زمانی مطرح می‌شود که وضعیت سلامت فرد دچار عارضه قلبی علی‌رغم دریافت درمان دارویی پیشرفت مطلوب را نداشته و برای ادامه زندگی به قلب جدیدی نیاز دارد. با توجه به اینکه تعداد قلب‌های قابل اهدا محدود است، سیاست سخت‌گیرانه‌ای برای در نظر گرفتن یک بیمار به عنوان گیرنده پیوند وجود دارد. همچون سایر جراحی‌های پیوند عضو (مانند پیوند کبد)، پیوند قلب نیز عمل دشواری است و پس از دریافت پیوند، برای جلوگیری از پس زدن و عوارض، طی زندگی بعد از پیوند قلب و تا پایان عمر به مراقبت‌های پزشکی نیاز خواهید داشت. عمل پیوند قلب در ایران نیز با توجه به محدودیت موجود بر اساس لیست پیوند قلب انجام می‌گیرد. بنابراین زمان عمل پیوند قلب دقیقا قابل تعیین نیست. پیوند قلب آخرین راه درمان برای افرادی است که بیماری نارسایی قلبی در مرحله نهایی دارند. این بدان معناست که قلب فرد آسیب یا ضعف دائمی دارد که مانع از پمپاژ خون کافی به بدن می‌شود. این نوع نارسایی قلبی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد.
عمل پیوند قلب چندان رایج نیست
پیوند قلب نیاز به اهداکننده دارد و تعداد اهداکنندگان محدود است. به علاوه، اهداکننده و گیرنده باید “همسان” باشند. این بدان معناست که هر دو نفر باید دارای گروه خونی سازگار باشند. بدون این تطابق، سیستم ایمنی گیرنده به احتمال بالاتری قلب اهداکننده را پس می‌زند. همچنین پیوند قلب جراحی بسیار پیچیده‌ای است و همه‌ی بیمارستان‌ها قادر به انجام آن نیستند.
چگونگی عمل پیوند قلب
مراحل زیر قبل از جراحی پیوند قلب انجام می‌شود:
- بررسی اولیه برای ارزیابی درصد موفقیت پیوند قلب
- تایید برای ضرورت انجام پیوند توسط تیم معالج
- اضافه شدن به لیست انتظار
- مداخله درمانی تا زمان پیوند: در حالی که در انتظار پیوند هستید، درمان پزشکی مداوم دریافت می‌کنید. ممکن است در زمان انتظار پیوند به استفاده از یک دستگاه مکانیکی نیاز داشته باشید. این مراحل در زیر با جزئیات بیشتر توضیح داده شده است.
ارزیابی پزشکی برای انجام عمل پیوند قلب
تیم درمان با اجرای چندین آزمایش مختلف سلامت کلی شما را بررسی می‌کند. این بررسی‌ها با هدف بهبود موفقیت پیوند و افزایش طول عمر بیماران پیوند قلب انجام می‌شود. ممکن است برخی (و نه لزوما همه) تست‌های زیر درخواست شود.
بررسی آزمایشگاهی خون و ادرار
پزشک سطح گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و سایر اجزای خون را بررسی می‌کند. تیم درمان همچنین شیمی خون شما را تجزیه و تحلیل می‌کند تا نشانه‌هایی از مشکلات دیگری را که ممکن است بر توانایی بدن برای پذیرش پیوند قلب تأثیر بگذارد، بررسی کنند. همچنین از یافته‌های تجزیه و تحلیل سیستم ایمنی استفاده می‌کند تا پیش‌بینی کند که سیستم ایمنی شما چقدر می‌تواند یک عضو اهدا شده را تحمل کند. از آزمایش ادرار برای بررسی عملکرد کلیه استفاده می‌شود. آزمایش الکل، تنباکو و مواد مخدر بخش مهمی از آمادگی شما است. قبل از پیوند باید از الکل، محصولات تنباکو (از جمله ویپ) و داروهای تفریحی (از جمله ماری‌جوانا) برای مدت طولانی خودداری کنید.
بررسی‌های تصویربرداری
- تصویربرداری با اشعه‌ایکس
- CT اسکن
- MRI
- اکوکاردیوگرافی
تست‌های تشخیصی عملکرد قلب، سیستم تنفسی و گردش خون
- الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب
- تست استرس ورزش
- تست عملکرد ریوی
- کاتتریزاسیون قلب
- هولتر مانیتورینگ
آزمایش برای بیماری‌های خاص
- بیماری سل
- ویروس HIV
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- توکسوپلاسموز
- ویروس هرپس‌سیمپلکس (HSV)
- ویروس واریسلا‌زوستر (ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود)
گیرندگان پیوند باید قبل از پیوند برای تقویت ایمنی خود واکسن‌هایی را دریافت کنند. مشورت با یک متخصص بیماری‌های عفونی به این روند کمک می‌کند.
ارزیابی روانشناختی و عصبی
بخشی از فرآیند انتخاب فرد به عنوان گیرنده شامل تست و ارزیابی روانشناختی و عصبی است. به این دلیل که حفظ پیوند قلب سالم استرس‌زا و گاهی چالش‌برانگیز است. افرادی که پیوند دریافت می‌کنند همچنین با افزایش خطر افسردگی روبرو هستند. تست‌های عصبی وضعیتی را که ممکن است مشکلات بیشتری برای شما ایجاد کنند ارزیابی می‌کند.
ارزیابی دندانپزشکی
سلامت دهان و دندان، به خصوص وضعیت دندان‌ها، می‌تواند نقش زیادی در سلامت قلب شما داشته باشد. چراکه سرایت عفونت‌های دندانی به حفره قلبی شایع است.
آنچه باید بعد از عمل پیوند قلب انتظار داشته باشید
- دوره نقاهت در بیمارستان، بسته به وضعیت شما، یک تا سه هفته طول میکشد. بخش اول بهبودی خود را در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) سپری خواهید کرد. در ICU، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی شما را به صورت شبانه‌روزی تحت نظر خواهند داشت. آن‌ها علائم حیاتی شما را بررسی می‌کنند و همچنین به دنبال علائمی هستند که نشان می‌دهد بدن شما قلب جدید را رد می‌کند.
- قبل از اینکه بیمارستان را ترک کنید، پزشک برنامه مراقبتی به شما ارائه می‌کند که باید در حین بهبودی در خانه از آن پیروی کنید. مطمئن شوید که برنامه درمانی را درک کرده‌اید و هر سوالی دارید بپرسید.
- پزشک از شما می‌خواهد که به برنامه توانبخشی قلبی ملحق شوید. این یک برنامه تجویز شده و تحت نظارت است که به شما کمک می‌کند قدرت، استقامت و عملکرد قلب خود را بهبود بخشید. برنامه مراقبتی پزشک در منزل شامل مواد زیر خواهد بود:
- داروهایی که باید مصرف کنید
- آنچه باید بخورید و آنچه باید از آن پرهیز کنید
- ورزش و فعالیت های بدنی ایمن
- تشخیص علائم عفونت یا رد پیوند
- همچنین ضروری است که یاد بگیرید در طول بهبودی چه چیزی طبیعی است و چه چیزی نشان‌دهنده مشکل است. یک مثال این است که بدانید ضربان قلب شما در حال استراحت چقدر باید باشد.
سرکوب سیستم ایمنی
پس از جراحی، پزشک داروهایی را شروع می‌کند که سیستم ایمنی شما را سرکوب می‌کنند. این سرکوب‌کننده‌های ایمنی داروهای ضروری برای گیرندگان پیوند هستند. دلیل آن این است که واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدن به یک جسم خارجی (مانند قلب اهدایی) این است که با آن مانند یک عفونت یا سایر مهاجمان مضر رفتار کرده و به آن حمله کند. داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی از قلب جدید در برابر حمله سیستم ایمنی محافظت می‌کنند. شما باید این داروها را تا آخر عمر مصرف کنید.
مزایای و معایب عمل پیوند قلب
بزرگترین مزیت پیوند قلب طول عمر بیشتر است. این روش وقتی هیچ گزینه دارویی و درمانی دیگری اثربخش نیست، می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد. پیوند قلب ممکن است تنها گزینه باشد زمانی که درمان‌های دیگر:
- به شما کمک نکرده‌اند
- شانس اثربخشی آن‌ها کم است
- برای شما خیلی خطرناک هستند
معایب عمل پیوند قلب
بزرگترین معایب عمل پیوند قلب عبارتند از:
- قلب اهداکننده کمیاب است و قلب برای کمک به همه افرادی که نیاز به پیوند قلب دارند وجود ندارد.
- این پیوند یک جراحی بسیار پیچیده است. بنابراین این کار فقط در مجهزترین بیمارستان‌ها قابل انجام است.
- برخی از افراد ممکن است آنقدر بیمار باشند که از این روش جان سالم به در نبرند.
- این روش دارای چندین خطر و عوارض بالقوه دیگر است از جمله رد پیوند، عفونت، شکست پیوند، سکته قلبی و نارسایی کلیه.
بهبودی پس از عمل پیوند قلب
عمل پیوند قلب یک جراحی پیچیده و گسترده است. زمان بهبودی معمولاً طولانی‌تر از اکثر جراحی‌های قلب است. شما باید حداقل ۱۰ روز و احتمالا تا سه هفته در بیمارستان بمانید. مدت زمانی که در بیمارستان سپری می‌کنید به وضعیت خاص و نحوه انجام جراحی بستگی دارد. به طور کلی، چند ماه برای بهبودی کامل نیاز خواهید داشت.
متخصصان بیماری‌های قلب و عروق در دکترنکست
جمع بندی
عمل پیوند قلب یک جراحی وسیع و پیچیده است. این عمل زمانی انجام می‌شود که راه‌های درمانی دیگر اثربخش نبوده و سلامت فرد به دنبال نارسایی قلبی در معرض خطر است. پیوند قلب به علت پیچیدگی عمل جراحی و محدودیت قلب اهداکننده بسیار محدود است و برای همه افرادی که به آن نیاز دارند قابل انجام نیست. این عمل تنها در بیمارستان‌های مجهز ممکن است. در کنار وضعیت ویژه این عمل، یعنی افزایش طول عمر، این عمل جراحی با معایب و خطراتی همراه است. از جمله خطرات آن عبارتند از رد و شکست پیوند و عفونت. دریافت ویزیت فوق تخصص جراح قلب می‌تواند کمک‌کننده باشد.
منبع:
