مونونوکلئوز عفونی که به عنوان “مونو” یا “بیماری بوسه” نیز شناخته می‌شود، عفونتی است که ممکن است تب، گلودرد، خستگی یا بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن را به وجود آورد. این بیماری بیشتر در نوجوانان و جوانان رخ می‌دهد. به طور کلی، مونونوکلئوز یک بیماری جدی در نظر گرفته نمی‌شود. با این حال این بیماری می‌تواند منجر به غیبت بلند مدت در مدرسه یا محل کار به دلیل خستگی شدید شود و در موارد نادر می‌تواند به بیماری شدید یا حتی تهدید‌کننده زندگی منجر گردد.
این مقاله از دکترنکست علائم، تشخیص و درمان مونونوکلئوز در نوجوانان و بزرگسالان را مورد بحث قرار داده است.
مونونوکلئوز عفونی چگونه ایجاد می‌شود؟
مونونوکلئوز عفونی توسط ویروس اپشتین بار (EBV) ایجاد می‌شود. EBV می‌تواند از طریق تماس با بزاق یک فرد آلوده پخش شود. به عنوان مثال، فرد می‌تواند از طریق بوسیدن، به اشتراک گذاشتن ظروف غذا یا نوشیدن از لیوان آلوده به ویروس مبتلا شود.
بسیاری از افراد در دوره‌ای از کودکی در معرض EBV قرار می‌گیرند، اگرچه ممکن است در آن زمان متوجه آن نباشند. برای نوجوانان و بزرگسالان جوانی که در کودکی به این بیماری مبتلا نشده‌اند، مواجهه اغلب در اثر تماس با بزاق فرد آلوده است. پس از اینکه یک فرد در معرض تماس قرار گرفت، ممکن است ویروس برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها در بدن او باقی بماند. این به این معنی است که می‌تواند در این مدت بدون اینکه متوجه مسری بودنش باشد، عفونت را به دیگران منتقل کند. علاوه بر این، ممکن است ویروس از طریق سایر مایعات بدن مانند مایع منی یا ترشحات واژن نیز پخش شود.
علائم مونونوکلئوز عفونی
اکثر کودکان خردسالی که به ویروس اپشتین بار (EBV) آلوده می‌شوند، علائمی ندارند. در مقابل، افرادی که برای اولین بار در نوجوانی یا بزرگسالی در معرض EBV قرار می‌گیرند، به دلیل نحوه واکنش سیستم ایمنی بدنشان به ویروس در سنین بالاتر، به احتمال بیشتری دچار عفونت علامت‌دار می‌شوند.
علائم رایج: ممکن است چهار تا هشت هفته پس از ورود اولیه ویروس طول بکشد تا اولین علائم (بدن درد، سردرد، تب خفیف) ظاهر شوند. شایع‌ترین علائم مونونوکلئوز عفونی عبارتند از:
- تب (دمای بیش از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت یا ۳۸ درجه سانتیگراد)
- گلودرد
- بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن
- خستگی که ممکن است شدید باشد و گاهی بیش از یک ماه طول بکشد
برخی از افراد همه‌ی این علائم را دارند، در حالی که برخی دیگر فقط یک یا دو علامت دارند، از جمله گلودرد یا تب و بزرگ شدن غدد لنفاوی. کودکان خردسال و بزرگسالان ممکن است فقط تب و درد عضلانی داشته باشند.
بزرگ شدن طحال: طحال عضوی است در سمت چپ بالای شکم که درست زیر دیافراگم قرار دارد. در حدود نیمی از افراد مبتلا به مونونوکلئوز عفونی، طحال بزرگ می‌شود. اگر طحال بزرگ شود، پزشکان توصیه می‌کنند تا چند هفته از ورزش‌های تماسی یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود. این توصیه برای جلوگیری از عارضه نادر پارگی طحال است که می‌تواند پس از تروما رخ دهد. با این حال، پارگی طحال می‌تواند خود به خود نیز اتفاق بیفتد. علائم پارگی شامل درد ناگهانی و شدید در شکم است. این امر یک عارضه بالقوه تهدید کننده زندگی است که نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
مونونوکلئوز عفونی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک، بر اساس علائم و معاینه فیزیکی فرد ممکن است به مونونوکلئوز عفونی مشکوک شود. آزمایش خون برای تایید تشخیص انجام می‌شود. با این حال، متداول‌ترین آزمایش خون برای تشخیص در آمریکای شمالی، که به عنوان Monospot شناخته می‌شود، می‌تواند در هفته‌های اول علائم، به طور کاذب منفی باشد. پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌هایی را برای سایر عفونت‌هایی که می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند، تجویز کند، به‌خصوص زمانی که آزمایش اولیه با Monospot منفی باشد.
درمان مونونوکلئوز عفونی
هدف از درمان مونونوکلئوز عفونی کاهش علائم در وضعیتی است که سیستم ایمنی حاوی ویروس است. آنتی‌بیوتیک‌ها (که برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شوند) مفید نیستند زیرا عامل مونونوکلئوز عفونی یک ویروس است. هیچ داروی ضدویروسی برای درمان موثر ویروس اپشتین بار وجود ندارد.
درد و تب: گلودرد، دردهای عضلانی و تب را می‌توان با داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن درمان کرد. استامینوفن توسط کبد تجزیه می‌شود. بنابراین رعایت دقیق دستورالعمل‌های مرتبط با دوز یا توصیه‌های پزشک برای مصرف ایمن این دارو بسیار مهم است. استامینوفن و ایبوپروفن همچنین برای استفاده در کودکان توصیه می‌شود. به دلیل عوارض احتمالی کبدی نباید به کودکان خردسال مبتلا به مونونوکلئوز عفونی آسپرین داده شود.
استراحت: مونونوکلئوز عفونی می‌تواند باعث خستگی شدید شود، اگرچه بیشتر افراد در عرض دو تا چهار هفته بهبود می‌یابند. برای برخی، خستگی قابل توجه هفته‌ها تا ماه‌ها طول می‌کشد. در اوایل عفونت، استراحت کافی مهم است، اگرچه استراحت کامل در رختخواب ضروری نیست.
رژیم غذایی: احساس بیماری اغلب باعث از دست دادن اشتها می‌شود. این طبیعی است و معمولاً با برطرف شدن عفونت بهبود می‌یابد. بیمار حتی اگر اشتها ندارد، نوشیدن مقدار کافی مایعات برای او ضروری است. این امر به ویژه در صورت مصرف ایبوپروفن برای درد یا تب صادق است زیرا در صورت کم‌آبی بدن، ایبوپروفن می‌تواند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارد. اگر رنگ ادرار بیمار زرد کم رنگ باشد، به این معنی است که مایعات کافی می‌نوشد.
بیمار چه زمانی می‌تواند به محل کار یا مدرسه بازگردد؟
بسیاری از افراد مبتلا به مونونوکلئوز عفونی دچار بزرگی طحال می‌شوند که می‌تواند چند هفته یا بیشتر طول بکشد. اگر چه بیمار زمانی که احساس بهبود پیدا کرد می‌تواند به مدرسه یا محل کار بازگردد، مهم است که از فعالیت‌هایی که می‌توانند باعث آسیب به طحال شوند اجتناب کند. متخصصان به طور کلی توصیه می‌کنند که ورزشکاران حداقل در سه تا چهار هفته اول بیماری در فعالیت‌های ورزشی شدید شرکت نکنند. پزشک باید تعیین کند که چه زمانی شرکت در فعالیت‌های شدید برای بیمار بی‌خطر است.
وقتی بیمار دوباره شروع به شرکت در فعالیت‌های ورزشی کرد، توصیه می‌شود این شروع به آرامی رخ دهد و به تدریج فعالیت خود را افزایش دهد. حتی ورزشکارانی که به شدت تمرین می‌کرده‌اند ممکن است پس از ابتلا به مونونوکلئوز عفونی به اندازه قبل از بیماری احساس توانمندی برای ورزش نداشته باشند.
بیمار چه زمانی احساس بهتری خواهد داشت؟
اکثر افرادی که از مونونوکلئوز عفونی رنج می‌برند، به طور کامل بدون هیچ گونه عارضه طولانی مدت بهبود می‌یابند. علائم معمولاً در عرض یک تا دو هفته شروع به بهبود می‌کنند.
برای مطالعه مطالب آموزشی بیشتر، به drnext مراجعه کنید.
