قاعدگی نامنظم چگونه تعریف می‌شود؟
چرخه قاعدگی را می‌توان فاصله زمانی بین دو قاعدگی متوالی در نظر گرفت. قاعدگی زنان معمولا هر ۲۸ روز اتفاق می‌افتد. با این حال چرخه قاعدگی طبیعی از ۲۱ روز تا ۳۵ روز متغیر است. در این مقاله دکترنکست در مورد قاعدگی نامنظم که مشکلی شایع است صحبت می‌کنیم.
نمونه‌هایی از مشکلات قاعدگی عبارتند از:
- دوره‌های کوتاه‌تر از ۲۱ روز یا طولانی‌‌تر از ۳۵ روز
- خونریزی قاعدگی بسیار سنگین‌تر یا سبک‌تر از حد معمول
- دوره‌هایی که خونریزی بیش از هفت روز طول می‌کشد
- دوره‌هایی که با درد، گرفتگی عضلات، تهوع یا استفراغ همراه است
- خونریزی یا لکه‌بینی که در فواصل قاعدگی، بعد از یائسگی یا بعد از رابطه جنسی اتفاق بیفتد
آشنایی با چند اصطلاح رایج در حیطه زنان
آمنوره: وضعیتی است که در آن قاعدگی زنان به طور کامل متوقف شده است. عدم خونریزی به مدت ۹۰ روز یا بیشتر غیرطبیعی تلقی می‌شود مگر اینکه زن باردار، شیرده یا یائسه باشد (که معمولاً برای زنان بین ۴۵ تا ۵۵ سال رخ می‌دهد). زنان جوانی که تا سن ۱۵ یا ۱۶ سالگی یا در عرض سه سال پس از شروع رشد سینه هایشان، خونریزی قاعدگی نداشته باشند نیز به آمنوره مبتلا هستند.
الیگومنوره: وقتی سیکل قاعدگی طولانی شود (بالای ۳۵ روز)، دفعات خونریزی قاعدگی کاهش می‌یابد که به این شرایط اولیگومنوره گفته می‌شود.
دیسمنوره: به دوره‌های دردناک و دردهای شدید قاعدگی دیسمنوره گفته می‌شود. برخی از ناراحتی‌ها در طول چرخه قاعدگی برای اکثر زنان طبیعی است.
خونریزی غیرطبیعی رحم: این اصطلاح برای انواع بی‌‌نظمی‌های قاعدگی مطرح می‌شود، از جمله:
- خونریزی شدید قاعدگی
- دوره‌ای که بیش از هفت روز طول بکشد
- خونریزی یا لکه‌بینی بین قاعدگی، بعد از رابطه جنسی یا بعد از یائسگی
علت قاعدگی نامنظم چیست؟
علل مرتبط با سبک زندگی
استرس و عوامل مرتبط با سبک زندگی از جمله افزایش یا کاهش وزن قابل توجه، رژیم غذایی، تغییر در برنامه‌های ورزشی، مسافرت، بیماری یا سایر تغییرات در برنامه روزانه یک زن می‌تواند بر چرخه قاعدگی او تأثیر بگذارد.
قرص‌های ضدبارداری
اکثر قرص‌های ضدبارداری حاوی ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند (برخی از آن‌ها به تنهایی حاوی پروژسترون هستند). این قرص‌ها با جلوگیری از رهاسازی تخمک از تخمدان‌ها از بارداری جلوگیری می‌کنند. مصرف یا قطع مصرف قرص‌های ضدبارداری می‌تواند بر قاعدگی تأثیر بگذارد. برخی از زنان تا شش ماه پس از قطع قرص‌های ضدبارداری، پریودهای نامنظم یا عقب‌افتاده را تجربه می‌کنند. زنانی که از قرص‌های ضدبارداری که فقط حاوی پروژسترون هستند استفاده می‌کنند، ممکن است بین دوره‌های قاعدگی خونریزی داشته باشند.
پولیپ یا فیبروم رحمی
پولیپ رحم توده‌ای کوچک و خوش‌خیم (غیر سرطانی) در پوشش داخلی رحم است. فیبروم‌های رحمی تومورهایی هستند که به دیواره رحم می‌چسبند. فیبروم‌ها معمولاً خوش‌خیم هستند، اما ممکن است باعث خونریزی شدید و درد در دوره قاعدگی شوند. اگر فیبروم‌ها بزرگ باشند، ممکن است به مثانه یا راست‌روده فشار وارد کنند و باعث ناراحتی شوند.
اندومتریوز
بافتی که سطح داخلی رحم را می‌پوشاند، آندومتر نام دارد. ضخامت آندومتر در اواخر سیکل قاعدگی به بیشترین حد خود می‌رسد و خونریزی قاعدگی در نتیجه تخریب ضخامت آندومتر در پایان هر سیکل اتفاق می‌افتد. اندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتر در محلی خارج از رحم شروع به رشد کند. اغلب، آندومتریوز خود را به تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ می‌چسباند. گاهی‌اوقات روی روده‌ها یا سایر اندام‌ها در قسمت تحتانی دستگاه گوارش و در ناحیه بین رکتوم و رحم رشد میکند. اندومتریوز ممکن است باعث خونریزی غیرطبیعی، گرفتگی یا درد قبل و در طول قاعدگی و مقاربت دردناک شود.
بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن (PID) یک عفونت باکتریایی است که بر دستگاه تناسلی زنان تأثیر می‌گذارد. باکتری ممکن است از طریق تماس جنسی وارد واژن شود و سپس به رحم و دستگاه تناسلی فوقانی گسترش یابد. همچنین ممکن است باکتری‌ها به دنبال عمل جراحی یا از طریق زایمان، سقط جنین یا وارد دستگاه تناسلی شوند. علائم PID شامل ترشحات شدید واژن با بوی نامطبوع، پریودهای نامنظم، درد در ناحیه لگن و زیر شکم، تب، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال است.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از علل شایع قاعدگی نامنظم است. سلول‌هایی در تخمدان مسئول بلوغ و رهاسازی تخمک هستند. این سلول‌ها همچنین هورمون آندروژن (هورمون‌های مرتبط با صفات مردانه) ترشح می‌کنند. در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک تخمک از تخمدان رها نمی‌شود و این امر منجر به تشکیل کیست‌های متعدد در تخمدان می‌شود. عدم رهاسازی تخمک همچنین منجر به تداوم تولید آندروژن می‌شود. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ممکن است عادت ماهانه نامنظم داشته باشند یا به طور کامل دچار توقف قاعدگی شوند. علاوه بر این، این بیماری با چاقی، ناباروری و هیرسوتیسم (رشد بیش از حد موی مردانه و آکنه) همراه است. این وضعیت ممکن است ناشی از عدم تعادل هورمونی باشد، اگرچه علت دقیق آن ناشناخته است. درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بستگی به این دارد که آیا یک زن تمایل به بارداری دارد یا خیر.
نارسایی زودرس تخمدان
این عارضه در زنان زیر ۴۰ سال رخ می‌دهد که تخمدان آن‌ها عملکرد طبیعی ندارد. تخمدان در این وضعیت تخمکی رها نمی‌کند و دچار نارسایی می‌شود که این امر باعث یائسگی زودرس می‌گردد. این حالت اغلب در بیمارانی رخ می‌دهد که تحت درمان سرطان با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی هستند، سابقه خانوادگی نارسایی زودرس تخمدان دارند یا به برخی از ناهنجاری‌های کروموزومی دچار هستند.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
سایر علل قاعدگی نامنظم عبارتند از:
- سرطان رحم یا سرطان دهانه رحم
- داروها مانند استروئیدها یا داروهای ضدانعقاد
- شرایط پزشکی مانند اختلالات خونریزی، کم‌کاری یا پرکاری غده تیروئید، یا اختلالات هیپوفیز که بر تعادل هورمونی تأثیر می‌گذارد
- عوارض مرتبط با بارداری از جمله سقط جنین یا حاملگی خارج از رحمی (تخمک بارور در خارج از رحم؛ به عنوان مثال در لوله فالوپ لانه می‌گزیند)
قاعدگی نامنظم چگونه ارزیابی می‌شود؟
پزشک در مورد چرخه قاعدگی و سابقه پزشکی سوال خواهد کرد. او یک معاینه فیزیکی از جمله معاینه لگن و گاهی تست پاپ اسمیر (تست ارزیابی سلولی دهانه رحم از نظر بدخیمی) انجام می‌دهد. پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های خاصی از جمله موارد زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون برای بررسی میزان کم‌خونی (شمارش کامل سلول‌های خونی)، بررسی بارداری (اندازه‌گیری سطح خونی B-HCG) و ارزیابی هورمونی (هورمون محرک تیروئید، کورتیزول، پرولاکتین، هورمون محرک فولیکول، ۱۷-هیدروکسی پروژسترون، تستوسترون، DHEA)
- جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته و اندازه‌گیری کورتیزول آزاد
- معاینه سونوگرافی لگن برای بررسی فیبروم رحم، پولیپ یا کیست تخمدان
- بیوپسی آندومتر که در آن نمونه‌ای از بافت پوشش داخلی رحم برای تشخیص آندومتریوز، عدم تعادل هورمونی یا سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود. آندومتریوز یا سایر بیماری‌ها همچنین ممکن است با استفاده از روشی به نام لاپاراسکوپی تشخیص داده شوند، که در آن پزشک یک برش کوچک در شکم ایجاد میکند و سپس یک لوله نازک با نور متصل به آن را برای مشاهده رحم و تخمدان‌ها وارد بدن میکند.
قاعدگی نامنظم چگونه درمان می‌شود؟
درمان قاعدگی نامنظم به علت ایجاد آن بستگی دارد. استراتژی‌های درمانی شامل موارد زیر است:
- تنظیم چرخه قاعدگی: هورمون‌هایی مانند استروژن یا پروژسترون ممکن است برای کمک به کنترل خونریزی شدید تجویز شوند.
- کنترل درد: درد خفیف تا متوسط ممکن است با مصرف مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن کاهش یابد. آسپرین توصیه نمی‌شود زیرا خونریزی را تشدید میکند.
- فیبروم‌های رحمی: این فیبروم‌ها را می‌توان به صورت دارویی و یا جراحی درمان کرد. اگر خونریزی شدید باشد، مکمل آهن ممکن است برای پیشگیری یا درمان کم‌خونی مفید باشد. قرص‌های ضدبارداری با دوز کم یا تزریق پروژسترون ممکن است به کنترل خونریزی شدید ناشی از فیبروم کمک کند. ممکن است داروهایی برای کوچک کردن اندازه فیبروم و کنترل خونریزی شدید استفاده شوند. این داروها تولید استروژن در بدن را کاهش می‌دهند و قاعدگی را برای مدتی متوقف می‌کنند. اگر فیبروم به دارو پاسخ ندهد، گزینه‌های جراحی مختلفی وجود دارد. نوع عمل به اندازه، نوع و محل فیبروم بستگی دارد.
- اندومتریوز: اگرچه هیچ درمانی برای آندومتریوز وجود ندارد، مسکن‌های بدون نسخه یا تجویزی ممکن است به کاهش علائم کمک کنند. درمان‌های هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری ممکن است به جلوگیری از رشد بیش از حد بافت رحم و کاهش میزان از‌دست‌دادن خون در طول دوره قاعدگی کمک کند. در موارد شدید، ممکن است برای برداشتن بافت اضافی آندومتر که در لگن یا شکم رشد میکند، جراحی لازم باشد.
دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل
ممکن است برای چکاپ روتین یا به علت مشکل خاصی لازم باشد که آزمایش خون، ادرار و یا مدفوع بدهیم. با این حال، امروزه مراجعه حضوری به آزمایشگاه‌ها، با توجه به مشکلات حمل‌و‌نقل، هوای نامطلوب، محدودیت وقت و … ممکن است برای همه چندان کار آسانی نباشد. دکترنکست با فراهم کردن امکان نمونه‌گیری در محل این مشکل را حل کرده است. شما بدون نیاز به مراجعه حضوری و بدون نیاز به نسخه پزشک می‌توانید آزمایش درخواستی را در محل زندگیتان انجام دهید. نتایج به زودی همراه با تفسیر رایگان در اختیارتان قرار خواهد گرفت. برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.
