یائسگی به دوران پس از توقف همیشگی قاعدگی گفته می‌شود. زنانی که به دوره یائسگی رسیده‌اند به طور طبیعی دیگر قادر به بارداری نیستند. تعداد دوره‌های قاعدگی ممکن است در ماه‌ها یا سال‌های قبل از یائسگی کمتر شود تا زمانی که کاملاً متوقف گردد. همچنین گاهی اوقات توقف آن به صورت ناگهانی اتفاق میفتد.
یائسگی یک بخش طبیعی از روند پیری است که معمولاً در سنین بین 45 تا 55 سالگی بروز می‌کند. در ایران میانگین سنی یائسگی حدود 48 سالگی است. با این حال برخی از زنان ممکن است قبل از 40 سالگی به دوره یائسگی برسند که به آن یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان گفته می‌شود.
یائسگی چه علائمی دارد؟
اکثر زنان علائم یائسگی را تجربه می‌کنند. شدت و طول مدت این علائم در هر کس می‌تواند متفاوت باشد. در برخی موارد این علائم می‌تواند بسیار شدید باشد و فعالیت‌های روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد.
از علائم رایج یائسگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر در دوره‌های قاعدگی
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- خشکی واژن
- اختلال در خواب
- افزایش وزن
- کاهش خلق یا اضطراب
- کاهش میل جنسی
- اختلال در حافظه و تمرکز
- خشکی پوست
- سردرد
- افزایش ضربان قلب
- درد و خشکی مفاصل
- نازکی و یا ریزش مو
- کاهش حجم عضلات
- عفونت‌های عودکننده مجاری ادراری
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
یائسگی به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟
یائسگی به دلیل تغییر در تعادل هورمون‌های جنسی ایجاد می‌شود که ناشی از افزایش سن است. این تغییرات هورمونی به دنبال توقف فعالیت تخمدان‌ها و تولید استروژن اتفاق میفتد. هورمون‌های مختلفی در این دوران تحت تاثیر قرار می‌گیرند اما مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آن‌ها کمبود استروژن است.
یائسگی زودرس می‌تواند در هر سنی بروز پیدا کند که در بیشتر موارد علت آن مشخص نیست.
گاهی اوقات یائسگی زودرس به دلیل درمان‌های خاصی مانند جراحی برداشتن تخمدان، بعضی درمان‌های سرطان سینه، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی و یا به دلایل مادرزادی مانند سندروم داون و بیماری آدیسون اتفاق میفتد.
خونریزی بعد از یائسگی
یائسگی با قطع قاعدگی اتفاق می‌اقتد. بنابراین از آن زمان به بعد تخمکی از تخمدان رها نمی‌شود. بنابراین در این حالت خونریزی نباید اتفاق بیفتد. اگر فردی بعد از یائسگی و خونریزی شدید یا خفیف را تجربه کرد، حتما باید جهت بررسی علت آن به پزشک متخصص زنان مراجعه کند. مهم است که خونریزی و لکه‌بینی در زمان یائسگی پیگیری شود.
آیا می‌توان از وقوع یائسگی جلوگیری کرد یا آن را به تعویق انداخت؟
سن یائسگی برای هر فرد متفاوت است. با این حال این امر پیشامدی طبیعی بوده و نمی‌توان از آن جلوگیری کرد. در موارد بروز زودرس یائسگی یا کاهش فعالیت تخمدان، پزشک متخصص ممکن است برای تقویت باروری، داروهایی را برای تحریک تخمک‌گذاری توصیه کند. با این حال جلوگیری از یائسگی در سن طبیعی آن توسط پزشکان پیشنهاد نمی‌شود.
علائم یائسگی چطور درمان می‌شوند؟
بر اساس صلاح‌دید پزشک معالج، درمان‌هایی پیشنهاد می‌شود:
درمان جایگزینی هورمون (HRT)
درمان اصلی یائسگی همین جایگزینی هورمون است. قرص‌ها، پچ‌های پوستی، ژل‌ها و ابزارهای کاشتنی (ایمپلنت) استروژنی با جایگزینی هورمون می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.
درمان رفتاری-شناختی (CBT)
یک روش گفتاردرمانی است که به بهبود خلق و اضطراب کمک می‌کند.
اصلاح سبک زندگی
رژیم غذایی سالم و متعادل و داشتن برنامه ورزشی منظم برای حفظ وزن در محدوده سلامتی و تناسب اندام لازم است و به بهبود علائم این دوران کمک می‌کند.
درمان‌های کمکی
جایگزینی هورمون تحت نظر پزشک که به عنوان درمان اصلی یائسگی شناخته می‌شود می‌تواند بیشتر علائم از جمله گرگرفتگی، درد مفاصل، تغییرات خلق و خشکی واژن را بهبود بخشد. با این حال درمان‌ها و راه‌کارهای دیگری وجود دارند که می‌توانند برای شما مفید باشند.
گرگرفتگی و تعریق شبانه
برای کمک به کنترل این علائم می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- پوشیدن لباس‌های خنک
- دوش آب سرد
- خنگ نگه‌داشتن اتاق خواب
- کنترل سطح استرس و اضطراب
- دوری از عوامل تحریک‌کننده مانند غذاهای تند، کافئین، سیگار و الکل
- ورزش منظم و کاهش وزن (در صورت اضافه وزن)
تغییرات خلق
ورزش منظم، استراحت کافی و انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل یوگا و مدیتیشن می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند.
روش‌های دارویی و دیگر درمان‌ها مثل درمان رفتاری-شناختی می‌تواند در صورت صلاح‌دید پزشک به کار گرفته شود.
درمان رفتاری-شناختی نوعی گفتار درمانی است که می‌تواند به بهبود اضطراب و کاهش خلق کمک کند.
ضعف مفاصل و استخوان
ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و پر کلسیم، ترک سیگار و الکل، مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D می‌تواند به کاهش این علائم کمک شایانی کند.
تا کنون در مورد اثربخشی و ایمنی درمان‌های طب مکمل و جایگزین مانند داروهای گیاهی شواهد کافی وجود ندارد. به همین دلیل مصرف این داروها توصیه نمی‌شود.
