افسردگی پس از زایمان چیست؟

افسردگی پس از زایمان ترکیبی پیچیده از تغییرات جسمی، احساسی و رفتاری است که در برخی از زنان پس از زایمان اتفاق می‌افتد. طبق DSM-5 (راهنمای مورد استفاده برای تشخیص اختلالات روان)، PPD نوعی افسردگی ماژور است که ظرف 4 هفته پس از زایمان شروع می‌شود. تشخیص افسردگی پس از زایمان نه تنها بر اساس مدت زمان بین زایمان و شروع، بلکه بر اساس شدت افسردگی می‌باشد.

تغییرات شیمیایی به دنبال زایمان

افسردگی پس از زایمان با تغییرات شیمیایی، اجتماعی و روانی مرتبط است که هنگام بچه‌دار شدن اتفاق می‌افتد. این بیماری طیف وسیعی از تغییرات جسمی و احساسی را توصیف می‌کند که بسیاری از مادران به تازگی تجربه می‌کنند. PPD را می توان با دارو و مشاوره درمان کرد. در این مورد برای مشورت با پزشک می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.

تغییرات شیمیایی شامل کاهش سریع هورمون‌ها پس از زایمان است. ارتباط واقعی بین این افت هورمونی و افسردگی هنوز مشخص نیست. اما آنچه مشخص است این است که میزان استروژن و پروژسترون (هورمون‌های تولید مثل زنانه)، در دوران بارداری ده برابر افزایش می‌یابد. سپس، به دنبال زایمان به شدت کاهش می‌یابد. 3 روز پس از زایمان، سطح این هورمون ها به میزان قبل از بارداری کاهش می‌یابد.

علاوه بر این تغییرات شیمیایی، تغییرات اجتماعی و روانی به دنبال بچه دار شدن، خطر افسردگی را افزایش می‌دهد. پدرها مصون نیستند. تحقیقات نشان می‌دهد که از هر 10 پدر جدید 1 نفر در طول تولد فرزندش دچار افسردگی می‌شود.

علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان

تشخیص علائم افسردگی پس از زایمان دشوار است. بسیاری از زنان پس از زایمان این علائم را دارند:

• مشکل خواب
• تغییر اشتها
• خستگی شدید
• میل جنسی پایین
• تغییرات مکرر خلق‌وخو

در افسردگی پس از زایمان، این علائم همراه با سایر علائم افسردگی ماژور ایجاد می‌شود که عموما پس از زایمان معمول نیست و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی علاقگی به فرزند خود یا احساس این که با او رابطه ای ندارید
• مادر مدام گریه می‌کند، اغلب بدون دلیل
• حالت افسردگی
• عصبانیت که گاهی ممکن است بسیار شدید باشد
• لذت نبردن از چیزی
• داشتن احساس بی‌ارزشی، ناامیدی و درماندگی
• افکار مرگ یا خودکشی
• افکار آسیب رساندن به شخص دیگری
• مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری

علائم تازه‌ی وسواس جبری به ندرت در دوره پس از زایمان (حدود 1 تا 3 درصد از زنان) ظاهر می‌شود. وسواس‌ها معمولاً مربوط به نگرانی‌هایی در مورد سلامت نوزاد یا ترس‌های غیر‌منطقی از آسیب رساندن به نوزاد است. اختلال هراس (پنیک) نیز ممکن است رخ دهد. مادر ممکن است این موارد و افسردگی را به طور همزمان تجربه کند.

افسردگی درمان نشده پس از زایمان می‌تواند برای مادران جدید و فرزندان آنها خطرناک باشد. فردی که به تازگی مادر شده ‌است، باید در موارد زیر به دنبال کمک تخصصی باشد:

• علائم بیش از 2 هفته ادامه یابد
• اختلال در زندگی روزمره
• مادر فکر می‌کند به خود یا نوزاد خود آسیب می‌رساند
• مادر بیشتر روز احساس اضطراب، ترس و وحشت دارد

 

 عوامل خطر در افسردگی پس از زایمان

اگر PPD دارید ، به این دلیل نیست که کار اشتباهی انجام داده اید. کارشناسان تصور می‌کنند که این اتفاق به دلایل زیادی رخ می‌دهد، و این دلایل برای افراد مختلف متفاوت است.

برخی از مواردی که می‌تواند شانس افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد عبارتند از:

• سابقه افسردگی قبل از بارداری یا در دوران بارداری
• سن در زمان بارداری (هرچه سن شما کمتر باشد، شانس شما در ایجاد افسردگی پس از زایمان بیشتر است)
• ابهام در مورد بارداری (برای مثال بارداری ناخواسته)
• کودکان (هرچه فرزندان بیشتری داشته باشید، احتمال اینکه در اواخر بارداری افسرده شوید بیشتر است)
• سابقه خانوادگی اختلالات خلقی
• گذراندن یک رویداد بسیار استرس‌زا ،مانند از دست دادن شغل یا بحران سلامتی
• داشتن فرزندی با نیازهای خاص یا مشکلات پزشکی
• داشتن دوقلو یا سه قلو
• حمایت اجتماعی محدود
• تنها زندگی کردن
• درگیری زناشویی
• داشتن یک بیماری زمینه‌ای مزمن

ارتباط بین بیماری مزمن و افسردگی پیچیده است. بسیاری از بیماری‌های طولانی مدت می توانند خطر ابتلا به مشکلات روانی را افزایش دهند، اما عکس آن نیز صادق است. افراد مبتلا به افسردگی بیشتر به بیماری‌های مزمن جسمی خاص مبتلا می شوند.

هیچ دلیل خاصی برای افسردگی پس از زایمان وجود ندارد، اما این مسائل جسمی و روانی ممکن است به ایجاد آن کمک کنند:

هورمون‌ها

کاهش چشمگیر استروژن و پروژسترون پس از زایمان ممکن است نقش داشته باشد. سایر هورمون‌های تولید شده توسط غده تیروئید نیز ممکن است به شدت کاهش یافته و باعث ایجاد احساس خستگی، تنبلی و افسردگی شود.

کمبود خواب

وقتی دچار کم خوابی هستید، ممکن است در رسیدگی به مشکلات حتی جزئی نیز دچار مشکل شوید.

اضطراب

شما ممکن است در مورد توانایی خود در مراقبت از یک نوزاد نگران باشید.

تصویر فرد از خودش

ممکن است احساس جذابیت کمتری داشته باشید، با احساس هویت خود مبارزه کنید و یا احساس کنید که کنترل زندگی خود را از دست داده‌اید. هر یک از این مسائل می‌تواند به افسردگی پس از زایمان کمک کند.

انواع افسردگی پس از زایمان

از سه اصطلاح برای توصیف تغییرات خلقی زنان پس از زایمان استفاده می شود:

“بیبی بلوز (baby blues)”

برای بیش از 70 درصد زنان در روزهای بعد از زایمان اتفاق می‌افتد. فرد ممکن است دچار تغییرات ناگهانی خلقی شود، مانند احساس شادی شدید و سپس احساس ناراحتی شدید. ممکن است بدون دلیل گریه کند و احساس بی‌حوصلگی، هراس، بی‌قراری، اضطراب، تنهایی و ناراحتی کند. Baby blues ممکن است فقط چند ساعت یا حداکثر 1 تا 2 هفته پس از زایمان ادامه یابد. معمولاً فرد نیازی به درمان پزشک ندارد. اغلب، پیوستن به گروه حمایتی مادران جدید یا صحبت با مادران دیگر کمک کننده است.

 “افسردگی پس از زایمان”

می‌تواند چند روز یا حتی چند ماه پس از زایمان رخ دهد. PPD می‌تواند بعد از تولد هر کودکی رخ دهد، نه فقط اولین فرزند. فرد می‌تواند احساساتی شبیه به baby blues داشته باشد مانند غم، ناامیدی، اضطراب، اما آنها را بسیار شدیدتر احساس می‌کند. PPD اغلب شما را از انجام کارهایی که باید هر روز انجام دهید، باز می‌دارد. هنگامی که توانایی و عملکرد فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد، باید به یک متخصص زنان و زایمان یا یک روان‌درمانگر مراجعه کند. این پزشک می‌تواند علائم افسردگی را برای او بررسی کرده و برنامه درمانی ارائه دهد. اگر فرد تحت درمان PPD قرار نگیرد، علائم می‌توانند بدتر شوند. در حالی که PPD یک بیماری جدی است، می‌توان آن را با دارو و مشاوره درمان کرد.

بنابرین بر خلاف  baby blues، در افسردگی پس از زایمان مراجعه به پزشک ضروری است.

“روان‌پریشی یا سایکوز بعد از زایمان”

یک بیماری روانی بسیار جدی است که می‌تواند مادران تازه وارد را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری می‌تواند به سرعت اتفاق بیفتد، اغلب در 3 ماه اول پس از زایمان. زنان می‌توانند ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند و دچار توهمات شنوایی (شنیدن چیزهایی که در واقع اتفاق نمی‌افتند، مانند صحبت کردن با  شخصی دیگر) و هذیان (اعتقاد شدید به چیزهایی که به وضوح غیر منطقی هستند) شوند. توهمات بصری (دیدن چیزهایی که وجود ندارند) کمتر رایج است. علائم دیگر شامل بی خوابی (عدم توانایی در خوابیدن)، احساس تحریک و عصبانیت، قدم زدن مداوم، بی قراری و احساسات و رفتارهای عجیب و غیر معمول می‌باشد.

زنانی که به روان پریشی پس از زایمان دچار می‌شوند، فوراً به درمان و تقریباً همیشه به دارو نیاز دارند. بعضی اوقات زنان به دلیل اینکه در معرض آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری هستند، به بیمارستان منتقل می‌شوند.

درمان افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان بسته به نوع علائم و شدت آن درمان می‌شود. گزینه‌های درمانی شامل داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی، روان‌درمانی و شرکت در گروه حمایتی برای حمایت و آموزش عاطفی می‌باشد. در مورد روان‌پریشی پس از زایمان، معمولاً داروهای مورد استفاده برای درمان روان‌پریشی (سایکوز) اضافه می‌شوند. بستری شدن در بیمارستان نیز اغلب ضروری است.

در صورت شیردهی، تصور نکنید که نمی‌توانید برای افسردگی، اضطراب یا حتی روان‌پریشی دارو مصرف کنید. با پزشک خود صحبت کنید. بسیاری از زنان در دوران شیردهی تحت نظر پزشک، دارو مصرف می‌کنند. این تصمیمی است که باید توسط پزشک معالج گرفته شود.

عوارض افسردگی پس از زایمان

اگر افسردگی پس از زایمان درمان نشود می‌تواند توانایی فرد را در پیوند با نوزاد تضعیف کند و بر کل خانواده تأثیرمنفی بگذارد:

مادر

افسردگی پس از زایمان در صورت عدم درمان می‌تواند ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد. حتی ممکن است به یک اختلال افسردگی مزمن تبدیل شود. در صورت درمان، افسردگی پس از زایمان می‌تواند احتمال افسردگی در آینده را در فرد افزایش دهد.

پدر

هنگامی که مادر دچار افسردگی می‌شود، احتمال دارد پدر نیز دچار افسردگی شود.

فرزندان

کودکان مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان بیشتر در معرض مشکلات خواب و غذا خوردن، گریه بیش از حد معمول و تاخیر در آغاز تکلم هستند. یک مطالعه روی 14000 کودک در ایالات‌متحده نشان داد که 40 درصد از کودکان فاقد روابط عاطفی قوی با والدین خود هستند. این عدم وجود وابستگی نسبت به والدین باعث می‌شود که کودکان در آینده دچار مشکلات رفتاری و آموزشی جدی بشوند.

برخی والدین در لحظه ای که نوزادشان را برای اولین بار می‌بینند وجودشان لبریز از محبت می‌شود، در حالی که برای برخی دیگر، این امر به زمان نیاز دارد. اگر هنوز با نوزاد خود رابطه عمیق برقرار نکرده‌اید، احساس اضطراب یا گناه نکنید. گاهی اوقات، ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا احساس وابستگی ایجاد شود.

تماس نزدیک با نوزاد باعث آزاد شدن اکسی توسین (هورمون عشق) می‌شود. افزایش اکسی توسین باعث احساس شادی، مراقبت و حساسیت بیشتری نسبت به احساسات دیگران در مادر می‌شود و به او این امکان را می‌دهد تا نشانه‌های غیرکلامی کودک خود را با سهولت بیشتری تشخیص دهد.

 

پیشگیری از افسردگی پس از زایمان

اگر سابقه افسردگی دارید، به محض اینکه متوجه شدید که باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

در دوران حاملگی

مصرف رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی‌های چرب مانند شاه ماهی و ماهی‌قزل‌آلا یافت می‌شود، در دوران بارداری ممکن است خطر افسردگی پس از زایمان را کاهش دهد. همچنین ممکن است یک درمان جایگزین بالقوه برای افسردگی پس از زایمان باشد.

پزشک شما می‌تواند علائم شما را تحت نظر داشته باشد. شما می‌توانید علائم خفیف افسردگی را با گروه‌های حمایتی، مشاوره یا سایر درمان‌ها مدیریت کنید. پزشک ممکن است حتی در دوران بارداری دارو تجویز کند.

بعد از به دنیا آمدن فرزند

ممکن است پزشک معاینه زودهنگام پس از زایمان را برای بررسی علائم افسردگی توصیه کند. هرچه افسردگی زودتر تشخیص داده شود، زودتر می توان درمان را آغاز کرد. اگر سابقه افسردگی پس از زایمان دارید، پزشک ممکن است به محض تولد فرزند، درمان را توصیه کند.

مدیریت بعد از زایمان

در اینجا نکاتی وجود دارد که می‌تواند به شما در کنار آمدن با شرایط جدید بعد از تولد فرزند کمک کند:

• کمک بخواهید. به دیگران اطلاع دهید که چگونه می‌توانند به شما کمک کنند.
• در مورد انتظارات خود از خود و نوزاد واقع‌بین باشید.
• در حیطه‌ی هر گونه محدودیتی که پزشک ممکن است بر سطح فعالیت شما اعمال کند، ورزش کنید، قدم بزنید و برای استراحت از خانه خارج شوید.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید و هوای تازه خلق‌و‌خوی شما را به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشد. حتی اگر موهای شما به هم ریخته است و شرایط مناسبی برای خروج از منزل ندارید، کالسکه را برای چرخش بردارید و سعی کنید حداقل برای 10 تا 15 دقیقه هر روز بیرون بروید.

مطالعات نشان می‌دهند ورزش به تقویت عضلات شکم، رفع استرس، بهبود خواب و افزایش انرژی کمک می‌کند. در صورت داشتن بارداری سالم و زایمان طبیعی بدون عارضه، فقط چند روز پس از تولد می‌توانید ورزش ملایم را آغاز کنید. اگر دچار عوارض یا زایمان سزارین شده‌اید، از پزشک خود بخواهید در مورد زمان شروع ورزش توصیه کند.

چند نکته مهم

• منتظر روزهای خوب و روزهای بد باشید. قطعا زندگی بعد از مادر شدن متفاوت خواهد بود.
• از رژیم غذایی معقول پیروی کنید. از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید.
• روابط خود را با شریک زندگی خود تقویت کنید. برای یکدیگر وقت بگذارید.
• با خانواده و دوستان در ارتباط باشید. خود را منزوی نکنید.

تحقیقات نشان داده است که تنهایی منجر به احساسات دردناک انزوا، قطع ارتباط با دیگران و احساس عدم تعلق می‌شود. تنهایی همچنین با فشار خون بالا، مشکلات خواب، کاهش ایمنی و عوامل خطر بیماری‌های قلبی ارتباط دارد. دریافت حمایت اجتماعی و عاطفی از دیگران می‌تواند با تقویت عزت نفس و احساس استقلال به شما کمک کند تا بهتر با مشکلات کنار بیایید.

• وقتی برای اولین بار بعد از زایمان به خانه می‌روید بازدیدکنندگان را محدود کنید.
• هنگام خواب نوزاد، بخوابید یا استراحت کنید.

کیفیت خواب

زنانی که دچار افسردگی پس از زایمان هستند، اغلب زمان بیشتری طول می‌کشد تا بخوابند و مدت زمان کمتری نسبت به کسانی که این بیماری را ندارند، می‌خوابند. علاوه بر این، هرچه کیفیت خواب آنها پایین‌تر باشد، افسردگی آنها اغلب شدیدتر است. اگر خانواده یا دوستانی دارید که می‌توانند در هنگام خواب از کودک شما مراقبت کنند، حتماً از آنها کمک بگیرید.