آمبولی ریه چیست و چرا خطرناک است؟ میزان خطر آمبولی ریه به چه عواملی بستگی دارد؟ آمبولی خفیف ریه چه علامتی ایجاد می‌کند؟ آیا آمبولی ریه بعد از جراحی شایع است؟ طول درمان آمبولی ریه چقدر است؟ درمان سریع آمبولی ریه چیست؟ اگر این سوالات ذهن شما را نیز به خود مشغول کرده در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
آمبولی ریه در واقع لخته خونی است که در رگ‌های خونی ریه به دام افتاده و خونرسانی به ریه را مختل می‌کند. این وضعیت زمانی اتفاق میافتد که لخته در قسمت دیگری از بدن (اغلب در عروق پا یا بازو) تشکیل شده و از طریق سیاهرگ‌ها به سمت ریه حرکت کند. آمبولی جریان خون به ریه‌ها را محدود می‌کند، سطح اکسیژن را در ریه کاهش داده و فشار خون را در شریانهای ریوی افزایش می‌دهد. آمبولی ریه یک اورژانس پزشکی است و در صورت عدم مداخله درمانی فوری، میتواند باعث آسیب به قلب یا ریه و حتی مرگ شود. آمبولی ریه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی و عروقی در جهان است. این بیماری پس از حمله قلبی و سکته در رتبه سوم قرار دارد. در ایالات متحده، حدود ۳۵۰۰۰۰ نفر در سال آمبولی ریه را تجربه می‌کنند.
آمبولی ریه وضعیتی جدی است
آمبولی ریه با تشخیص و درمان مناسب و فوری، به ندرت کشنده است. با این حال، اگر درمان نشود میتواند سلامت فرد را به خطر انداخته و منجر به سایر عوارض پزشکی از جمله مرگ شود. حدود ۳۳ درصد از افراد مبتلا به آمبولی ریه قبل از تشخیص و دریافت درمان مناسب می‌میرند. این امر اهمیت تشخیص به موقع این بیماری را برجسته می‌کند.
آنچه به دنبال آمبولی ریه اتفاق میافتد
آمبولی ریه میتواند به موارد زیر منجر شود:
- آسیب به ریه‌ها
- فشار بر روی قلب و ایجاد نارسایی قلبی
- اگر لخته بزرگ باشد، میتواند به مرگ منجر شود
علائم هشدار آمبولی ریه
اولین علائم آمبولی ریه معمولاً تنگینفس و درد قفسهسینه است که اگر فرد فعالیت کند یا نفس عمیق بکشد درد تشدید می‌شود. همچنین ممکن است سرفه با خلط خونی ایجاد شود. اگر این علائم را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید. آمبولی ریه وضعیتی حیاتی بوده اما قابل درمان است. درمان فوری احتمال مرگ را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
علائم آمبولی ریه
علائم آمبولی ریه بسته به اندازه لخته متفاوت است. همه افراد دچار این مشکل ممکن است همه این نشانه‌ها را تجربه نکنند. علائم آمبولی ریه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگینفس ناگهانی، چه حین فعالیت و چه در حال استراحت
- درد شدید غیر قابل توضیح در قفسهسینه، بازو، شانه، گردن یا فک (درد همچنین ممکن است شبیه علائم حمله قلبی باشد)
- سرفه با یا بدون خلط خونی
- پوست رنگ پریده، مرطوب یا مایل به آبی
- ضربان قلب بالا
- تعریق شدید
- در برخی موارد، احساس اضطراب، سبکی سر یا غش کردن
- خس‌خس سینه
در صورت مشاهده هر یک از علائم آمبولی ریه، فورا به پزشک مراجعه کنید.
علت آمبولی ریه
علل آمبولی ریه عبارتند از:
- جمع شدن خون در قسمت خاصی از بدن (معمولاً یک دست یا پا). خون معمولاً پس از دوره‌های طولانی عدم تحرک، مانند دوره نقاهت پس از جراحی یا استراحت در رخت‌خواب، تجمع می‌یابد.
- آسیب به ورید، مانند شکستگی یا جراحی (به ویژه در لگن، ران، زانو یا ساق پا)
- وضعیت پزشکی دیگر، مانند بیماری قلبی‌عروقی (از جمله نارسایی احتقانی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی، حمله قلبی یا سکته مغزی)
- افزایش یا کاهش فاکتورهای انعقادی و ضدانعقادی خون: افزایش فاکتورهای انعقادی ممکن است در برخی از انواع سرطان یا در برخی از افرادی که از درمان جایگزین هورمون یا قرصهای ضد بارداری استفاده می‌کنند، رخ دهد. وضعیتی که در آن عوامل ضدانعقادی غیرطبیعی یا کم‌تر از حد طبیعی هستند نیز ممکن است تشکیل لخته خون را تسهیل کند.
افراد در معرض آمبولی ریه
افرادی که در معرض خطر ابتلا به آمبولی ریه هستند عبارتند از:
- افرادی که لخته خون در پای آنها وجود دارد یا ترومبوز ورید عمقی دارند
- کسانی که در حین سفر با وسیله نقلیه موتوری، قطار یا هواپیما برای مدت طولانی غیرفعال هستند
- افرادی که اخیراً دچار تروما یا آسیب به ورید شده‌اند، احتمالاً پس از یک جراحی اخیر، شکستگی یا به دنبال واریس
- زنانی که از قرصهای ضد بارداری (قرصهای ضد بارداری خوراکی) یا درمان جایگزینی هورمون استفاده می‌کنند
- افرادی که سیگار می‌کشند
- کسانی که سابقه نارسایی قلبی یا سکته داشته باشند
- افراد دارای اضافه وزن (شاخص توده بدنی یا BMI بیشتر از ۲۵) و یا افراد چاق (BMI بیشتر از۳۰)
- زنان باردار یا زنانی که طی شش هفته اخیر زایمان کرده‌‌اند
- کسانی که کاتتر ورید مرکزی از طریق بازو یا پای آنها جایگذاری شده است
اگر هر یک از این عوامل خطر را دارید و سابقه لخته خون داشته‌اید، با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنید تا بتواند اقداماتی را برای کاهش خطر شما انجام دهد.
تشخیص آمبول ریه
- یک پزشک از آزمایش‌ها و بررسی‌های زیر برای تشخیص آمبولی ریه استفاده می‌کند:
- آزمایش خون (از جمله آزمایش D-dimer)
- CT آنژیوگرافی
- بررسی نوار قلب برای مشاهده علائم آمبولی ریه در نوار قلب
- سونوگرافی ساق پا
- اسکن تهویه
- آنژیوگرافی ریه
- رادیوگرافی ساده از قفسهسینه
فوق تخصصان قلب و عروق در دکترنکست
درمان آمبولی ریه
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و پزشکان معمولاً آمبولی ریه را در بیمارستان درمان می‌کنند. زیرا وضعیت فرد دچار این مشکل باید به دقت نظارت شود و امکانات لازم برای این امر در بیمارستان وجود دارد. طول درمان و طول مدت بستری در بیمارستان بسته به شدت لخته متفاوت است. اگر لخته بزرگ و عوارض ناشی از آن شدید باشد، بستری شدن به مدت طولانی ضروری است. درمان اصلی این بیماری یک داروی ضد انعقاد (رقیق کننده خون) است. بسته به شدت لخته و تأثیر آن بر سایر اندام‌های بیمار مانند قلب، ممکن است تحت درمان ترومبولیتیک، جراحی یا روشهای مداخله‌ای برای بهبود جریان خون در شریانهای ریوی قرار گیرد.
داروهای ضد انعقاد
داروهای ضد انعقاد توانایی لخته شدن خون را کاهش می‌دهند. این امر از تشکیل مجدد لخته خون در آینده جلوگیری می‌کند. از جمله آن می‌توان به هپارین و داروی وارفارین اشاره کرد. مانند هر دارویی، مهم است که بدانید چگونه و چه زمانی ضد انعقاد خود را مصرف کنید و از دستورالعمل‌های پزشک خود پیروی کنید. پزشک نوع دارویی را که باید مصرف شود، مدت زمانی مصرف و نوع نظارت بعدی که نیاز است را برای بیمار تعیین می‌کند. در حین مصرف داروهای ضدانعقاد، پیگیری بیمار شامل آزمایش خون مکرر (تست زمان پروترومبین) خواهد بود تا میزان توانایی لخته شدن خون را مشخص کند. این به پزشک کمک می‌کند تا دوز داروی مصرفی شما را تنظیم کند.
جورابهای فشاری
جورابهای فشاری جریان خون را در پاها بهبود می‌بخشد. افراد مبتلا به ترومبوز ورید عمقی اغلب از آنها استفاده می‌کنند. پزشک نحوه استفاده از آن را به بیمار آموزش می‌دهد. طول جوراب‌ها معمولاً تا بالای زانو بوده و پاهای بیمار را فشرده کرده تا از تجمع خون جلوگیری کند.
درمان جراحی
اگر آمبولی ریه تهدید‌کننده زندگی باشد، یا اگر سایر درمان‌ها مؤثر نباشند، ممکن است پزشک استفاده از جراحی یا کاتتر را برای برداشتن لخته خون از شریان ریوی توصیه کند. درمان ترومبولیتیک (بخش بعدی) گزینه دیگری است.
درمان ترومبولیتیک
داروهای ترومبولیتیک لخته را حل می‌کنند. افراد همیشه در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان ترومبولیتیک دریافت می‌کنند. چرا که پزشک باید آنها را تحت نظر داشته باشد. اگر بیمار شرایط خاصی مانند فشار خون پایین یا وضعیت ناپایدار به دلیل آمبولی ریه دارد، ممکن است این نوع دارو را دریافت کند.
عوارض جانبی درمان
خونریزی یکی از عوارض جانبی احتمالی داروها برای درمان آمبولی ریه است. یک پزشک دوز ضد انعقاد یا ترومبولیتیک متناسب با شرایط شما را به شما می‌دهد. نگه داشتن شما در بیمارستان به آنها امکان می‌دهد وضعیت شما را کنترل کنند.
پیشگیری از آمبولی ریه
راه‌های پیشگیری از آمبولی ریه عبارتند از:
. فعالیت منظم: اگر نمی‌توانید راه بروید، هر ساعت چند دقیقه دست‌ها و پاهای خود را حرکت دهید. اگر می‌دانید که باید برای مدت طولانی بنشینید یا بایستید، جورابهای فشاری بپوشید تا جریان خون را تقویت کنید.
- مایعات زیاد بنوشید، اما مصرف الکل و کافئین را محدود کنید
- از مشتقات تنباکو استفاده نکنید
- از روی هم انداختن پاها خودداری کنید
- لباس‌های تنگ نپوشید
- اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کم کنید
- دو بار در روز پاهای خود را به مدت ۳۰ دقیقه بالا بیاورید
امید به درمان آمبولی ریه
آمبولی ریه، در صورت عدم دریافت درمان فوری یک بیماری بسیار جدی است که میتواند منجر به بیماری دائمی یا مرگ شود. با درمان فوری، پیش آگهی بیماری به اندازه لخته خون، حجم انسداد و همچنین سلامت کلی فرد و اینکه قلب او چقدر میتواند خون را پمپاژ کند بستگی دارد. ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا آمبولی ریه به طور کامل از بین برود. آمبولی مکرر یا بسیار بزرگ میتواند منجر به فشار خون ریوی در برخی افراد شود.
مراقبت های بعد از آمبولی ریه
بیمار دچار آمبولی ریه باید برای سه تا شش ماه یا بیشتر رقیق‌کننده خون مصرف کند. مصرف این دارو نباید متوقف شود مگر اینکه پزشک معالج دستور قطع دارو را بدهد. اگر در حال مصرف داروی ضدانعقاد هستید، باید از فعالیت‌هایی که با خطر آسیب و خونریزی همراه هستند اجتناب کنید.
جمع بندی
آمبولی ریه به دنبال گیر افتادن لخته خون در شریانهای ریوی اتفاق میافتد. علائمی از جمله ضربان قلب بالا، سرفه با یا بدون خلط خونی، درد قفسهسینه و تنگینفس ممکن است به دنبال آن رخ دهند. البته همه افراد دچار این بیماری این نشانه‌ها را تجربه نمی‌کنند. آمبولی ریه یک اورژانس پزشکی است و نیاز به مداخله درمانی فوری دارد. اگر لخته بزرگ و عوارض قلبی و ریوی حاصل از آن شدید باشد، بیمار ممکن است جان خود را از دست بدهد. افرادی که به مدت طولانی در وضعیتی ثابت هستند و کسانی که اخیرا جراحی سنگین داشته‌اند (مانند جراحی‌های ارتوپدی و جراحی اسلیو معده)، در معرض خطر بیشتری هستند. با انجام فعالیت بدنی منظم و استفاده از جورابهای فشاری می‌توان از تشکیل لخته خون جلوگیری کرد.
منبع
