در این متن به اینکه سندروم پای بیقرار چیست و داروی سندروم پای بیقرار اشاره می‌کنیم. سندروم پای بیقرار (Restless Leg Syndrome) یک اختلال عصبی است که شخص تمایل غیر قابل کنترلی برای حرکت دادن پاها دارد و بر روی کیفیت خواب بیمار تاثیر می‌گذارد. علت سندروم پای بیقرار هنوز مشخص نشده است اما برای مدیریت این اختلال، برخی داروها توصیه می‌شوند. بیماری ویلیس اکبوم اصطلاح پزشکی است که قبلا برای سندروم پای بیقرار استفاده می‌شد و تفاوتی با این بیماری ندارد.
انواع سندروم پای بیقرار
سندروم پای بیقرار به دو دسته اولیه و ثانویه طبقه‌بندی میشود:
- سندروم پای بیقرار اولیه اصطلاحاً ایدیوپاتیک بوده و علت آن ناشناخته است. این بیماری معمولا قبل از 4 سالگی بروز پیدا میکند. از آنجایی که معمولا سابقه فامیلی در این افراد وجود دارد، احتمال دارد این بیماری از راه ژنتیک به ارث برسد.
- سندروم پای بیقرار ثانویه به دلایلی مانند کمبود آهن، بیمار کلیوی، بارداری، اختلالات اعصاب محیطی و این دسته موارد اتفاق میافتد.
بیشتر بدانید: بیماری ام اس؛ از علت تا درمان آن
علائم سندروم پای بیقرار
علامت اصلی سندروم پای بیقرار میل ناخودآگاه و غیرارادی به حرکت پاها است. این علائم معمولا به‌صورت خزیدن و سوزن سوزن شدن در عمق پاها و خارش پا توصیف میشود. علائم معمولا در طول استراحت و خواب به‌خصوص شب‌ها بدتر شده و منجر به مشکلات خواب و بی‌خوابی میشود و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار میدهد. در صورتی که از مشکلات خواب رنج می‌برید جهت مشاوره، استفاده از نوبت دهی پزشکان فلوشیپ طب خواب می‌تواند مفید باشد.
علل سندروم پای بیقرار
درمان سندروم پای بیقرار به علت آن مرتبط است. پزشک با آگاهی از علت سندروم پای بیقرار می‌تواند بهترین درمان را انتخاب کند. علت دقیق این سندروم هنوز مشخص نشده است اما عوامل متعددی میتوانند در آن نقش داشته باشد:
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی نقش مهمی در بروز سندروم پای بیقرار دارد و نشان‌دهنده بخش ژنتیکی این اختلال است.
- توازن ترکیبات در مغز: عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین در مغز ممکن است باعث ایجاد این علائم شود.
- کمبود آهن: سطوح پایین آهن در مغز، ممکن است سیگنال‌دهی دوپامین را مختل کرده و علائم را تشدید کند.
- سایر بیماری‌ها و شرایط پزشکی: برخی بیماری‌ها مانند اختلال اعصاب محیطی، پارکینسون و نارسایی کلیه می‌تواند شرایط را تحریک و حتی بدتر کند.
درمان سندروم پای بیقرار
اگر چه درمان قطعی سندروم پای بیقرار وجود ندارد اما داروهایی برای بهبود کیفیت زندگی و علائم آن موجود است. با این حال، درک عوارض جانبی بالقوه و انجام اقدامات احتیاطی لازم برای استفاده از داروها لازم است.
داروهای محرک دوپامین
عوامل محرک دوپامین، دسته اول داروهای مورد استفاده در سندروم پای بیقرار هستند. این داروها با افزایش سطح دوپامین در مغز کار می‌کنند که به تنظیم حرکت و کاهش علائم سندروم پای بیقرار کمک میکند. داروهای پرامیپکسول (Pramipexole)، روپینیرول (Ropinirole) و روتیگوتین (Rotigotine) از دسته داروهای دوپامینرژیک هستند که در سندروم پای بیقرار استفاده میشود. در حالی‌که این داروها میتوانند علائم را تسکین دهند، ممکن است عوارض جانبی مانند حالت تهوع، سرگیجه، خواب‌آلودگی در طول روز و پرخوری نیز ایجاد کنند. علاوه بر این، علائم ممکن است در ابتدا بهبود یابند و سپس با گذشت زمان بدتر شوند.
پرگابالین و گاباپنتین
این دسته داروها بیشتر برای درمان دردهای مرتبط با اعصاب استفاده میشود و همچنین در مدیریت علائم سندروم پای بیقرار موثر هستند. از این دسته داروها، پرگابالین و گاباپنتین برای سندروم پای بیقرار ممکن است توسط پزشک تجویز شود. عوارض جانبی احتمالی این داروها ممکن است شامل خواب آلودگی، افزایش وزن و سرگیجه باشد.
مواد افیونی
در موارد شدید سندروم پای بیقرار که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند، ممکن است اکسی کدون یا متادون تجویز شود. با این حال به دلیل احتمال اعتیادآوری این داروها، عموما نیاز به نظارت دقیق دارند.
مکمل آهن
در مواردی که علت سندروم پای بیقرار مرتبط با کمبود آهن است، مکمل آهن می‌تواند کمک‌کننده باشد. آهن به حفظ سطح دوپامین کمک میکند. با این حال مصرف بیش از حد آهن می‌تواند مضر باشد و منجر به مسمومیت شود. بهتر است تمامی موارد را حتما با پزشک متخصص بررسی کنید. به این منظور می‌توانید از خدمات نوبت دهی پزشکان متخصص بیماری های مغز و اعصاب (نورولوژی) بهره‌مند شوید.
درمان خانگی و تغییر سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی می‌تواند به کاهش علائم سندروم پای بیقرار کمک کند. برخی از این موارد در زیر مطرح شده است:
- عادت خواب مناسب: هر روز در ساعات مشخص به خواب بروید و از خواب بیدار شوید. در طول روز از چرت زدن خودداری کنید.
- ورزش منظم: ورزش متوسط و منظم می‌تواند علائم سندروم پای بیقرار را تسکین دهد اما ورزش کردن در ساعات پایانی روز ممکن است باعث تاخیر در خواب و تغییر زمان خواب شود.
- اجتناب از مواد محرک: کافئین، تنباکو و الکل هنگام عصر به بعد نباید مصرف شود.
- گرما و ماساژ: حمام یا دوش آب گرم قبل خواب، استفاده از کمپرس آب گرم یا سرد روی پاها و ماساژ دادن پاها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- انجام دادن فعالیت‌هایی که ذهن شما را مشغول نگه دارد و حواس شما را از درد پرت کند.
- رژیم غذایی سالم: اطمینان از یک رژیم غذایی سالم و متعادل که میزان آهن آن به درستی بررسی شده باشد.
تمامی موارد گفته شده به عنوان درمان خانگی سندروم پای بیقرار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جمع‌بندی
سندروم پای بیقرار یک اختلال عصبی شایع است که با حس ناراحتی در پا و تحرک زیاد آن مشخص میشود. بهطور کلی دارودرمانی تحت نظر پزشک توصیه میشود. پزشک بسته به علت بیماری و بیماری‌های زمینه‌ای و با توجه به عوارض سندروم پای بیقرار برنامه درمانی مناسب را به بیمار ارائه میدهد. بهتر است برای اطلاع کامل از نحوه صحیح درمان انواع سندروم پای بیقرار، علت آن را بیابید که پزشک می‌تواند به بهترین نحو شما را در این زمینه راهنمایی کند. درمان هر بیمار بر اساس شدت علائم، بیماری‌های زمینه‌ای و تداخلات دارویی احتمالی تنظیم میشود. پزشک متخصص با سنجیدن و ارزیابی مناسب معایب و مزایای داروها به‌خصوص برای افراد سالمند یا دارای بیماری‌های همراه، درمان مناسب را پیشنهاد میکند. علاوه بر دارو درمانی، تغییر سبک زندگی، داشتن خواب مناسب، ورزش روزانه و دوری از کافئین و الکل می‌تواند تاثیر به‌سزایی در روند درمان داشته باشد.
منابع:
