سرترالین (Sertraline) نوعی داروی ضد افسردگی است که علاوه بر درمان افسردگی، کاربردهای دیگری هم دارد. متاسفانه این روزها، افراد به علل مختلف ممکن است دچار اختلال افسردگی شوند. در صورت بی‌توجهی به این اختلال و عدم درمان آن، عوارض جبران‌ناپذیری دامن‌گیر فرد میشود. راه‌های مختلفی برای درمان افسردگی وجود دارند که مصرف انواع داروها یکی از این راه‌هاست.
یکی از داروهای کاربردی و پرمصرف برای بهبود افسردگی، سرترالین است که با تشخیص پزشک تجویز میشود. مسلما مانند سایر داروها، این قرص هم فواید و عوارضی به همراه دارد که در ادامه قصد داریم به بررسی این موارد بپردازیم.
قرص سرترالین چیست؟
سرترالین در گروه داروهای ضدافسردگی قرار دارد و اغلب برای درمان افسردگی استفاده میشود. این دارو گاهی اوقات برای حملات اضطرابی (پانیک)، اختلال وسواس فکری عملی (OCD) و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هم کاربرد دارد. سرترالین با افزایش سطح یک ماده شیمیایی تقویت‌کننده خلق‌وخو به نام سروتونین در مغز، عمل می‌کند. این عملکرد، به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا از افسردگی بهبود یابند. ناگفته نماند که این دارو عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای ضد افسردگی قدیمی دارد.
مکانیسم اثر سرترالین
سرترالین یک مهارکننده بازجذب سروتونین انتخابی (SSRI) است و مکانیسم اثر آن شامل افزایش سطح سروتونین در مغز است. سروتونین یک نوروترانسمیتر است که نقش حیاتی در تنظیم خلق و خو، احساسات و رفتار دارد. عمل اصلی سرترالین مهار کنندگی ترانسپورتر سروتونین (SERT) است که مسئول بازجذب سروتونین از شکاف سیناپسی به نورون پیش سیناپسی می‌باشد. این افزایش در دسترس بودن سروتونین، ارتباط بهتری بین نورون‌ها در مغز را ممکن می‌سازد که میتواند به کاهش علائم افسردگی، اضطراب و اختلالات مرتبط دیگر کمک کند. مهم است به این نکته توجه کنیم که مکانیسم دقیق عملکرد SSRI ها هنوز به طور کامل درک نشده است. با این حال، افزایش سطح سروتونین، نقش مهمی در تنظیم خلق و خو و احساسات ایفا می‌کند.
اشکال دارویی و نام‌های تجاری سرترالین در بازار ایران
سرترالین یکی از داروهای پرکاربرد در درمان اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب است و در ایران نیز با اشکال و نام‌های تجاری مختلف عرضه میشود.
اشکال دارویی سرترالین
سرترالین معمولاً به صورت قرص‌های خوراکی در دسترس است که در دوزهای زیر تولید میشود:
قرص سرترالین ۲۵ میلی‌گرم:
برای موارد خفیف‌تر یا شروع درمان در افرادی که نیاز به تنظیم دوز دارند.قرص سرترالین ۵۰ میلی‌گرم:
دوز رایج و معمولی برای درمان افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات روانی.قرص سرترالین ۱۰۰ میلی‌گرم:
برای بیمارانی که به دوزهای بالاتر نیاز دارند و علائم آنها به دوزهای کمتر پاسخ نمی‌دهد.
این قرص‌ها معمولاً به صورت خوراکی همراه با آب مصرف می‌شوند و بهتر است طبق دستور پزشک در زمان مشخصی از روز مصرف شوند.
نام‌های تجاری سرترالین در ایران
در بازار دارویی ایران، سرترالین با نام‌های تجاری زیر موجود است:
- یکی از نام‌های تجاری رایج سرترالین که توسط شرکت اکتوورکو در ایران تولید میشود.
- دوزهای موجود: ۵۰ میلی‌گرم و ۱۰۰ میلی‌گرم.
- پرکاربرد در درمان افسردگی، اضطراب و وسواس فکری-عملی.
زولوفت (Zoloft):
- برند بین‌المللی سرترالین که در برخی موارد در بازار ایران یافت میشود.
- معمولاً وارداتی بوده و کمتر در دسترس است.
سایر برندها:
در کنار این دو، برندهای ژنریک دیگری نیز توسط شرکت‌های داروسازی داخلی تولید می‌شوند که عملکرد مشابهی دارند و اغلب هزینه کمتری نسبت به برندهای تجاری دارند.
موارد مصرف و فواید سرترالین
در ابتدا بد نیست بدانید که هر دارویی، میتواند کاربردهای مختلفی داشته باشد. بنابراین اینکه چه دارویی برای چه بیماری یا اختلالی مناسب است، کاملا به نوع شرایط بیمار و نظر پزشک بستگی دارد. در رابطه با قرص سرترالین ۵۰ یا ۱۰۰ بیشترین موارد مصرف و کاربرد عبارتند از:
- درمان افسردگی؛
- درمان حملات پانیک؛
- درمان اختلال وسواس فکری- عملی؛
- درمان اختلال استرس پس از سانحه؛
- درمان اختلال اضطراب اجتماعی؛
- درمان نوع شدیدی از سندرم پیش از قاعدگی.
سرترالین ۵۰ و ۱۰۰ فواید متعددی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم. این دارو ممکن است اشتها، سطح انرژی، خلق‌وخو و خواب شما را بهبود ببخشد و در نتیجه از عوارض بی خوابی هم جلوگیری کند. همچنین ممکن است ترس، اضطراب، افکار منفی، تعداد حملات پانیک و میل به انجام مکرر و وسواسی کارها مانند شستن مکرر دست‌ها که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کنند را کاهش دهد.
عوارض مصرف سرترالین
در کنار معجزه سرترالین و مزایای آن در بهبود افسردگی ماژور و سایر اختلالات، این قرص هم مانند همه داروها، ممکن است عوارضی داشته باشد. البته این مورد را به یاد داشته باشید که دلیل تجویز این دارو این است که پزشک شما تشخیص داده است مزایای آن برای شما در مقایسه با عوارض جانبی، بیشتر است. با‌این‌حال، دانستن عوارض کمک می‌کند تا هم از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید و هم در صورت بروز عوارض، فورا به پزشک مراجعه کنید. عوارض سرترالین عبارتند از:
- حالت تهوع؛
- اسهال؛
- یبوست؛
- استفراغ؛
- مشکلات مربوط به خواب؛
- خشکی دهان؛
- سوزش سردل؛
- از‌دست‌دادن اشتها؛
- تغییر وزن؛
- سرگیجه؛
- خستگی مفرط؛
- سردرد؛
- عصبی‌شدن؛
- لرزش غیر قابل کنترل بخشی از بدن؛
- مشکلات جنسی مانند اختلال در نعوظ یا کاهش میل جنسی در مردان و زنان؛
- تعریق مفرط.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
برخی از عوارض وحشتناک سرترالین که در صورت تداوم باید جدی گرفته شوند، عبارتند از:
- تشنج؛
- خونریزی یا کبودی غیر طبیعی؛
- بی‌قراری، تب، لرز، توهم، تعریق، گیجی یا مشکلات حافظه، ضربان سریع قلب، انقباض یا سفتی شدید ماهیچه‌ها، حالت تهوع یا اسهال، از‌دست‌دادن هماهنگی؛
- کهیر؛
- تورم؛
- مشکل در تنفس؛
- واکنش‌های آلرژیک (بسیار نادر هستند).
بسیاری از افرادی که سرترالین مصرف می‌کنند، معمولا عوارض جانبی جدی ندارند. همچنین گاهی ممکن است بروز این عوارض ربطی به مصرف دارو نداشته باشد. با‌این‌حال، در صورت مشاهده و حس‌کردن هر کدام از عوارض قرص سرترالین ۵۰ یا ۱۰۰، حتما با پزشک مشورت کنید. در این راستا، می‌توانید به‌راحتی از خدمات روان پزشک آنلاین بهره ببرید.
تداخلات دارویی سرترالین
- داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAOIs): استفاده همزمان از سرترالین با MAOIs ممکن است منجر به افزایش سطح سرتونین در بدن شود و عوارض جدی مانند سندرم سرتونینی را ایجاد کند. بنابراین، قبل از شروع سرترالین، باید حداقل 14 روز از قطع MAOIs گذشته باشد.
- داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRIs): استفاده همزمان از سرترالین با دیگر SSRIs ممکن است باعث افزایش سطح سروتونین در بدن شود و عوارض جانبی جدی مانند سندرم سرتونینی را ایجاد کند.
- داروهای مهارکننده بازجذب نوراپی‌نفرین (SNRIs): استفاده همزمان از سرترالین با SNRIs ممکن است باعث افزایش سطح سروتونین در بدن شود و عوارض جانبی جدی مانند سندرم سرتونینی را ایجاد کند.
- داروهای ضدتشنجی: سرترالین ممکن است با برخی داروهای ضدتشنجی تداخل داشته باشد و باعث افزایش خطر بروز تشنجات در برخی افراد شود. در صورت استفاده همزمان از این داروها، باید با پزشک خود مشورت کنید.
- داروهای ضدروان‌پریشی سه حلقه‌ای: استفاده همزمان از سرترالین با این داروها ممکن است باعث افزایش خطر بروز عوارض جانبی مانند تشنجات، تغییرات فشار خون و آریتمی قلبی شود.
- داروهای ضدانعقاد: سرترالین ممکن است با برخی داروهای ضدانعقاد تداخل داشته باشد و باعث افزایش خطر بروز خونریزی و ضربان قلب نامنظم شود.
اطلاعات دارویی سرترالین
در صورتی که پزشک برای شما سرترالین 50 یا 100 تجویز کرده است، دانستن یک‌سری نکات ضروری است. رعایت این نکات به بهبود شما و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک بزرگی خواهد کرد. در ادامه، شما را با این نکات کلیدی آشنا می‌کنیم.
- اولین نکته‌ای که باید در نظر بگیرید، این است که هرگز بدون تجویز پزشک و به‌صورت خودسرانه سرترالین نخورید. این کار میتواند عوارض جدی و خطرناکی به همراه داشته باشد.
- حتما لیست کاملی از انواع داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را در اختیار پزشکتان بگذارید. تداخلات دارویی ممکن است عوارض جدی داشته باشند. همین‌طور اگر سابقه بیماری یا آلرژی خاصی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- معمولا 4 تا 6 هفته طول میکشد تا این دارو بهطور کامل عمل کند؛ پس باید مدت زیادی را صبر کنید تا کاهش نشانه های افسردگی را مشاهده کنید.
- عوارض جانبی مانند احساس بیماری، سردرد و مشکلات خواب شایع هستند. آنها معمولا خفیف هستند و پس از چند هفته از بین می‌روند.
- سرترالین میتواند بیشتر یا کمتر از حد معمول باعث بروز احساس گرسنگی در شما شود. بنابراین، ممکن است با شروع مصرف آن، وزن اضافه یا کم کنید.
- فراموش نکنید که این دارو شخصیت شما را تغییر نمی‌دهد، فقط به شما کمک می‌کند تا دوباره احساس کنید که خودتان هستید.
شرایط نگهداری سرترالین
- دمای اتاق: سرترالین باید در دمای اتاق (بین 15-30 درجه سانتی‌گراد) نگهداری شود. از قرار دادن دارو در محیط‌های بسیار گرم یا سرد خودداری کنید.
- نور: سرترالین باید در جایی نگهداری شود که از نور مستقیم خورشید و نورهای مستقیم دیگر محافظت گردد. بهتر است دارو را در جعبه اصلی نگهداری کنید.
- رطوبت: سرترالین باید در محیطی با رطوبت نسبی کمتر از 80٪ نگهداری شود. از قرار دادن دارو در مکان‌های خیلی مرطوب مانند حمام یا آشپزخانه خودداری کنید.
- بسته‌بندی: بسته‌بندی سرترالین را در حالت سالم و بدون آسیب نگهداری کنید. از قرار دادن دارو در بسته‌بندی شکسته یا آسیب‌دیده خودداری کنید.
- تاریخ انقضا: تاریخ انقضای سرترالین را بررسی کنید و از مصرف داروی منقضی شده خودداری کنید. در صورت منقضی شدن دارو، آن را به طور صحیح دور بیندازید.
توصیه میشود قبل از نگهداری سرترالین یا هر داروی دیگر، دستورالعمل‌های نگهداری موجود در بسته‌بندی دارو را مطالعه کنید و در صورت وجود هر گونه سوال یا ابهام، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
علائم مصرف بیش از حد سرترالین
علائم اوردوز سرترالین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
۱. علائم عصبی: اضطراب شدید، تحریک، عصبانیت، تشنج، تاری دید، تعریق بیش از حد، لرزش بدن، بی‌قراری، خواب آلودگی، بی‌خوابی و سردرد شدید.
۲. علائم گوارشی: تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و سوء هاضمه.
۳. علائم قلبی: ضربان قلب سریع یا نامنظم، فشار خون بالا یا پایین و درد قفسه سینه.
۴. علائم تنفسی: تنگی نفس، تنفس سریع یا عمیق و آرامش نداشتن.
۵. علائم عمومی: ضعف عمومی، خستگی بیش از حد، تعریق بیش از حد، تب و سردی بدن.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به سرعت به پزشک خود مراجعه کنید یا با مرکز تماس اورژانسی محلی خود تماس بگیرید. همچنین، در صورت مشکوک بودن به اوردوز سرترالین در شخص دیگری، فوراً کمک پزشکی بگیرید.
جمع بندی
متاسفانه اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و… می‌توانند روال عادی زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. اما این به معنای نگرانی و ترس از این اختلالات نیست. پزشکان می‌توانند از راه‌های مختلفی مانند تجویز دارو به شما کمک کنند تا این مشکلات را پشت سر بگذارید. سرترالین یکی از داروهایی است که در صورت تجویز پزشک، میتواند برای بهبود این اختلالات مفید باشد. به همین دلیل، ما در این مقاله سعی کردیم شما را با این دارو، کاربردها، عوارض جانبی و فواید آن آشنا کنیم. اگر سوال دیگری در رابطه با این دارو یا سایر داروها دارید، می‌توانید از پزشکان دکترنکست کمک بگیرید.
منابع
