طحال عضوی‌ست که درست زیر قفسه سینه در سمت چپ بدن قرار دارد. بزرگ شدن طحال که به نام اسپلنومگالی هم شناخته میشود، خود می‌تواند نشانه وجود یک بیماری جدی دیگر در بدن باشد. در ادامه این مطلب از مجله سلامت دکترنکست دلیل بروز این بیماری، علائم و راهکارهای درمانی آن را بررسی خواهیم کرد.
بزرگ شدن طحال چیست؟
طحال یکی از اندام‌‌های داخلیست که در سمت چپ بالای شکم و زیر قفسه سینه قرار دارد. همچنین به‌عنوان عضو اصلی سیستم لنفاوی و سیستم ایمنی بدن شناخته میشود. کار طحال فیلتر کردن خون، حذف مواد زائد از بدن و تولید گلبول‌های سفید خون برای مبارزه با عفونت‌هاست.
طحال طبیعی و سالم حدود 12 سانتی‌متر طول و 70 گرم وزن دارد. وقتی که بزرگ شود ممکن است تا 20 سانتی‌متر طول و حتی بیش از 1000 گرم وزن داشته باشد. این میزان از بزرگی طحال باعث اختلال در عملکرد آن میشود.
علت بزرگ شدن طحال
بسیاری از شرایط از جمله عفونت‌ها، بیماریهای کبدی و برخی سرطان‌ها می‌توانند باعث بزرگی طحال شوند. همچنین عوامل دیگری چون التهاب، ذخیره چربی، تجمع خون و تولید بیش‌ازحد سلول‌ها در این امر دخیل هستند. خوشبختانه بسیاری از علل بزرگی طحال موقتی هستند و برخی دیگر ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری مزمن یا پیش‌رونده باشند که عبارت‌اند:
- عفونت‌های ویروسی مانند مونونوکلئوز وHIV؛
- عفونت‌های باکتریایی مانند سل و اندوکاردیت؛
- عفونت‌های انگلی مانند مالاریا و توکسوپلاسموز؛
- بیماری کبدی مانند هپاتیت مزمن یا سیروز؛
- شرایط التهابی مزمن مانند بیماری لوپوس، سارکوئیدوز و آرتریت روماتوئید؛
- اختلالات متابولیک ارثی؛
- کم‌خونی همولیتیک و نوتروپنی.
همچنین ممکن است بزرگ شدن طحال و سرطان هم با یکدیگر مرتبط باشند. برخی از اشکال سرطان باعث بروز این بیماری می‌شوند که عبارت‌اند از:
- سرطان‌های خون مانند لوسمی یا نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو (MPN)؛
- تومورهای خوش‌خیم مانند کیست یا آبسه؛
- سرطان متاستاتیک.
علائم بزرگ شدن طحال
شاید به‌راحتی نتوان تشخیص داد که طحال بزرگ شده است یا خیر. بااینحال علائم زیر می‌تواند نشان‌دهنده وجود این بیماری باشد:
- درد شدید شکم در سمت چپ و زیر قفسه سینه؛
- تابیدن درد از شکم به شانه چپ یا پشت؛
- قابل‌لمس بودن طحال؛
- از دست دادن اشتها؛
- کم‌خونی؛
- ضعف و خستگی؛
- سرماخوردگی یا عفونت‌های مکرر؛
- خونریزی و کبودی آسان.
عوارض بزرگ شدن طحال
- مرگ بافت: بزرگی طحال ممکن است به‌قدری باشد که از میزان خون دریافتی این اندام بیشتر شود. وقتی خون نتواند به تمام بافت آن برسد، بافت آسیب می‌بیند و می‌میرد.
- هایپر اسپلنیسم: طحال بزرگ ممکن است بیش‌ازحد فعال شود و سلول‌های خونی زیادی را از جریان خون خارج کند که این امر منجر به کم‌خونی شدید، کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌ها میشود.
- پارگی: طحال بزرگ شده ممکن است در موارد نادر خودبهخود یا در اثر ضربه مستقیم مانند افتادن پاره شود. پارگی طحال می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
روش‌های تشخیص اسپلنومگالی
ممکن است با علائمی چون درد مبهم شکمی به پزشک مراجعه کنید، یا ممکن است علائم مرتبط با بیماری زمینه‌ای خود را داشته باشید. گاهی اوقات، پزشک به‌طور تصادفی متوجه بزرگ شدن طحال در یک معاینه معمول میشود. همچنین از روش‌های زیر برای تشخیص استفاده میشود:
- سونوگرافی شکمی؛
- سی‌تی‌اسکن؛
- MRI؛
- آزمایش خون و شمارش گلبول‌های سفید؛
- تجزیه‌وتحلیل مغز استخوان با نمونه‌برداری.
روش‌های درمان بزرگی طحال
برخی از شرایط، مانند عفونت‌های گذرا، ممکن است خودبهخود از بین بروند؛ پس با بهبود بیماری زمینه‌ای و علت اصلی بزرگی طحال، اندازه آن به حالت طبیعی بازمی‌گردد. سایر بیماریهای مرتبط با بزرگ شدن طحال هم با دارودرمانی قابل‌کنترل هستند. تنها در موارد خاص طحال بزرگ را با پرتودرمانی برای کاهش اندازه آن یا جراحی برای برداشتن آن درمان می‌کنند.
عوارض جانبی برداشتن طحال چیست؟
شما می‌توانید بدون طحال به‌خوبی زندگی کنید، اما ایمنی بدن در برابر بسیاری از عفونت‌ها کم میشود. برای جلوگیری از این امر پزشک تزریق واکسن‌های خاصی را توصیه میکند تا از شما در برابر برخی از شایع‌ترین عفونت‌ها، محافظت کند. در صورت بروز برخی بیماری‌ها نیز ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تری برای شما تجویز شود.
جمع‌بندی
در این مطلب سعی شد که دلایل و روش‌های درمان بزرگ شدن طحال بررسی شود. درصورتی‌که علائم گفته‌شده را دارید یا فکر میکنید بیماری زمینه مرتبط با این عارضه را دارید حتماً با یک پزشک متخصص مشورت کنید. در صورتی هم که فکر میکنید طحال شما بسیار از اندازه طبیعی خود بزرگ‌تر است و زندگی طبیعی شما مختل شده است یک متخصص جراحی عمومی آنلاین می‌تواند به شما برای انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند.
منابع:
