اختلال لکنت زبان چیست؟
اختلال تکلم و لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که با تکرار صداها، هجا یا کلمات، طولانی شدن صداها و وقفه در گفتار مشخص می‌شود. فردی که لکنت زبان دارد دقیقاً می‌داند چه چیزی را دوست دارد بگوید اما در ایجاد جریان عادی گفتار مشکل دارد. این اختلالات گفتاری ممکن است با رفتارهایی مانند پلک زدن سریع چشم یا لرزش لب‌ها همراه باشد. لکنت زبان می‌تواند ارتباط با دیگران را مشکل کند، که اغلب بر کیفیت زندگی و روابط بین فردی تأثیر می‌گذارد. این اختلال همچنین می‌تواند بر عملکرد و فرصت‌های شغلی تأثیر منفی بگذارد. در این مطلب دکترنکست به شرح علائم لکنت زبان و راهکارهای درمانی برای آن می‌پردازد.
لکنت زبان چه علائمی دارد؟
علائم لکنت زبان در طول روز می‌تواند بسیار متفاوت باشد. به طور کلی، صحبت کردن در گروه یا صحبت با تلفن ممکن است لکنت زبان را شدیدتر کند. در حالی که آواز خواندن، خواندن از روی متن و همچنین خواندن همراه با سایرین می‌تواند لکنت زبان را به طور موقت کاهش دهد.
چه کسی لکنت زبان دارد؟
لکنت زبان، افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری بیشتر در کودکان بین 2 تا 6 سال به دلیل توسعه مهارت‌های زبانی رخ می‌دهد. تقریباً 5 تا 10 درصد از همه کودکان برای مدتی در زندگی خود دچار لکنت زبان می‌شوند. این فرآیند از چند هفته تا چند سال به طول می‌انجامد.
میزان ابتلا چقدر است؟
پسرها 2 تا 3 برابر دختران لکنت زبان دارند و با افزایش سن این تفاوت جنسیتی افزایش می‌یابد. تعداد پسرانی که لکنتشان ادامه می‌یابد سه تا چهار برابر بیشتر از تعداد دختران است. در بیشتر کودکان لکنت زبان برطرف می‌شود. تقریباً 75 درصد کودکان از لکنت زبان بهبود می‌یابند. برای 25 درصد باقیمانده، لکنت زبان می‌تواند به عنوان یک اختلال ارتباطی مادام‌العمر باقی بماند.
گفتار به طور معمول چگونه تولید می‌شود؟
ما صداهای گفتاری را از طریق مجموعه‌ای از حرکات دقیق عضلانی هماهنگ شامل تنفس، حرکات آوایی (تولید صدا) و حرکات بیانی (حرکت گلو، کام، زبان و لب) می‌سازیم. حرکات ماهیچه‌ها توسط مغز و از طریق حس شنوایی و لامسه ما کنترل می‌شوند.
علت لكنت و انواع آن چیست؟
مکانیسم‌های دقیقی که باعث لکنت زبان می‌شوند درک نشده است. این اختلال معمولاً به دو نوع تکاملی و عصبی تقسیم می‌شود.
نوع تکاملی
اختلال یادگیری لکنت زبان تکاملی در کودکان خردسال رخ می‌دهد. این نوع از لکنت در زمانی ایجاد می‌شود که کودکان در حال یادگیری مهارت‌های گفتاری هستند. این رایج‌ترین نوع لکنت زبان است. برخی از دانشمندان و پزشکان معتقدند لکنت زبان زمانی رخ می‌دهد که توانایی‌های گفتاری و زبانی کودک نتواند خواسته‌های کلامی کودک را برآورده کند. اکثر دانشمندان و پزشکان معتقدند که لکنت زبان ناشی از فعل و انفعالات پیچیده و عوامل متعدد است.
مطالعات اخیر تصویربرداری مغزی تفاوت‌های ثابتی را در افراد دچار لکنت زبان در مقایسه با همسالان بدون لکنت زبان نشان داده است. لکنت تکاملی همچنین ممکن است به صورت خانوادگی ایجاد شود. تحقیقات نشان داده است که عوامل ژنتیکی در ایجاد این نوع لکنت نقش دارند. از سال 2010، محققان موسسه ملی ناشنوایی و سایر اختلالات ارتباطی (NIDCD) چهار ژن مختلف را شناسایی کردند که جهش در آن‌ها با لکنت زبان ارتباط دارد.
نوع عصبی
علت لکنت زبان ناگهانی در بزرگسالان که بسیار مهم و نیاز به بررسی سریع دارد، سکته مغزی است. لکنت عصبی ممکن است پس از سکته مغزی، ضربه به سر یا سایر انواع آسیب مغزی رخ دهد. در لکنت زبان ناگهانی در کودکان 3 ساله در واقع، مغز در هماهنگی نواحی مختلف مغز که در صحبت کردن دخیل هستند دچار مشکل می‌شود. در نتیجه باعث اختلال در ایجاد تکلم واضح و روان و لکنت زبان ناگهاني می‌شود. زمانی اعتقاد بر این بود که همه لکنت‌ها روان‌زا و ناشی از ضربه‌های احساسی هستند. اما امروزه می‌دانیم که لکنت روانی پدیده‌ای نادر است اما به روانشناسی نیاز دارد. متاسفانه این باور غلط مدت‌ها افراد دچار لکنت را طی فرآیند درمانی تحت فشار روانی شدید قرار داده است.
لکنت زبان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
این اختلال معمولاً توسط گفتاردرمانگر، یک متخصص که برای آزمایش و درمان افراد مبتلا به اختلالات صدا، گفتار و زبان آموزش دیده است، تشخیص داده می‌شود. گفتاردرمانگر، عوامل مختلفی برای گفتار درماني را در نظر می‌گیرد. از جمله سابقه موردی کودک (مانند زمانی که لکنت زبان برای اولین بار مشاهده شده است)، تجزیه و تحلیل لکنت زبان کودک و ارزیابی توانایی‌های گفتاری و زبانی کودک و تاثیر لکنت زبان بر زندگی او. در فرایند گفتاردرمانی، هنگام ارزیابی یک کودک خردسال برای لکنت زبان، گفتاردرمانگر سعی می‌کند تعیین کند که آیا کودک به احتمال زیاد لکنت خود را ادامه می‌دهد یا خیر. برای تعیین این مسئله، گفتاردرمانگر عواملی مانند سابقه در خانواده، این که آیا لکنت زبان کودک 6 ماه یا بیشتر به طول انجامیده است یا خیر و آیا کودک مشکلات گفتاری یا زبانی دیگری را نشان می‌دهد را در نظر می‌گیرد.
اختلال لکنت زبان چگونه درمان می‌شود؟
اگرچه در حال حاضر درمان قطعی لکنت زبان در بزرگسالان و کودکان وجود ندارد، اما انواع مختلفی از درمان‌ها جهت بهبود وضعیت فرد در دسترس است. ماهیت درمان بسته به سن فرد، اهداف ارتباطی و عوامل دیگر متفاوت است. اگر شما یا فرزندتان دچار این اختلال هستید گزینه‌های درمانی مختلفی برای شما تعیین می‌شود.
درمان برای کودکان
برای کودکان بسیار خردسال، درمان زودهنگام ممکن است از لکنت زبان به صورت یک مشکل مادام‌العمر جلوگیری کند. استراتژی‌های خاصی می‌تواند به کودکان کمک کند تا ضمن تقویت نگرش مثبت نسبت به ارتباطات، تسلط گفتاری خود را نیز بیاموزند. برخی از محققان توصیه می‌کنند که کودک هر 3 ماه مورد ارزیابی قرار گیرد تا مشخص شود لکنت در حال افزایش است یا کاهش. درمان اغلب شامل آموزش والدین در مورد راه‌هایی برای حمایت از تولید گفتار روان در کودک است.
والدین تشویق می‌شوند که:
- محیطی آرام در خانه ایجاد کنند که فرصت‌های زیادی را برای صحبت کردن کودک فراهم کند. این شامل اختصاص دادن زمان برای صحبت با کودک است، به ویژه هنگامی که او هیجان زده است و حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
- وقتی کودک صحبت می‌کند با دقت گوش دهید و بر محتوای پیام تمرکز کنید، به جای اینکه به نحوه گفتن آن پاسخ دهید یا حرف کودک را قطع کنید. این موضوع را به معلم کودک در مدرسه نیز یادآور شوید.
- کمی آرام و آرام صحبت کنید. این می‌تواند به کاهش فشارهای زمانی که کودک ممکن است تجربه کند، کمک کند.
- وقتی کودک صحبت می‌کند با دقت گوش دهید و منتظر بمانید تا او کلمه مورد نظر را بگوید. سعی نکنید جملات کودک را کامل کنید. همچنین، به کودک کمک کنید بیاموزد که فرد حتی در صورت بروز لکنت نیز می‌تواند با موفقیت ارتباط برقرار کند.
- در صورتی که کودک این موضوع را مطرح کرد، صراحتا و صادقانه در مورد لکنت زبان با او صحبت کنید. به کودک اطلاع دهید که وقوع برخی اختلالات اشکالی ندارد.
درمان لکنت زبان برای سایر افراد
بسیاری از روش‌های درمان لکنت زبان بزرگسالان و نوجوانان، بر کمک به آن‌ها در یادگیری راه‌هایی برای به حداقل رساندن لکنت زبان هنگام صحبت کردن تمرکز دارند. مانند کندتر صحبت کردن، تنظیم تنفس یا پیشرفت تدریجی از پاسخ‌های تک‌هجا به کلمات طولانی‌تر و جملات پیچیده‌تر. اکثر این روش‌های درمانی رفع لکنت، همچنین به بهبود اضطرابی که ممکن است در شرایط خاص ایجاد شود، کمک می‌کند.
دارودرمانی
به‌طور اختصاصی داروي لكنت وجود ندارد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هیچ دارویی را برای درمان لکنت زبان تایید نکرده است. با این حال، برخی از داروهایی که برای درمان سایر مشکلات پزشکی تأیید شده‌اند مانند صرع، اضطراب و یا افسردگی برای درمان لکنت مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این داروها اغلب عوارض جانبی دارند که استفاده از آن‌ها را در مدت زمان طولانی مشکل می‌کند.
ابزار الکترونیکی
برخی از افرادی که لکنت زبان دارند از وسایل الکترونیکی برای کنترل کلام و تسلط استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک نوع دستگاه در مجرای گوش قرار می‌گیرد، درست مانند یک سمعک، و نسخه ای تغییر یافته از صدای کاربر را به صورت دیجیتالی در گوش پخش می‌کند به طوری که به نظر می‌رسد گویی او همزمان با شخص دیگری صحبت می‌کند. در برخی افراد، دستگاه‌های الکترونیکی ممکن است به بهبود تسلط در مدت زمان نسبتاً کوتاهی کمک کنند. تحقیقات بیشتری برای تعیین مدت زمان چنین اثراتی و اینکه آیا مردم قادرند به راحتی از این دستگاه‌ها در شرایط واقعی استفاده کنند یا خیر، نیاز است. به همین دلایل، محققان به مطالعه اثربخشی طولانی مدت این دستگاه‌ها ادامه می‌دهند.
گروه‌های خودیاری
بسیاری از مردم متوجه می‌شوند که با ترکیبی از خودآموزی و درمان به بزرگترین موفقیت خود می‌رسند. گروه‌های خودیاری راهی را برای افرادی که دچار لکنت زبان هستند فراهم می‌کنند تا حمایت خود را در هنگام مواجهه با چالش‌های لکنت زبان پیدا کنند.
