بی‌اختیاری ادراری در سالمندان
بی‌اختیاری ادراری به این معنی است که فرد به طور تصادفی و غیر ارادی ادرار دفع می‌کند. در حالی که این مشکل ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، بی‌اختیاری ادراری در سالمندان، به ویژه زنان، شایع‌تر است. با توجه به اینکه سالمندان درصد بالایی از جمعیت کشور ما را تشکیل می‌دهند و در سال‌های آتی جمعیت آن‌ها بیشتر هم خواهد شد، آگاهی از مشکلات شایع در افراد مسن و توجه به آن، خصوصا در مواردی که بر کیفیت زندگی آن‌ها اثر می‌گذارد، بسیار حائز اهمیت است.
علت بی اختیاری ادرار و مدفوع در سالمندان برای بسیاری جای سوال است. مسائل مربوط به کنترل مثانه می‌تواند برای قشر سالمند شرم‌آور باشد و باعث شود افراد از فعالیت‌های عادی خود دوری کنند. اما باید بدانیم بی‌اختیاری اغلب می‌تواند متوقف یا کنترل شود. برای دانستن بیشتر پیرامون درمان بی اختیاری ادرار در پیری ادامه این مطلب از دکترنکست را مطالعه کنید.
علت قطع ادرار در سالمندان چیست؟
مثانه که در قسمت تحتانی شکم قرار دارد، اندامی توخالی است و بخشی از سیستم ادراری است. سیستم ادراری همچنین متشکل از کلیه‌ها، حالب‌ها و مجرای ادراری یا پیشابراه است. برای دفع ادرار، عضلات مثانه منقبض می‌شوند تا ادرار را به مجرای ادراری لوله‌ای‌شکل منتقل کنند. در عین حال، عضلات اطراف مجرای ادرار شل می‌شوند و اجازه می‌دهند ادرار از بدن خارج شود. زمانی که عضلات داخل و اطراف مثانه آنطور که باید کار نکنند، ادرار ممکن است نشت کرده و بی‌اختیاری ادراری اتفاق بیفتد.
علت بی اختیاری ادرار در سالمندان چیست؟
بی‌اختیاری ادراری می‌تواند به دلایل زیادی رخ دهد. از جمله علل آن می‌توان به عفونت ادراری، التهاب، عفونت یا تحریک واژن و یا یبوست اشاره کرد. برخی از داروها می‌توانند مشکلاتی در کنترل مثانه ایجاد کنند که این حالت اغلب گذرا بوده و مدت کوتاهی طول می‌کشد. اگر بی‌اختیاری مزمن شود، ممکن است دلایل زیر مطرح باشد:
- عضلات ضعیف مثانه یا کف لگن
- انقباض بیش از حد عضلات مثانه (مثانه بیش‌فعال)
- آسیب به اعصاب کنترل‌کننده مثانه در اثر بیماری‌هایی مانند MS، دیابت، یا بیماری پارکینسون
- بیماری‌هایی مانند آرتریت که ممکن است رسیدن به موقع به دستشویی را دشوار کند
- افتادگی اندام‌های لگنی
افتادگی اندام‌های لگنی به حالتی گفته می‌شود که اندام‌های لگنی (مانند مثانه، روده بزرگ یا رحم) از محل طبیعی خود به داخل واژن، بیضه یا مقعد جابه‌جا شوند. هنگامی که اندام‌های لگنی در جای خود قرار ندارند، مثانه و مجرای ادرار نمی‌توانند به طور طبیعی فعالیت کنند. این حالت ممکن است باعث نشت ادرار شود.
شایع‌ترین علت بی‌اختیاری در مردان سالمند، مربوط به غده پروستات است
مردان سالمند بسیاری، داروی بی اختیاری ادرار در مردان را مصرف می‌کنند. بی‌اختیاری ادراری در مردان مسن ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- پروستاتیت (التهاب دردناک غده پروستات)
- آسیب به اعصاب یا عضلات در اثر جراحی
- بزرگ شدن غده پروستات، که می‌تواند منجر به هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) شود. هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات وضعیتی است که در آن غده پروستات با افزایش سن مردان، بزرگ می‌شود.
در مورد بی‌اختیاری و بزرگی غده پروستات، سرطان‌های سیستم ادراری نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
انواع بی‌اختیاری در سالمندان
انواع مختلفی از بی‌اختیاری ادراری در سالمندان وجود دارد:
-
بی‌اختیاری استرسی
زمانی رخ می‌دهد که فشار به مثانه وارد می‌شود و ادرار نشت می‌کند، مانند حالتی که هنگام ورزش، سرفه، عطسه، خندیدن، یا بلند کردن اجسام سنگین ایجاد می‌شود. بی‌اختیاری استرسی شایع‌ترین نوع اختلال کنترل مثانه در زنان جوان و میانسال است. همچنین ممکن است این اختلال دیرتر و در حوالی زمان یائسگی آغاز شود.
-
بی‌اختیاری فوریتی
زمانی اتفاق می‌افتد که افراد نیاز ناگهانی به ادرار کردن دارند و نمی‌توانند ادرار خود را به مدت کافی نگه دارند تا به توالت برسند. این وضعیت ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، MS یا افراد دچار سکته مغزی، اتفاق بیفتد.
-
بی‌اختیاری در اثر سرریز کردن ادرار
زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار کمی ادرار از مثانه‌ای که پر است نشت کند. اگر بزرگ شدن پروستات مجرای ادرار را مسدود کرده باشد، ممکن است فرد در تخلیه مثانه دچار مشکل شود و ادرار در مثانه تجمع یابد و سرریز کند. بیماری دیابت و آسیب‌های نخاعی نیز می‌تواند باعث این نوع بی‌اختیاری ادراری در سالمندان شود.
-
بی‌اختیاری عملکردی
این حالت در بسیاری از افراد مسن که از کنترل طبیعی مثانه برخوردارند، رخ می‌دهد. این افراد فقط به دلیل آرتروز یا سایر اختلالاتی که حرکت سریع را سخت می‌کند، برای رفتن به توالت مشکل دارند.
متخصصان اورولوژی در دکترنکست
درمان و مدیریت بی‌اختیاری ادرار
امروزه درمان‌ها و روش‌های زیادی برای مدیریت بی‌اختیاری ادراری در افراد سالمند وجود دارد. انتخاب درمان به نوع اختلال در کنترل مثانه، میزان تاثیر اختلال بر کیفیت زندگی و ظرفیت پذیرش درمان توسط فرد سالمند بستگی دارد. به عنوان یک قاعده کلی، ابتدا باید ساده‌ترین و ایمن‌ترین درمان‌ها را امتحان کرد. ترکیبی از چند درمان مختلف ممکن است به فرد سالمند در کنترل بهتر مثانه کمک کند. ممکن است به پزشک مراجعه کنید و او قرص کنترل ادرار در سالمندان یا قرص بی‌اختیاری ادرار را تجویز کند. همچنین پزشک ممکن است انجام موارد زیر را توصیه کند:
-
آموزش کنترل مثانه
تمرینات تقویتی عضلات کف لگن (که همچنین به عنوان تمرینات کگل شناخته می‌شود) ماهیچه‌هایی را که از مثانه حمایت می‌کنند تقویت می‌کند. این امر می‌تواند به فرد سالمند کمک کند تا ادرار را در مثانه نگه داشته و از نشت آن جلوگیری کند.
-
سرکوب احساس فوریت
کنترل میل شدید به ادرار کردن کمک می‌کند تا فرد بتواند به موقع به توالت برود. به عنوان مثال، پزشک به بیمار توصیه می‌کند تا با کارهایی مانند کشیدن نفس‌های آرام و طولانی و ثابت نگه داشتن و فشردن عضلات کف لگن حواس خود را پرت کند.
-
تعیین زمان‌بندی برای دفع ادرار
این تمرین جهت کمک به کنترل مثانه از طریق برنامه‌ریزی زمان دفع ادرار استفاده می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان برنامه‌ای برای دفع ادرار در هر ساعت تنظیم کرد. با گذشت زمان، می‌توان به آرامی زمان بین دفعات دفع ادرار را افزایش داد.
-
درمان‌های دارویی
داروهایی وجود دارند که به صورت قرص، مایع یا پچ هستند و ممکن است برای کمک به مشکلات کنترل مثانه تجویز شوند. با این حال، برخی از داروهای تجویزشده برای مثانه بیش‌فعال با افزایش خطر زوال شناختی در افراد بالای ۶۵ سال مرتبط هستند.
-
کرم استروژن
کرم استروژن واژینال ممکن است به تسکین بی‌اختیاری فوریتی و استرسی کمک کند. در این درمان، طبق دستور پزشک، دوز کمی از کرم استروژن مستقیماً روی دیواره‌های واژن و بافت مجرای ادراری اعمال می‌شود.
-
مواد حجیم‌کننده دهانه خروجی مثانه
برای کمک به بستن دهانه مثانه می‌توان از مواد حجیم‌کننده استفاده کرد. پزشکان می‌توانند ژل یا خمیر حجیم‌کننده‌ای را تزریق کنند که ناحیه اطراف مجرای ادرار را ضخیم کند. این مواد می‌توانند بی‌اختیاری استرسی را کاهش دهند. اما ممکن است نیاز به تکرار استفاده از آن‌ها ضرورت داشته باشد.
-
ابزاری مانند سوند یا کاتتر ادراری
همچنین ممکن است از وسایل پزشکی برای مدیریت بی‌اختیاری ادرار استفاده شود. برای مثال ممکن است سوند یا کاتتر ادراری که ادرار را از مثانه تخلیه می‌کند مورد استفاده قرار گیرد.
-
تحریک عصبی مثانه
در روش تحریک الکتریکی عصب، جریان‌های الکتریکی خفیفی به اعصاب اطراف مثانه ارسال می‌شود. این تحریکات به کنترل ادرار و رفلکس‌های مثانه کمک می‌کند.
-
جراحی در موارد انسداد در مسیر خروج ادرار
اگر انسدادی به دلیل تغییر موقعیت مثانه یا بزرگی پروستات وجود داشته باشد، گاها جراحی می‌تواند بی‌اختیاری ادراری در سالمندان را بهبود بخشد.
-
تغییر رفتار و اصلاح سبک زندگی
تغییر سبک زندگی ممکن است به مشکلات کنترل مثانه کمک کند. کاهش وزن، ترک سیگار و الکل، انتخاب آب به جای نوشیدنی‌های دیگر و محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب از جمله راه‌های درمان خانگی بی اختیاری ادرار در سالمندان است. پیشگیری از یبوست و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین نیز ممکن است در بی‌اختیاری ادراری افراد سالمند کمک‌کننده باشد. باید به خاطر داشت که حتی پس از درمان، برخی از افراد همچنان گهگاهی دچار نشت مقداری ادرار می‌شوند.
چه زمانی یک سالمند باید به پزشک مراجعه کند؟
- نیاز ناگهانی و شدید به دفع ادرار
- ادرار کدر
- خون در ادرار
- درد هنگام ادرار کردن
- تعداد دفعات دفع ادرار در روز ۸ بار یا بیشتر باشد
- دفع مقدار کمی ادرار پس از احساس نیاز شدید به ادرار کردن
- سختی در شروع ادرار یا جریان ضعیف ادرار
عفونت ادراری در افراد مسن شایع است. برای درمان عفونت مجاری ادراری سالمندان، باید به پزشک متخصص مراجعه شود. می‌توانید از طریق دکترنکست، نوبت دکتر دریافت کنید.
چند نکته در مورد بی‌اختیاری ادراری در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر
افرادی که در مراحل پیشرفته بیماری آلزایمر قرار دارند، اغلب مشکلاتی مرتبط با بی‌اختیاری ادراری را تجربه می‌کنند. این امر می‌تواند نتیجه عدم آگاهی آن‌ها برای رفتن به دستشویی و یا پیدا نکردن توالت باشد. برای این بیماران موارد زیر توصیه می‌شود:
- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، چای و نوشابه‌های کافئین‌دار (اما محدودیت در مصرف آب توصیه نمی‌شود)
- مسیر رسیدن به توالت برای این بیمار باید راحت و در دسترس باشد
- محل دستشویی در خانه این افراد باید واضح باشد
- استفاده از لباس‌های زیری که به راحتی می‌توان آن‌ها را پوشید و درآورد
- استفاده از شلوارک یا لباس زیر با قابلیت جذب بالا برای سفرهای دور از خانه
جمع بندی
در این مطلب علت بی اختیاری ادراری در سالمندان، انواع آن و راهکارهای درمان این اختلال را توضیح دادیم. اگر به بی اختیاری ادراری مبتلا شده‌اید یا در خانه سالمندی دارید که به این اختلال دچار شده است، می‌توانید با متخصص اورولوژي مشورت کنید.
