فیبروم رحم «Uterine Fibroids» یک نوع تومور غیرسرطانی شایع است که در داخل یا اطراف رحم ایجاد می‌شود. اکثر فیبروم‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند؛ اما در صورت داشتن علائم می‌تواند نشانه‌های مختلفی ایجاد کند. درمان این عارضه به عوامل مختلفی مانند اندازه، تعداد، سن بیمار و … بستگی دارد. بر همین اساس انواع درمان خانگی و پزشکی برای فیبروم‌ها وجود دارد. در این مقاله از مجله دکترنکست ضمن معرفی علت و علائم فیبروم رحم، انواع روش‌های درمانی برای این عارضه بررسی شده است. پس اگر شما نیز این اختلال را دارید، حتما تا آخر مقاله را بخوانید.
فیبروم رحم چیست؟
گاهی در لایه های عضلانی رحم، تومورهایی غیرسرطانی و خوش خیم رشد می کنند که به آن ها فیبروم رحم گفته می شود. فیبروم رحم معمولا در سنین 25 تا 40 سالگی میان زنان مشاهده می شود و رایج ترین تومور ناحیه لگن در زنان به حساب می آید.
انواع فیبروم رحم
بر اساس محل رشد، انواع فیبروم رحم شامل 3 دسته می شود:
- فیبروم اینترامورال (درون عضله رحم)
- فیبروم ساب سروزال (به صورت یک توده برجسته در خارج از رحم)
- فیبروم زیر مخاطی (درون حفره رحم)
علت فیبروم رحم
علت ایجاد فیبروم رحم مشخص نیست. اما بر اساس نظر متخصصین دو عامل شامل هورمون‌ها و سابقه خانوادگی ممکن است بر ایجاد این مشکل تاثیر بگذارد. تخمدان‌ها استروژن و پروژسترون تولید می‌کنند. این هورمون‌ها پوشش رحم را در هر دوره قاعدگی بازسازی و رشد فیبروم‌ها را تحریک می‌کنند. ایجاد فیبروم‌ها احتمالا سابقه خانوادگی هم داشته باشد. اگر در یک خانواده سابقه این بیماری وجود داشته باشد، احتمال اینکه افراد این خانواده به آن مبتلا شوند افزایش پیدا می‌کند. هر خانم در صورت داشتن یک یا چند مورد از عوامل خطر زیر، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فیبروم قرار دارد:
- سابقه خانوادگی؛
- سن 30 سال یا بیشتر؛
- وزن بالا.
علائم فیبروم رحم
علائم فرد به تعداد تومورها، محل و اندازه آن‌ها بستگی دارد. به‌عنوان مثال، فیبروم رحم تحت مخاطی ممکن است باعث خونریزی شدید قاعدگی و مشکل در بارداری شود. اگر تومور بسیار کوچک باشد، احتمالا فرد علائمی ندارد. حتی فیبروم‌ها ممکن است در دوران یائسگی و بعد از آن کوچک شوند؛ چرا که در این دوران سطح استروژن و پروژسترون کمتر می‌شود. علائم فیبروم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی شدید بین قاعدگی یا در طول آن؛
- لخته‌شدن خون در قاعدگی؛
- قاعدگی نامنظم؛
- افزایش دردهای قاعدگی؛
- درد در لگن یا کمر؛
- فشار یا فولنس در زیر شکم؛
- تورم یا بزرگ‌شدن شکم؛
- افزایش ادرار؛
- درد در هنگام مقاربت.
ترکیدن فیبروم می‌تواند بسیار خطرناک باشد. افزایش فشار خون و از دست دادن خون از جمله علائم ترکیدن فیبروم رحم است. اگر شخص درد شدید شکمی را تجربه کند یا مشکوک به پارگی فیبروم باشد، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
درمان فیبروم رحم
پزشک بر اساس سن، اندازه فیبروم‌ها و سلامت کلی شخص یک برنامه درمانی را تنظیم می‌کند. این برنامه می‌تواند ترکیبی از درمان‌های مختلف باشد. در ادامه درمان این مشکل را به دو بخش درمان خانگی و پزشکی دسته‌بندی کرده‌ایم که به‌صورت کامل تشریح شده‌اند.
درمان خانگی
برخی از درمان‌های خانگی و طبیعی می‌توانند تاثیر خوبی روی فیبروم داشته باشند. در این بین علاوه‌بر امکان درمان فیبروم رحم با طب سنتی، روش‌هایی نظیر یوگا، ماساژ، طب سنتی چینی و استفاده از گرما برای گرفتگی عضلات هم پیشنهاد می‌شود.
تغییر رژیم غذایی هم می‌تواند مفید باشد. برای درمان این عارضه از مصرف گوشت و غذاهای پرکالری خودداری کنید. اما در طرف مقابل برخی مواد خوراکی از بین برنده فیبروم رحم هستند. از جمله این مواد می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- غذاها و نوشیدنی‌هایی سرشار از فلاونوئید؛
- سبزیجات سبز؛
- چای سبز؛
- ماهی‌های سردآبی مانند ماهی تن و سالمون.
علاوه‌بر مواد خوراکی که در بالا اشاره شد، انواع درمان گیاهی فیبروم رحم هم معرفی می‌شود. معمولا دمنوش‌های مختلف مانند چای سبز، زنجبیل، رازیانه، برگ زیتون و … برای کمک به بهبود این اختلال توصیه می‌شود. تاثیر قهوه بر فیبروم رحم هنوز مشخص نشده و مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است.
درمان پزشکی
در برخی موارد پزشک انواع روش درمانی مانند مکمل و قرص برای فیبروم رحم را تجویز می‌کند. داروهای مسکن نظیر استامینوفن و ژلوفن یکی از پیشنهادهای متخصص است؛ چرا که این داروها به مدیریت درد و ناراحتی ناشی از فیبروم کمک می‌کنند. از جمله درمان پزشکی دیگر می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- مکمل‌های آهن: اگر دچار کم‌خونی ناشی از خونریزی بیش‌از حد هستید، ممکن است پزشک مصرف مکمل آهن را پیشنهاد دهد.
- کنترل بارداری: کنترل بارداری می‌تواند به علائم فیبروم کمک کند. گزینه‌های مختلف از جمله قرص ضد بارداری، حلقه ضد بارداری واژینال و دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) برای کنترل بارداری وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
- آگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH): این داروها باعث کوچک‌کردن فیبروم‌ها می‌شوند. گاهی اوقات از آن‌ها برای کوچک‌کردن فیبروم قبل از جراحی استفاده می‌شود تا برداشتن فیبروم آسان‌تر شود.
عمل فیبروم رحم
هنگام صحبت در مورد انواع مختلف جراحی فیبروم رحم باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت. اندازه، تعداد و محل فیبروم‌ها می‌تواند روی انتخاب نوع جراحی نقش داشته باشد. در برخی از جراحی‌ها، رحم باقی می‌ماند و در آینده امکان باردار شدن هم وجود دارد. اما در برخی شرایط برداشتن رحم بخاطر فیبروم انجام می‌شود.
میومکتومی روشی است که پزشک برای از بین بردن فیبروم انجام می‌دهد. نوع میومکتومی ممکن است به محل قرارگیری فیبروم‌های شما، بزرگی و تعداد آن‌ها بستگی داشته باشد. چندین روش میومکتومی برای برداشتن فیبروم وجود دارد که می‌توان موارد زیر را نام برد:
- هیستروسکوپی: پزشک یک اسکوپ (ابزاری نازک، انعطاف‌پذیر و لوله مانند) را از طریق واژن و دهانه رحم داخل رحم شما وارد می‌کند. در واقع از این اسکوپ برای برش و برداشتن فیبروم‌ها استفاده می‌شود. این کار شبیه به سونوگرافی واژینال است.
- لاپاراسکوپی: در لاپاراسکوپی از یک اسکوپ برای برداشتن فیبروم‌ها استفاده می‌شود. برخلاف هیستروسکوپی، در این روش چند برش کوچک در شکم ایجاد خواهد شد.
- لاپاراتومی: در طول این روش، پزشک یک برش بزرگتر در شکم ایجاد می‌کند و فیبروم‌ها را از طریق این یک برش خارج خواهد کرد.
البته امروزه عمل فیبروم رحم با لیزر انجام می‌شود. در این روش از لیزر برای گرم‌کردن و در نتیجه کوچک‌کردن فیبروم استفاده می‌شود. اگر شخص قصد بارداری در آینده را نداشته باشد، در این شرایط گزینه درمانی بیشتری وجود دارد. روش‌های زیر می‌توانند بسیار موثر باشند؛ اما مانع از بارداری در آینده می‌شوند:
- هیسترکتومی: پزشک رحم را در طول هیسترکتومی خارج می‌کند. با برداشتن کامل رحم، فیبروم‌ها نمی‌توانند برگردند و علائم بیمار از بین می‌روند.
- آمبولیزاسیون فیبروم رحم: رادیولوژیست این روش را با کمک متخصص زنان انجام می‌دهد. آن‌ها یک کاتتر کوچک را در شریان رحمی یا شریان رادیال قرار می‌دهند؛ سپس ذرات کوچکی را تزریق می‌کنند تا جریان خون را از شریان به فیبروم‌ها مسدود کند. از دست‌دادن جریان خون فیبروم‌ها را کوچک می‌کند و علائم را بهبود می‌بخشد.
- ابلیشن رادیوفرکوئنسی (RFA): این یک درمان ایمن و موثر است که از انرژی مایکروویو (RF) برای درمان این عارضه استفاده می‌کند. این روش برای افرادی که به یائسگی نرسیده‌اند، توصیه می‌شود.
خطرات درمان فیبروم رحم
هر درمانی خطرات خود را دارد. داروها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند و حتی ممکن است برای برخی‌ها مناسب نباشند. بیمار قبل از شروع هر داروی جدیدی، باید در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کند و سابقه بیماری خودش با پزشک مشورت کند. اگر پس از شروع داروی جدید، عوارض جانبی را تجربه کردید، با متخصص زنان آنلاین مشورت کنید تا سایر گزینه‌های درمانی را تجویز کند.
همچنین خطرات و عوارض بعد از عمل فیبروم رحم وجود دارد. هر نوع جراحی، بیمار را در معرض خطرهای مرتبط با بیهوشی، عفونت و خونریزی قرار می‌دهد. حتی مراقبت بعد از عمل فیبروم رحم هم بسیار حائز اهمیت است. بعضی از گزینه‌های جراحی می‌توانند مانع از بارداری در آینده شوند. در روش میومکتومی تنها فیبروم‌ها حذف می‌شوند و امکان بارداری در آینده وجود دارد. البته افرادی که میومکتومی انجام داده‌اند، از بین انواع روش‌های زایمان معمولا فقط می‌توانند از سزارین استفاده کنند.
آیا ابتلا به فیبروم رحم مانع بارداری می شود؟
وجود فیبروم رحم لزوما مانع بارداری زنان نمی شود و تعداد قابل توجهی از زنان مبتلا به این عارضه، بارداری را تجربه می کنند. اما از آنجایی که برای پیشرفت فرایند حاملگی، افزایش تولید استروژن و پروژسترون در بدن ضروری می باشد، این افزایش گاهی موجب بزرگ شدن بیش از اندازه توده های فیبروم رحم شده و قدرت باروری زنان را تا حدی تحت تاثیر خود قرار می دهد.
خطرات رشد فیبروم رحم در دوران بارداری
- اخلال در پیشرفت بارداری
- زایمان زودرس
- افزایش احتمال زایمان با سزارین
- جدا شدن جفت
جمع بندی
فیبروم رحم تومورهایی از ماهیچه و بافت هستند که در دیواره رحم یا روی دیواره رحم تشکیل می‌شوند. در عکس فیبروم رحم توده‌ها کاملا مشخص است. این تومورها غیرسرطانی هستند و شایع‌ترین تومور در بین زنان به‌حساب می‌آیند. گاهی اوقات، این عارضه هیچ نشانه‌ای ندارد و فرد از وجود بیماری غافل می‌شود. فیبروم‌ها می‌توانند علائم مختلفی مانند درد و خونریزی شدید و نامنظم واژن را ایجاد کنند. معمولا درمان فیبروم به علائم آن بستگی دارد. انواع درمان خانگی و پزشکی برای این عارضه وجود دارد.
منابع:
