کمبود ویتامین D، اختلالی که نیاز به پیگیری دارد

چرا ویتامین D مهم است؟

سطوح پایین ویتامین D به علل مختلفی در میان ایرانیان بسیار شایع است. این امر باعث شده است امروزه بیشتر به اهمیت کمبود ویتامین D و ضرورت شناسایی هر چه زودتر آن پرداخته شود. ویتامین D یکی از ویتامین‌هایی است که بدن ما برای حفظ عملکرد طبیعی به آن نیاز دارد. این ویتامین عملکردهای زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

حفظ استحکام استخوان‌ها

داشتن استخوان‌های مستحکم از ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله راشیتیسم (نرمی استخوان) جلوگیری می‌کند. راشیتیسم اختلالی است که باعث می‌شود کودکان استخوان‌های ضعیف و نرمی داشته باشند. علت آن کمبود ویتامین D در بدن است. بدن برای ساختن استخوان و استفاده از کلسیم و فسفر، به ویتامین D نیاز دارد. در بزرگسالان، داشتن استخوان‌های نرم بیماری به نام استئومالاسی ایجاد می‌کند.

جذب کلسیم

کمبود ویتامین D منجر به اختلال در جذب کلسیم می‌شود. این امر می‌تواند منجر به پوکی استخوان، از دست دادن تراکم استخوان و در نتیجه شکستگی استخوان شود. ویتامین D هنگامی که به صورت خوراکی مصرف شود و یا بر اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد شود، فرم فعال است. این فرم فعال است که باعث جذب بهینه کلسیم از رژیم غذایی می‌شود.

عملکرد غدد پاراتیروئید

غدد پاراتیروئید همواره با برقراری ارتباط با کلیه‌ها، روده و اسکلت، کلسیم خون را متعادل می‌کنند. زمانی که کلسیم و ویتامین D فعال کافی در رژيم غذایی وجود داشته باشد، کلسیم رژیم غذایی جذب شده و در سراسر بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر دریافت کلسیم ناکافی باشد یا ویتامین D کم باشد، غدد پاراتیروئید کلسیم را از اسکلت قرض می‌گیرند تا کلسیم خون را در محدوده طبیعی نگه دارند.  جذب بیش از حد کلسیم از استخوان‌ها منجر به کاهش استحکام‌ اسکلت می‌شود.

۸۰ تا ۹۰ درصد ایرانیان با مشکل کمبود ویتامین D مواجه هستند 

عوارض کمبود ویتامین D چیست؟

دریافت ویتامین D کافی می‌تواند با محافظت در برابر شرایط زیر و احتمالاً کمک به درمان آن‌ها، در کمک به حفظ سلامتی نقش داشته باشد. این شرایط می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بیماری قلبی و فشار خون بالا
• دیابت
• عفونت‌ها و اختلالات سیستم ایمنی
• سقوط در افراد مسن
• برخی از انواع سرطان مانند سرطان روده بزرگ، پروستات و سینه
• بیماری MS

منابع ویتامین D چیست؟

شما می‌توانید ویتامین D را از راه‌های مختلفی دریافت کنید که عبارتند از:

• قرار گرفتن در معرض آفتاب: معمولاً ۱۵ تا ۲۰ دقیقه سه روز در هفته کافی است.
• غذایی که می‌خوریم
• مکمل‌های غذایی

نور خورشید چه ارتباطی با دریافت ویتامین D کافی دارد؟

نور خورشید فواید زیادی برای سلامتی دارد. ویتامین D فعال زمانی تولید می‌شود که پوست شما در معرض نور خورشید، یا به عبارت بهتر، اشعه ماوراء بنفش B (UV-B) که خورشید ساطع می‌کند، قرار گیرد. در ایران با توجه به اینکه اغلب شهرهای بزرگ با مشکل آلودگی هوا مواجه هستند و نیز با توجه به پوشش خاص مردم ایران، پوست اغلب به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرد.

علائمی که با کمبود ویتامین D ممکن است ظاهر شوند عبارتند از:

1. درد عضلانی
2. درد استخوانی
3. خستگی
4. خلق پایین
5. اختلالات خواب
6. ریزش مو
7. اختلال در ترمیم زخم
8. سرگیجه
9. مشکلات قلبی
10. افزایش وزن
11. عفونت‌های مکرر
12. کاهش عملکرد شناختی

در صورتی که این علائم را دارید و نگران سلامتی خود هستید بهتر است در این مورد با پزشک مشورت کنید. برای این کار می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.

رژیم غذایی چه ارتباطی با دریافت کافی ویتامین D دارد؟

ویتامین D به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود ندارد. به همین دلیل است که به برخی غذاها ویتامین D را اضافه کرده‌اند. دریافت ویتامین D کافی از رژیم غذایی، به خصوص برای گیاهخواران یا افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، ممکن است دشوار باشد. به همین دلیل است که برخی از افراد ممکن است مکمل‌ها را مدنظر قرار دهند. مهم است که انواع غذاهای سالم از همه گروه‌های غذایی را در برنامه غذایی خود داشته باشید.

علت کمبود ویتامین D چیست؟

کمبود ویتامین D می‌تواند ناشی از شرایط پزشکی خاص باشد، مانند:

• فیبروز کیستیک، بیماری کرون و بیماری سلیاک: این بیماری‌ها به روده اجازه نمی‌دهند که ویتامین D کافی را جذب کند. مصرف مکمل‌های خوراکی ممکن است در این افراد کمک‌کننده نباشد.
• جراحی‌های کاهش وزن: این جراحی‌ها می‌توانند جذب مقادیر کافی برخی مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی را بسیار دشوار ‌کنند. افرادی که این جراحی‌ها را انجام داده‌اند، نیاز به نظارت دقیق توسط پزشکان خود دارند. آن‌ها باید در طول زندگی مصرف ویتامین D و سایر مکمل‌ها را ادامه دهند.
• چاقی: شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر از ۳۰ با سطوح پایین ویتامین D مرتبط است. طبق بررسی‌ها کمبود ویتامین D در افراد چاق بیشتر است. چاقی اغلب مصرف دوزهای بیشتری از مکمل‌های ویتامین D را برای رسیدن و حفظ سطح نرمال D ضروری می‌کند.
• بیماری‌های کلیوی و کبد: این بیماری‌ها میزان آنزیم مورد نیاز برای ایجاد شکل فعال ویتامین D را کاهش می‌دهد. کمبود این آنزیم منجر به سطح ناکافی ویتامین D فعال در بدن می‌شود.

چه عوامل دیگری می‌تواند منجر به کمبود ویتامین D شود؟

• سن: توانایی پوست در ساخت ویتامین D با افزایش سن کاهش می‌یابد.
• تحرک: افرادی که در خانه هستند یا به ندرت بیرون می‌روند نمی‌توانند از قرار گرفتن در معرض نور خورشید به عنوان منبع ویتامین D استفاده کنند.
• رنگ پوست: پوست‌های تیره کمتر از پوست‌های روشن قادر به تولید ویتامین D هستند.

آیا داروها می‌توانند باعث کمبود ویتامین D شوند؟

بله. سطح ویتامین D می‌تواند با مصرف برخی داروها از جمله موارد زیر کاهش ‌یابد:

• ملین‌ها
• کورتون‌ها
• داروهای کاهش‌دهنده کلسترول (مانند کلستیرامین و کلستیپول)
• داروهای کنترل‌کننده تشنج (مانند فنوباربیتال و فنی‌توئین)
• داروی سل (ریفامپین)
• داروهای لاغری

چگونه کمبود ویتامین D تشخیص داده می‌شود؟

شما می‌توانید برای ارزیابی سطح ویتامین D خون خود، آزمایش خون انجام دهید. رایج‌ترین آزمایشی که درخواست می‌شود، ۲۵هیدروکسی ویتامین D است که به اختصار 25(OH)D نوشته می‌شود. برای بررسی سطح ویتامین D لازم نیست ناشتا باشید.

هر چند وقت یکبار باید سطح ویتامین D بررسی شود؟

پزشکان معمولاً آزمایش‌های روتین ارزیابی سطح ویتامین D را تجویز نمی‌کنند. اما اگر شرایط پزشکی خاصی دارید یا عوامل خطر کمبود ویتامین D دارید، ممکن است نیاز به بررسی داشته باشید. در ایران با توجه به شیوع بسیار بالای کمبود ویتامین D، سطح ویتامین D در چکاپ‌های روتین اغلب درخواست می‌شود.

کمبود ویتامین D چگونه درمان می‌شود؟

هدف از درمان کمبود ویتامین D و همچنین پیشگیری از آن، رسیدن به سطح کافی ویتامین D در بدن و سپس حفظ آن است. مصرف مکمل‌های غذایی، در مقایسه با قرار گرفتن در معرض نور خورشید و رژیم غذایی حاوی ویتامین D، رسیدن به سطوح مطلوب را در زمان کمتری ممکن می‌کند. بنابراین بسته به میزان کمبود، مکمل‌های غذایی با دوز مناسب تجویز می‌شود.

دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل

با توجه به اهمیت ویتامین D در سلامت، همه ما باید برای ارزیابی سطح آن در بدن خود اقدام کنیم. اما ممکن است مراجعه حضوری به آزمایشگاه یا بیمارستان مشکل باشد. دکترنکست امکان نمونه‌گیری در محل در سریع‌ترین زمان و با بالاترین استاندارد‌ها را فراهم کرده است. همچنین دکترنکست تفسیر آزمایشات شما را به صورت رایگان در اختیارتان قرار خواهد داد. در ضمن شما برای نمونه‌گیری به نسخه پزشک نیاز نخواهید داشت. برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان دکترنکست شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.