امروزه بسیاری افراد با مشکل چاقی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. خیلی از این افراد نمی‌توانند با رژیم غذایی و ورزش تغییرات موثری در وزن خود ایجاد کنند. بسیاری هم شرایط انجام ورزش یا پایبندی به رژیم غذایی را ندارند. جراحی کاهش وزن با انجام تغییراتی در دستگاه گوارش امکان کاهش وزن را برای این افراد فراهم می‌کند. باید بدانید که تنها در صورت عدم موفقیت سایر روش‌های غیرتهاجمی کاهش وزن، روش جراحی را می‌توان به عنوان یک گزینه در نظر گرفت. در این مقاله دکترنکست به انواع این جراحی‌ها می‌پردازیم.
انواع جراحی کاهش وزن چیست؟
جراحان اغلب سه نوع عمل را برای کاهش وزن انجام می‌دهند:
- اسلیو معده (Gastric sleeve)
- بای‌پس معده
- نوار قابل تنظیم معده
اسلیو معده (Gastric sleeve)
در جراحی کاهش وزن اسلیو معده، که به آن گاسترکتومی اسلیو عمودی نیز گفته می‌شود، جراح قسمت اعظم معده را برمی‌دارد و تنها یک قسمت موزی‌شکل باقی می‌ماند که با بخیه مخصوص (منگنه) بسته شده است. این جراحی مقدار غذایی را که می‌تواند در معده شما جا بگیرد کاهش می‌دهد و باعث می‌شود زودتر احساس سیری کنید. بیرون آوردن بخشی از معده ممکن است بر هورمون‌ها یا باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش که بر اشتها و متابولیسم تأثیر می‌گذارند نیز اثر بگذارد. این نوع جراحی، برگشت‌پذیر نیست زیرا بخشی از معده برای همیشه برداشته می‌شود.
عوارض احتمالی و طولانی‌مدت اسلیو معده شامل موارد زیر است:
- انسداد دستگاه گوارش
- فتق
- رفلاکس معده
- افت قند
- سوء تغذیه
- استفراغ
بای‌پس معده
جراحی کاهش وزن بای‌پس معده در سه مرحله انجام می‌شود. ابتدا جراح معده شما را بخیه می‌زند و یک کیسه کوچک در قسمت بالایی ایجاد می‌کند. بخیه‌ها معده شما را بسیار کوچکتر می‌کنند. بنابراین کمتر غذا می‌خورید زیرا زودتر احساس سیری می‌کنید. در مرحله بعد، جراح روده کوچک شما را به دو قسمت تقسیم می‌کند. قسمت پایینی را مستقیماً به کیسه کوچک معده متصل می‌کند. غذا بیشتر معده و قسمت بالایی روده کوچک شما را دور می‌زند. بنابراین بدن کالری کمتری جذب می‌کند.
سپس جراح قسمت فوقانی روده کوچک را مجدداً به محل جدیدی در پایین‌تر در قسمت تحتانی روده کوچک متصل می‌کند. این امر به شیره‌های گوارشی در معده اجازه می‌دهد تا از قسمت بای‌پس روده کوچک به قسمت تحتانی روده کوچک جریان یابد تا غذا به طور کامل هضم شود. بای‌پس باعث تغییر هورمون‌ها، باکتری‌ها و سایر مواد در دستگاه گوارش می‌شود که ممکن است بر اشتها و متابولیسم تأثیر بگذارد. معکوس کردن بای‌پس معده دشوار است، اگرچه در صورت لزوم جراح ممکن است آن را انجام دهد.
برخی عوارض احتمالی بای‌پس معده عبارتند از:
- رفلاکس معده
- خطرات مرتبط با بیهوشی
- حالت تهوع و استفراغ مزمن
- اتساع مری
- ناتوانی در خوردن غذاهای خاص
- عفونت
- انسداد معده
- افزایش وزن یا عدم کاهش وزن
نوار قابل تنظیم معده
در این نوع جراحی کاهش وزن، جراح یک حلقه با یک نوار بادی داخلی در بالای شکم شما قرار می‌دهد تا یک کیسه کوچک ایجاد کند. مانند جراحی اسلیو معده و بای‌پس معده، باند معده باعث می‌شود بعد از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری کنید. نوار داخلی دارای یک بالون دایره‌ای شکل است که با محلول نمکی پر می‌شود. جراح می‌تواند با تزریق یا برداشتن محلول نمکی از طریق یک دستگاه کوچک به نام پورت که زیر پوست شما قرار می‌گیرد، نوار داخلی را طوری تنظیم کند که اندازه دهانه کیسه را به بقیه معده تغییر دهد. پس از جراحی، برای تنظیم اندازه دهانه باند به چندین مرتبه ویزیت بعدی نیاز خواهید داشت. اگر باند مشکلی ایجاد کند یا به کاهش وزن کافی کمک نکند، جراح ممکن است آن را بردارد.
عوارض جانبی شامل تهوع و استفراغ، زخم در محل باند، رفلاکس مری، افزایش وزن و کم آبی بدن است. از آن‌جایی که این نوع جراحی محدود‌کننده است و باعث سوء‌جذب مواد مغذی نمی‌شود، معمولاً کمبود ویتامین دیده نمی‌شود.
امروزه، جراحی باند قابل تنظیم معده در مقایسه با اسلیو معده یا بای‌پس معده کمتر انجام می‌شود، زیرا:
- با عوارض بیشتری همراه است
- عمدتاً نیاز به برداشتن باند به دلیل عدم تحمل می‌باشد
- کاهش وزن به طور قابل توجهی کمتر و با عوارض بیشتری همراه است
روش انجام عمل جراحی کاهش وزن
لاپاراسکوپی
جراحی کاهش وزن بیشتر به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود که تنها به برش‌های کوچک و تحت بیهوشی عمومی نیاز دارد. از طریق این برش‌ها، جراح می‌تواند ابزارهای نازک و یک دوربین کوچک متصل به دوربینی که تصاویر را روی یک مانیتور ویدئویی پخش می‌کند، وارد کند. جراحی لاپاراسکوپی خطرات کمتری نسبت به جراحی باز دارد و ممکن است درد و جای زخم کمتری ایجاد کند. بهبودی نیز می‌تواند با جراحی لاپاراسکوپی سریعتر باشد.
جراحی باز
جراحی باز که شامل یک برش منفرد و بزرگ در شکم است، ممکن است گزینه بهتری نسبت به جراحی لاپاراسکوپی برای افراد خاص باشد. از مواردی که جراحی باز نسبت به جراحی لاپاراسکوپی ارجح است عبارتند از:
- چاقی مفرط
- سابقه جراحی معده
- بیماری‌های پیچیده همراه
قبل از جراحی چه مراحلی باید طی شود؟
قبل از جراحی، شما با چندین متخصص مانند متخصص داخلی، متخصص تغذیه، روانپزشک یا روانشناس و یک جراح ملاقات خواهید کرد.
- متخصص داخلی در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد، یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد و آزمایش خون درخواست می‌کند. اگر سیگار می‌کشید، ممکن است لازم باشد حداقل 6 هفته قبل از جراحی سیگار را کنار بگذارید.
- متخصص تغذیه توضیح می‌دهد که بعد از عمل چه چیزی و چه مقدار می‌توانید بخورید و بنوشید و به شما کمک می‌کند تا برای تغییرات بعد از جراحی آماده شوید.
- روانپزشک یا روانشناس ممکن است شما را ارزیابی کند تا ببیند آیا برای مدیریت چالش‌های جراحی کاهش وزن آمادگی دارید یا خیر.
- جراح بیشتر در مورد جراحی به شما می‌گوید، از جمله اینکه چگونه برای آن آماده شوید و به چه نوع پیگیری نیاز دارید.
این متخصصان مراقبت‌های بهداشتی همچنین به شما توصیه می‌کنند که قبل و بعد از جراحی فعال‌تر شوید و یک برنامه غذایی سالم را اتخاذ کنید.
اقدامات لازم بعد از جراحی
پس از جراحی، باید استراحت کرده و بهبودی خود را حفظ کنید. پیاده‌روی و حرکت در اطراف خانه ممکن است به شما کمک کند تا سریعتر بهبود پیدا کنید. به آرامی شروع کنید و توصیه‌های متخصصان خود را در مورد نوع فعالیت بدنی که می‌توانید با خیال راحت انجام دهید، دنبال کنید. تا ده روز پس از جراحی به سبب مشکلات مربوط به زخم بهتر است از بلند کردن وزنه سنگین اجتناب کنید.
پس از جراحی، احتمالاً رژیم غذایی مایعات را شروع خواهید کرد. در طی چند هفته، شما به سمت رژیم غذایی نرم که شامل غذاهایی مانند پنیر، ماست یا سوپ است، می‌روید. نهایتا دوباره شروع به مصرف غذاهای جامد خواهید کرد. پزشک به شما می‌گوید که چه غذاها و نوشیدنی‌هایی را می‌توانید بخورید و از کدام یک باید اجتناب کنید. شما باید وعده‌های غذایی کم‌حجم بخورید و غذای خود را به خوبی بجوید. برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی باید طبق دستور پزشک از مکمل‌های غذایی استفاده کنید.
چقدر می‌توانم انتظار کاهش وزن داشته باشم؟
وزنی که افراد پس از جراحی کاهش وزن از دست می‌دهند به فرد و نوع جراحی بستگی دارد. یک مطالعه نشان داد که پس از یک سال، افرادی که جراحی نوار قابل تنظیم معده، اسلیو معده و بای‌پس معده انجام می‌دهند بین 38 تا 87 پوند وزن کم کردند. از بین سه روش رایج، بای‌پس معده به طور متوسط کاهش وزن بیشتری ایجاد کرد، اما در یک ماه اول پس از جراحی عوارض بیشتری داشت. اکثر افراد با گذشت زمان مقداری وزن دوباره به دست آوردند، اما این مقدار در مقایسه با کاهش وزن اولیه آنها معمولاً ناچیز بود. کاهش وزن شما می‌تواند متفاوت از سایرین باشد. به یاد داشته باشید، رسیدن به هدف نه تنها به عمل جراحی، بلکه به رعایت عادات سبک زندگی سالم نیز بستگی دارد.
