قرص مترونیدازول یا متروماکس یک آنتی بیوتیک است که برای درمان بسیاری از عفونتهای بدن استفاده میشود. اگر به دنبال پاسخ به این سوال هستید که مصرف قرص مترونیدازول 250 و 500 برای چیست، باید بدانید که این دارو کاربردهای بسیاری دارد؛ اما در مقابل دارای جدی‌ترین هشدار سازمان غذا و دارو یعنی هشدار جعبه سیاه است. هشدار جعبه سیاه نشان‌دهنده اثرات دارویی است که میتواند خطرناک باشد. پس قبل‌از مصرف مترونیدازول باید حتما از نحوه مصرف و همچنین عوارض جانبی آن آگاه باشید.
در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست قصد داریم قرص مترونیدازول 250 و 500 (با نام تجاری معروف متروماکس) را بهصورت کامل بررسی کنیم. در این مطلب، ابتدا کاربردها و نحوه مصرف مترونیدازول معرفی شده و سپس به عوارض مصرف مترونیدازول و تداخل آن با سایر داروها پرداخته‌ایم.
اگر قصد مصرف این دارو را دارید یا درحال‌حاضر آن را مصرف می‌کنید تا آخر مقاله همراه ما باشید.
مترونیدازول چیست؟
Metronidazole یا به فارسی مترونیدازول (با نام تجاری متروماکس) برای درمان تعداد زیادی از عفونتها استفاده میشود. این دارو با توقف رشد باکتریها و انگل‌ها عمل می‌کند. مترونیدازول برای درمان عفونتهای پوستی، آکنه روزاسه (rosacea)، عفونتهای دهان، نفخ شکم و اسهال استفاده میشود. همچنین بسیاری از متخصصین اعتقاد دارند امکان درمان عفونت ادراری با مترونیدازول وجود دارد. مترونیدازول تنها عفونتهای باکتریایی و انگلی خاصی را درمان می‌کند؛ اما برای درمان عفونتهای ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا موثر نخواهد بود.
این دارو در شکل‌های مختلف دارویی مانند قرص، کپسول، کرم یا ژل بهداشتی، شیاف واژينال مترونيدازول و شربت مترونيدازول عرضه میشود. البته این دارو بهصورت تزریقی هم وجود دارد که فقط در بیمارستان‌ها و با نظر پزشک تزریق خواهد شد. در بین اشکال مختلف دارویی آن، قرص مترونیدازول برای درمان عفونتها استفاده میشود. بهعنوان مثال، قرص مترونیدازول برای اسهال مناسب است. این قرص بهصورت پیوسته و آنی رهش وجود دارد. مترونیدازول با دو نام تجاری فلاژیل Flagyl (با رهش فوری) و Flagyl ER (با رهش پیوسته) در دسترس است. داروهای با رهش آنی بلافاصله در بدن آزاد می‌شوند؛ اما داروهای با رهش طولانی بعد از مدت زمانی در بدن بیمار رهش پیدا می‌کنند.
کاربردهای قرص مترونیدازول
قرص متروماکس یک داروی چندمنظوره است که به طور کلی برای درمان انواع عفونتهای ناشی از باکتریها و برخی از انگل‌ها استفاده میشود. در زیر تعدادی از کاربردهای رایج مترونیدازول آورده شده است:
- عفونتهای باکتریایی: مترونیدازول در برابر گستره وسیعی از عفونتهای باکتریایی موثر است، از جمله عفونتهای دستگاه گوارش مانند هلیکوباکترپیلوری، کلستریدیوم دیفیسیل، برخی از باکتری‌های بی‌هوازی و عفونتهای داخل شکمی. قرص مترونیدازول برای عفونت مردان و زنان کاربرد دارد.
- عفونتهای پروتوزوآیی: خواص قرص مترونیدازول به طور معمول برای درمان عفونتهای ناشی از پروتوزوآها مانند تریکوموناس واژینالیس (عفونتی که از طریق رابطه جنسی منتقل میشود) و ژیاردیا لامبلیا (یک انگل که اسهال را ایجاد می‌کند) استفاده میشود.
- عفونتهای دندانی: قرص متروماکس برای دندان ممکن است توسط پزشک تجویز گردد. مترونیدازول ممکن است برای درمان عفونتهای دندانی مانند آبسه لثه یا پریودنتیت (عفونتی که توسط باکتری‌های بی‌هوازی ایجاد میشود) تجویز شود.
- واژینوز باکتریایی: مترونیدازول اغلب برای درمان واژینوز باکتریایی، یک عفونت معمول در واژن که ناشی از عدم تعادل باکتریها در واژن است، استفاده میشود.
- روزاسه: ممکن است ژل یا کرم مترونیدازول برای درمان علائم روزاسه، یک بیماری مزمن پوستی که با قرمزی صورت، سرخ شدن و ضایعات مانند جوش‌های آکنه‌ای همراه است، تجویز شود. قرص مترونیدازول برای جوش صورت ممکن است با صلاحدید پزشک تجویز شود.
- پیشگیری از عفونت جراحی: مترونیدازول ممکن است قبل از برخی از فرآیندهای جراحی به منظور پیشگیری از عفونتهای ناشی از باکتری‌های بی‌هوازی تجویز شود.
مکانیسم اثر قرص مترونیدازول
مترونیدازول به خصوص در برابر باکتری‌های بی‌هوازی و برخی از پروتوزوآهای خاص بسیار موثر است. زیرا به طور انتخابی توسط این موجودات جذب میشود و آنزیم‌های خاصی را که دارای فعالیت دارویی هستند، فعال می‌کند. سمیت انتخابی دارو نسبت به موجودات بی‌هوازی به دلیل حساسیت بیشتر آنها نسبت به متابولیت‌های سمی دارو است. علاوه بر اثرات ضدمیکروبی مستقیم، مترونیدازول همچنین ویژگی‌های تنظیم سیستم ایمنی دارد. این دارو میتواند با مهار تولید برخی از میانجی‌گرهای التهابی مانند سیتوکین‌ها و پروستاگلاندین‌ها، التهاب را کاهش دهد.
اشکال دارویی و نام های تجاری مترونیدازول
- قرص: قرص‌های این دارو شایع‌ترین شکل دارویی بوده و در دوزهای مختلفی مانند ۲۵۰ میلیگرم و ۵۰۰ میلیگرم (قرص متروماکس ۵۰۰) در دسترس هستند. این قرص‌ها به صورت خوراکی با آب میل شده و می‌توانند با یا بدون غذا طبق دستور پزشک مصرف شوند. البته به علت عوارض گوارشی توصیه میشود با معده پر استفاده گردد.
- کپسول: کپسول‌های مترونیدازول مشابه قرص‌ها هستند و در دوزهای مختلفی دارند. آنها به صورت کامل با آب قورت داده می‌شوند و همچنین می‌توانند با یا بدون غذا مصرف شوند.
- ژل یا کرم موضعی: مترونیدازول همچنین در شکل ژل یا کرم موضعی نیز در دسترس است. این شکل معمولاً برای درمان روزاسه، یک بیماری پوستی، استفاده میشود. ژل یا کرم به صورت مستقیم بر روی منطقه مورد تاثیر پوستی استفاده میشود. علاوه بر این مترونیدازول به صورت ژل واژینال، قرص مترونیدازول واژینال و شیاف واژینال نیز در دسترس است.
- آمپول وریدی: در برخی موارد، مترونیدازول ممکن است به صورت وریدی تجویز شود. این شکل معمولاً برای درمان عفونتهای شدید یا در مواردی که مصرف خوراکی ممکن نیست استفاده میشود. مترونیدازول وریدی معمولاً در محیط درمانی تحت نظارت یک پزشک مصرف میشود.
- سوسپانسیون خوراکی: هنگامی که پزشک تصمیم به تجویز مترونیدازول در اطفال می‌گیرد معمولا از شکل دارویی سوسپانسیون مترونیدازول استفاده کند.
شکل دارویی و دوز مترونیدازولی که تجویز میشود، بستگی به شرایط درمانی، سن و وزن بیمار و توصیه پزشک دارد. مهم است که دستورات دوز و مصرف تجویز شده توسط پزشک یا مطابق برچسب دارو را رعایت کنید. این دارو با نام‌های تجاری فلاژیل، متروواگ، متریس و فلاژيکس موجود است.
نحوه مصرف قرص مترونیدازول
این دارو بیشتر در دو دوز مختلف یعنی مترونیدازول 250 و مترونیدازول 500 عرضه میشود. دوز، شکل دارویی و تعداد دفعات مصرف دارو به سن، وضعیت درمان، شدت بیماری، نحوه واکنش شخص به اولین دوز و همچنین سایر شرایط پزشکی بستگی دارد. دارو را مطابق دستور پزشک و بهصورت خوراکی مصرف کنید. برای جلوگیری از ناراحتی معده، مترونیدازول را با غذا یا یک لیوان پر از آب مصرف کنید.
اگر چند روز بعد از مصرف این دارو، علائم بیماری ناپدید شد، نباید آن را قطع کنید؛ بلکه در این مواقع، باید مصرف آن را تا پایان مقدار تجویزشده ادامه دهید؛ چراکه قطع سریع قرص ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر مقدار ثابتی از دارو در خون وجود داشته باشد، بهترین اثر را دارد. برای کمک به ثابت نگه داشتن مقدار آن، هیچ دوزی را از دست ندهید. همچنین، دوزها را در فاصله‌های مساوی در طول روز مصرف کنید.
نحوه مصرف آموکسی سیلین و مترونیدازول برای عفونت دندان
درمان عفونت دندان با مترونیدازول و اموکسی سیلین امکان‌پذیر است. مترونیدازول آنتی بیوتیکی است که دندانپزشکان از آن برای درمان تعدادی از عفونتها مثل آبسه دندان استفاده می‌کنند. بهعنوان مثال قرص مترونیدازول ۵۰۰ یا 750 میلیگرم برای درمان التهابات لثه کاربرد دارد. البته باید توجه داشت که شاید مترونیدازول برای دندان همه مناسب نباشد و همیشه اولین انتخاب برای درمان عفونت دندان نیست. اگرچه آنتی‌بیوتیک‌ها از به‌وجود آمدن عفونت بعد از کارهای دندان‌پزشکی جلوگیری می‌کنند؛ اما این داروها عوارض جانبی احتمالی دارند.
طریقه مصرف قرص مترونیدازول 500 برای عفونت واژن
عفونت واژن یکی از بیماری‌های شایع در بین خانم‌هاست. برای درمان آن روش‌های زیادی وجود دارد. در بین روش‌های مختلف، قرص مترونیدازول برای بوی بد واژن موثر خواهد بود. زمانی‌که یک خانم این مشکل را دارد، احتمالا پزشک قرص مترونیدازول یا ژل مترونیدازول را تجویز کند. قرص متروماکس برای عفونت واژن را میتوان بهصورت خوراکی مصرف کرد و برای ژل از یک اپلیکاتور برای قراردادن آن در واژن استفاده میشود. مترونیدازول بهصورت قرص واژینال نیز در دسترس است که خوراکی نیست. البته توجه داشته باشید که هر نوع بوی بدن واژن با مترونیدازول درمان نمی‌شود و حتما باید طبق نظر پزشک دارو مصرف کنید. در بعضی موارد عفونت واژن لازم است تا شریک جنسی هم تحت درمان بگیرد؛ بنابراین در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف قرص مترونیدازول در پریودی
بسیاری از خانم‌ها نگران مصرف این قرص در زمان پریودی هستند. مترونیدازول تاثیر روی هورمون‌های زنانه ندارد و موجب جلو یا عقب افتادن زمان پریودی نمی‌شود. مترونیدازول قرص قوی برای پریود شدن نیست پس مصرف آن در زمان قاعدگی منعی ندارد. اگر تاخیر در زمان پریودی ایجاد شود، احتمالا دلایل دیگری مانند استرس، تغییر آب و هوا، تغییرات وزن و … داشته باشد. البته پزشکان توصیه می‌کنند، هنگام قاعدگی از ژل مترونیدازول استفاده نشود.
عوارض قرص مترونیدازول
مترونیدازول میتواند عوارض جانبی ایجاد کند. این عوارض را میتوان به دو نوع متداول و جدی‌تر تقسیم کرد. مشکلات متداولی که این قرص ایجاد می‌کند، درصورتی‌که خفیف باشند، ظرف چند روز یا چند هفته از بین می‌روند؛ اما اگر شدیدتر هستند و از بین نروند، باید با پزشک یا داروساز خودتان صحبت کنید. از عوارض مترونیدازول که رایج‌تر است، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال
- سوزش سردل
- اسپاسم معده
- یبوست
- طعم فلزی در دهان
اگر با مصرف مترونیدازول عوارض جانبی جدی‌تری دارید، باید فورا با پزشک خودتان تماس بگیرید. همچنین اگر این مشکلات تهدیدکننده زندگی‌تان است، حتما به اورژانس مراجعه کنید تا تحت درمان قرار بگیرید. اثر منفی روی سیستم عصبی، از جمله تشنج و آنسفالوپاتی (عملکرد غیرطبیعی مغز) از جمله عوارض جدی مصرف این قرص است. این مشکل میتواند با علائمی مانند تشنج، سرگیجه، سردرد، گیجی و آتاکسی (ناهماهنگی یا بی‌نظمی حرکات عضلات) همراه باشد. البته این عوارض نادر هستند.
عوارض قرص مترونیدازول در مردان و زنان
عوارض جانبی مترونیدازول در بیشتر اوقات برای خانم‌ها و آقایان یکسان است. این قرص در بعضی موارد میتواند عوارض بیشتری روی زنان داشته باشد. عوارض مترونیدازول برای عفونت واژن میتواند شامل مشکلاتی مانند عفونتهای قارچی واژن و تحریک و خارش واژن باشد. البته به این نکته توجه داشته باشید، از آنجایی‌که داروها روی هر فرد تاثیر متفاوتی می‌گذارند، نمی‌توان تضمین کرد که این اطلاعات شامل همه عوارض جانبی احتمالی باشد. شما نباید این اطلاعات را جایگزین توصیه‌های پزشکی کنید.
متخصصان بیماری‌های داخلی در دکترنکست
تداخل قرص مترونیدازول با سایر داروها
مترونیدازول میتواند با سایر داروها، ویتامین‌ها یا گیاهانی دارویی که مصرف کنید تداخل داشته باشد. تداخل‌ها مضر است و از عملکرد مناسب دارو جلوگیری می‌کند. برای پیشگیری از تداخل، پزشک باید در زمان تجویز آن داروهای شما را به دقت مدیریت کند. حتما در مورد تمام داروها، ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی خودتان پزشک را آگاه کنید. در زیر به بعضی از تداخل‌های این قرص با سایر داروها اشاره شده است. دی‌سولفیرام (Disulfiram) را با مترونیدازول مصرف نکنید. اگر این کار را انجام دهید، میتواند اثرات خطرناکی بر بدن شما داشته باشد. استفاده از دی‌سولفیرام با مترونیدازول باعث مشکلات روان‌پریشی میشود. این مشکل میتواند با علائمی مانند گیجی و حتی توهم همراه باشد. از مصرف همزمان مترونیدازول و الکل جدا خودداری کنید.
در صورت مصرف همزمان ممکن است عوارضی مشابه تداخل با دی‌سولفیرام بروز پیدا کند که به همین دلیل به آن واکنش شبه‌دی‌سولفیرام گفته میشود. مصرف مترونیدازول با برخی داروها خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد؛ چراکه مقدار هر دو دارو ممکن است در بدن شما افزایش یابد. از جمله این داروها میتوان به داروهای لیتیم، وارفارین یا سایر داروهای رقیق‌کننده خون، بوسولفان، سایمتیدین و فنی توئین یا فنوباربیتال اشاره کرد.
موارد هشدار و منع مصرف قرص مترونیدازول
- حساسیت: از استفاده از مترونیدازول خودداری کنید اگر حساسیت شناخته شده به این دارو یا هرگونه مشتق نیتروآزول دیگر داشته باشید. واکنش‌های حساسیتی میتواند از آسیب‌های خفیف پوستی تا واکنش‌های شدیدی که نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند، متغیر باشد.
- اختلالات عصبی: مترونیدازول ممکن است عوارض عصبی مانند سرگیجه، تشنج یا نوروپاتی محیطی (کاهش حس در دست‌ها یا پاها) ایجاد کند. اگر سابقه اختلالات عصبی دارید یا داروهایی مصرف می‌کنید که می‌توانند خطر تشنج را افزایش دهند، هنگام استفاده از مترونیدازول باید مراقبت ویژه‌ای داشته باشید.
- اختلالات خونی: مترونیدازول میتواند بر شمارش سلول‌های خون تأثیر بگذارد و منجر به ایجاد شرایطی مانند لوکوپنی (کاهش تعداد سلول‌های سفید خون) یا ترومبوسیتوپنی (کاهش تعداد پلاکت‌ها) شود. اگر سابقه اختلالات خونی دارید یا داروهایی مصرف می‌کنید که می‌توانند بر شمارش سلول‌های خون تأثیر بگذارند، پزشک شما باید در طول درمان با مترونیدازول شمارش سلول‌های خون شما را نظارت کند.
- بیماری کبدی: اصلی‌ترین بخش این دارو در کبد متابولیزه میشود، بنابراین در بیماران مبتلا به بیماری کبد، مراقبت ویژه‌ای لازم است. در این موارد ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو باشد.
- مصرف الکل: در طول مصرف مترونیدازول و حداقل ۴۸ ساعت پس از پایان درمان، از مصرف الکل اجتناب کنید. ترکیب مترونیدازول با الکل میتواند علائم شدیدی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم، سردرد و افزایش دما ایجاد کند.
مهم است که هنگام استفاده از مترونیدازول، راهنمایی و نسخه پزشک خود را رعایت کنید تا خطر عوارض جانبی را کم کرده و استفاده ایمن و موثر از آن را تضمین کنید.
قرص مترونیدازول در بارداری و شیردهی
مترونیدازول در برخی مطالعات حیوانی دارای خطرات بالقوه سرطان‌زایی بوده و به همین دلیل نگرانی‌هایی در مورد مصرف این دارو در بارداری ایجاد کرده است. تا کنون مطالعات اثراتی از سرطان‌زایی در نوزادهایی که مادرشان در دوره بارداری مترونیدازول مصرف کرده‌اند، نشان نداده‌اند اما مصرف قرص مترونیدازول در بارداری حتما باید تحت نظر پزشک و با ارزیابی معایب و مزایای آن باشد. از آنجایی که بروز عفونت باکتریایی واژن در دوران بارداری محتمل است، مصرف مترونیدازول برای درمان این عفونت تحت نظارت پزشک متخصص ایرادی ندارد.
مصرف قرص مترونیدازول در شیردهی باعث انتقال دارو به نوزاد میشود؛ بنابراین کودک در معرض عوارض مرتبط مترونیدازول قرار می‌گیرد. در مادرانی که با توجه به تصمیم پزشک نیاز به مصرف این دارو در دوران شیردهی دارند، روش‌هایی برای به حداقل رساندن عوارض در نوزاد وجود دارد. برخی منابع توصیه می‌کنند که مصرف دارو بهصورت یکجا (تک‌دوز) انجام شود و سپس ۲۴ ساعت شیردهی قطع شود. روش دیگر دوشیدن شیر مادر برای ۲۴ ساعت آینده، قبل از مصرف مترونیدازول است.
جمع بندی
آیا درمان عفونت واژن با مترونیدازول امکان‌پذیر است؟ مترونیدازول در دسته آنتی‌بیوتیک‌ها قرار می‌گیرد که از آن برای درمان عفونتها استفاده میشود. این دارو در شکل‌های مختلفی مانند قرص، کپسول، شربت، ژل، کرم و حتی شیاف عرضه میشود. قرص مترونیدازول برای درمان عفونت کاربرد دارد. احتمالا شنیده باشید که قرص مترونیدازول برای نفخ شکم، اسهال، قرص مترونیدازول برای زخم دهانه و عفونت واژن کاربرد دارد. بله، کاملا درست است؛ اما باید به این نکته توجه داشته باشید که مصرف این قرص دارای عوارض جانبی است.
سردرد، از دست دادن اشتها، حالت تهوع یا استفراغ، اسهال، سوزش سردل، اسپاسم معده، یبوست و حتی ایجاد طعم فلزی در دهان از جمله عوارض مترونیدازول است. به یاد داشته باشید در مورد عوارض قرص مترونیدازول برای عفونت واژن باید با پزشک متخصص زنان آنلاین، صحبت کنید.
منابع
webmd، mayoclinic، medicalnewstoday، healthline، mayoclinic، medicalnewstoday، nhs
یک پاسخ
با سلام بنده علیرغم اینکه اصلا اهل الکل نیستم ولی با مصرف مترونیدازول دقیقا همان علایم ترکیب با الکل یعنی برافروختگی صورت ،ضعف و بیحالی شدید ،سردرد،دل درد را داشتم و حسابی حالم بد شد .