علائم زایمان زودرس اغلب با انقباضات منظم رحم رخ می‌دهد و منجر به باز‌شدن دهانه آن می‌شود. علت خاص و دقیق زایمان زودرس مشخص نیست؛ اما برخی از عوامل، ممکن است احتمال وقوع آن را افزایش دهند. در ادامه این مطلب از مجله سلامت دکترنکست به بررسی علائم زایمان زودرس در پنج ماهگی و بعد از آن و همچنین راه‌های جلوگیری از آن می‌پردازیم.
زایمان زودرس چیست؟
اگر 3 هفته یا قبل‌تر از موعد اصلی زایمان، نشانه‌های به‌دنیا‌آمدن نوزاد را مشاهده کنید، زایمان زودرس است. این علائم اغلب بعد از هفته 20 و قبل از هفته 37 بارداری خود را نشان می‌دهند. هر چه این اتفاق زودتر رخ دهد، احتمال خطرات برای کودک شما بیشتر می‌شود. بسیاری از نوزادان نارس در زایمان زودرس، نیاز به ماندن در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان دارند. همچنین این امر، ناتوانی‌های ذهنی و جسمی چون اختلالات تنفسی در نوزادان را ممکن است به همراه داشته باشد.
خبر خوب، این است که پزشکان می‌توانند کارهای زیادی برای به‌تاخیر‌انداختن زایمان زودرس انجام دهند. فراموش نکنید هر چه کودک شما بیشتر در درون رحم شما رشد کند، بعد از تولد دچار مشکلات کمتری می‌شود.
چه عواملی در افزایش خطر زایمان زودرس دخیل هستند؟
علائم زایمان زودرس در ماه نهم یا قبل از آن، ممکن است در بسیاری از زنان خود را نشان دهد؛ اما گروه‌های زیر در معرض خطر بیشتری هستند:
- افراد در صورت ابتلا به بیماری‌های عفونی خاصی چون واژینوز باکتریال؛
- سیگار‌کشیدن؛
- داشتن اضافه‌وزن یا کمبود وزن؛
- بارداری در سنین نوجوانی یا 40 سالگی به بعد؛
- عدم دریافت مراقبت‌های دوران بارداری؛
- مصرف مشروبات الکلی یا استفاده از مواد مخدر در دوران بارداری؛
- باردار شدن نوزاد دارای نقایص مادرزادی خاص؛
- باردار شدن نوزاد حاصل از لقاح آزمایشگاهی؛
- بارداری دوقلو یا چندقلو؛
- سابقه خانوادگی یا شخصی زایمان زودرس؛
- زود باردار شدن بعد از فرزند قبل؛
- داشتن بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا، دیابت و اختلالات لخته‌شدن خون.
علائم و نشانه‌های زایمان زودرس
برای پیشگیری از زایمان زودرس، باید نشانه‌ها و علائم هشداردهنده آن را بشناسید. اقدام سریع شما، می‌تواند از این اتفاق جلوگیری کند؛ پس اگر علائم زیر را دارید، فورا با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید.
کمردرد
یکی از علائم زایمان زودرس در هشت ماهگی و قبل یا بعد از آن، درد در قسمت پایین کمر است. این درد ممکن است ثابت باشد یا برای لحظاتی بیاید و برود. حتی ممکن است موقعیت جایی از کمر که درد میکند، هر بار تغییر کند. احتمالا با این نوع درد کمر، انجام کارهای ساده و روزمره هم برای شما غیر ممکن و بسیار سخت خواهد شد.
انقباضات رحم
یکی دیگر از علائم زایمان زودرس در شش ماهگی و بعد از آن، انقباضات رحم است؛ به‌خصوص اگر سریع‌تر و شدیدتر شوند. در اصل، بررسی میزان انقباضات، راه اصلی تشخیص زایمان زودرس است. برای این کار، باید نوک انگشتان را روی شکم قرار دهید. اگر احساس می‌کنید رحم شما سفت و نرم می‌شود، این یک انقباض است.
زمان شروع یک انقباض را بنویسید و وقفه زمانی تا شروع انقباض بعدی را هم یادداشت کنید. اگر هر 10 دقیقه یا بیشتر، حس انقباض داشتید یا هر یک از علائم شما بدتر شد یا اگر درد شدیدی با انقباضات دارید که از بین نمی‌رود، با پزشک یا ماما تماس بگیرید.
گرفتگی شکم
یکی دیگر از علائم زایمان زودرس در هفت ماهگی و قبل و بعد از آن، گرفتگی در قسمت تحتانی شکم است که شباهت زیادی با گرفتگی‌های زمان قاعدگی دارد. این گرفتگی‌ها، می‌توانند مانند تجمع گاز و حالت نفخ شدید و همراه با اسهال باشند.
نشت مایعات از واژن
از دیگر علائم زایمان زودرس در هفته ۲۹ یا بعد از آن، می‌توان به پارگی زودرس غشای اطراف نوزاد اشاره کرد. برای همین، ممکن است شاهد نشت مایعات از واژن به‌صورت فوران یا مداوم باشید. همچنین در صورت تغییر در نوع ترشحات واژن از آبکی و مخاطی گرفته تا خونی، باید به پزشک مراجعه کرد.
دیگر علائم
علاوه بر تمام موارد ذکر شده، افزایش فشار در لگن یا واژن، خونریزی خفیف تا شدید واژینال و همچنین لکه‌بینی را باید به‌عنوان یکی از نشانه‌های زایمان زودرس جدی بگیرید و در اسرع وقت با پزشک خود مشورت و دیدار کنید.
عوارض زایمان زودرس
فرقی ندارد علائم زایمان زودرس در هفته 34 بروز کند یا قبل و بعد از آن. در هر صورت، باید آن را جدی گرفت؛ زیرا ممکن است عوارض متعددی را به همراه داشته باشد؛ مانند:
- افزایش خطر سقط جنین؛
- وزن کم نوزاد هنگام تولد؛
- مشکلات تنفسی؛
- اندام‌های رشد‌نکرده نوزاد و مشکلات بینایی؛
- افزایش احتمال فلج مغزی، ناتوانی در یادگیری و مشکلات رفتاری.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
راه‌های جلوگیری از زایمان زودرس
شاید نتوانید از زایمان زودرس جلوگیری کنید؛ اما کارهای زیادی وجود دارند که با انجام آن‌ها، دوران بارداری سالمی خواهید داشت و هیچیک از علائم زایمان زودرس در هفته 35 یا قبل و بعد از آن را تجربه نمی‌کنید؛ از جمله:
- به دنبال مراقبت‌های دوران بارداری منظم باشید: ویزیت منظم قبل از تولد، می‌تواند به پزشک کمک کند تا سلامت شما و کودک را بهتر کنترل کند. اگر سابقه زایمان زودرس یا علائم و نشانه‌های آن را دارید، ممکن است لازم باشد در طول بارداری، بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
- بیماری‌های خود را مدیریت کنید: بروز علائم زایمان زودرس، ممکن است با وجود برخی بیماری‌ها مانند دیابت بارداری، فشارخون بالا و چاقی در مادر مرتبط باشد.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: بارداری سالم به‌طور کلی با تغذیه خوب مرتبط است؛ برای همین، بهتر است از پزشک خود بپرسید که برای جلوگیری از زایمان زودرس چه بخوریم؟ همچنین برخی تحقیقات علمی ثابت کرده است که مصرف مواد غذایی دارای اسیدهای چرب غیر اشباع چندگانه، با کاهش خطر زایمان زودرس مرتبط است. این مواد مغذی در مغزها، دانه‌ها، ماهی و روغن دانه‌ها یافت می‌شوند.
- از مواد خطرناک دوری کنید: اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. مصرف مواد مخدر هم ممنوع است.
- فاصله بارداری را در نظر بگیرید: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که اگر بارداری با فاصله کمتر از 6 ماه از تولد نوزاد قبل باشد، احتمال زایمان زودرس وجود دارد.
- برای رابطه جنسی در بارداری با پزشک مشورت کنید: مطالعاتی وجود ندارند که نشان دهند رابطه جنسی در بارداری با افزایش خطر زایمان زودرس مرتبط است. بااین‌حال، اگر در معرض خطر زایمان زودرس هستید، ممکن است پزشک اجتناب از رابطه جنسی را توصیه کند.
روش‌های پزشکی و دارویی برای جلوگیری از زایمان زودرس
اگر تشخیص داده شود که شما علائم زایمان زودرس را دارید، ممکن است به بستری‌شدن در بیمارستان نیاز باشد تا تحت مراقبت کامل قرار بگیرید. همچنین ممکن است به درمان دارویی هم نیاز داشته باشید که اغلب شامل موارد زیر هستند:
- تجویز داروهایی برای شل‌کردن رحم و توقف زایمان؛
- تجویز دارویی برای سرعت‌بخشیدن به رشد ریه‌های کودک؛
- آنتی‌بیوتیک‌ها.
جمع بندی
در صورت بروز علائم زایمان زودرس حتی 3 هفته قبل از موعد مقرر زایمان، بهتر است شرایط خود را با متخصص زنان آنلاین در میان بگذارید تا در کمترین زمان، بهترین تصمیم اتخاذ شود. همچنین دوری از استرس، سیگار و مواد مخدر و داشتن سبک زندگی سالم در بارداری تا حد زیادی در جلوگیری از این اتفاق موثر است و باید جدی گرفته شود.
منابع:
