تعریق شبانه، گرگرفتگی، تغییر در خلق‌وخو، تغییرات پوست و بدن، لکه‌بینی، دوره‌های قاعدگی نامنظم یا عدم وجود دوره‌های قاعدگی، آیا علائمی از یائسگی هستند؟ آیا این نشانه‌ها بیان‌گر یائسگی یا دوره پیش از یائسگی، بارداری یا چیز دیگری هستند؟ آیا حاملگی در یائسگی ممکن است؟ هنگامی که در بدن ما نشانه‌هایی از تغییرات ظاهر می‌شود یا علائم غیرعادی را داریم که نمی‌توانیم به‌طور کامل آن‌ها را توضیح دهیم، ممکن است نگران شویم. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد دوران یائسگی و بارداری در این دوره آشنا شوید.
تغییرات هورمونی منجر به یائسگی
تغییرات هورمونی در زنان چگونه به یائسگی منجر می‌شود؟ یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌ها به تدریج تولید استروژن و پروژسترون، دو هورمون اصلی جنسی زنانه را کاهش می‌دهند. با افزایش سن، تعداد و کیفیت تخمک‌ها کاهش یافته که این امر منجر به تغییراتی در چرخه قاعدگی می‌شود. تخمدان‌ها در نهایت ترشح تخمک را متوقف کرده و سطح استروژن و پروژسترون به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
به دنبال این تغییرات هورمونی در دوران یائسگی علائم مختلفی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییرات خلق و خشکی واژن ممکن است رخ دهد. مدتی قبل از یائسگی، که به‌عنوان دوره پیشیائسگی (premenopause) شناخته می‌شود، ممکن است چندین سال طول بکشد و شامل نوساناتی در سطوح هورمونی است. تغییرات پیش از یائسگی می‌تواند در اواخر دهه ۳۰ و ۴۰ سالگی شروع شود، بنابراین اگر شروع به تجربه تغییراتی در بدن خود کرده‌اید، می‌تواند به این معنی باشد که بدن شما برای یائسگی آماده می‌شود. در صورتی که به ۴۰ سن سالگی نزدیک می‌شوید و در این فکر هستید که آیا هنوز هم می‌توانید باردار شوید یا نه، باید بدانید که همچنان می‌توانید باردار شوید، اما احتمال باروری شما بسیار پایین است.
اگر قبلاً یائسه شده‌اید و نمی‌دانید که آیا هنوز می‌توانید باردار شوید یا نه، پاسخ ساده به این سوال این است که بسیار بعید است، اما غیرممکن نیست! پاسخ به همه این سوالات به فرایند باروری در زنان مربوط می‌شود که با باروری در مردان بسیار متفاوت است. اگرچه مردان می‌توانند تا دهه ۶۰ زندگی خود اسپرم تولید کنند، اما زنان معمولاً بارداری طبیعی موفقی پس از اواسط ۴۰ سالگی خود ندارند.
بارداری در یائسگی: باروری در زنان با افزایش سن
یک زن در ۲۰ سالگی بیشترین باروری را دارد و با بالا رفتن سن توانایی او برای تولید مثل کاهش می‌یابد. این کاهش باروری به ویژه پس از رسیدن به سن ۳۵ سالگی تشدید می‌شود. در ادامه برخی از آمارهای مربوط به باروری با افزایش سن زنان آورده شده است:
- یک زن سالم و بارور در سن ۳۰ سالگی هر ماه که برای باردار شدن تلاش می‌کند، ۲۰ درصد شانس باروری دارد.
- در سن ۴۰ سالگی، هر ماه که یک زن برای باردار شدن تلاش می‌کند، کمتر از ۵ درصد شانس باروری دارد.
- تا سن ۵۱ سالگی، اکثر زنان فرایند یائسگی را آغاز کرده و نمی‌توانند باردار شوند یا بارداری موفقی داشته باشند.
همه این آمارها در مورد بارداری طبیعی، درمان‌های ناباروری و همچنین لقاح آزمایشگاهی (IVF) صادق است. متأسفانه، رسانه‌ها این ایده را تبلیغ کرده‌اند که زنان می‌توانند در هر زمان قبل یا بعد از یائسگی با درمان‌های ناباروری باردار شوند. اما واقعیت این است که سن زنان بر میزان موفقیت درمان‌های ناباروری به همان اندازه که بر بارداری طبیعی تأثیر می‌گذارد، موثر است. با افزایش سن یک زن، کیفیت و کمیت تخمک‌های او به طور مداوم کاهش می‌یابد. یک زن در ۵۰ سالگی به‌طور بالقوه هنوز هم می‌تواند باردار شود، اما تنها راه آن باروری از طریق تخمک اهدایی و لقاح آزمایشگاهی است. همانطور که پیش‌تر گفتیم حتی در این صورت نیز شانس باردار شدن بسیار اندک است.
معجزه بارداری در یائسگی، آیا ممکن است؟
یائسگی پایان باروری نیست. این پاسخ ممکن است شما را شگفت زده کند! اصطلاح یائسگی در طول سال‌ها برای توصیف دوره‌ای که در واقع به عنوان دوره پیشیائسگی شناخته می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. متخصصان یائسگی را به عنوان مقطع زمانی از دوره‌ای تعریف می‌کند که یک زن به‌مدت ۱۲ ماه متوالی قاعدگی نداشته باشد. زنان هنوز در این دوران شانس کمی برای باردار شدن دارند.
زنان در این مدت احتمالاً متوجه تغییر در تعادل هورمونی شده و علائمی مانند تعریق شبانه و گرگرفتگی را خواهند داشت. در این دوره سیکل‌های قاعدگی احتمالا نامنظم و غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود. دوره پیش از یائسگی برای برخی از زنان می‌تواند شش سال یا بیشتر طول بکشد. این دوره با تغییراتی در چرخه قاعدگی آغاز شده و می‌تواند شامل علائم مرتبط با یائسگی باشد. این دوره تا زمانی ادامه می‌یابد که ۱۲ ماه متوالی را بدون قاعدگی سپری کنید. در طول این دوره و قبل از یائسگی، همچنان شانسی برای بارداری وجود دارد.
در زمان شروع دوران پیشیائسگی، تنها حدود ۱۰۰ تخمک در تخمدان باقی مانده است (در مقابل ۱ تا ۲ میلیون تخمکی که در زمان تولد وجود دارد). تعداد محدود تخمک، همراه با تغییرات رحمی مرتبط با سن، میزان باروری را کاهش می‌دهد. حتی اگر چند ماه قاعدگی نداشته و علائم یائسگی زیادی داشته باشید، از بارداری ناخواسته در امان نیستید. به همین دلیل توصیه می‌شود که زنان به اقدامات احتیاطی ادامه دهند تا زمانی که پزشک آن‌ها تأیید کند که به یائسگی رسیده‌اند و شانسی برای باردار شدن وجود ندارد.
خطرات احتمالی بارداری در دوران پیش از یائسگی
در حالی که همیشه احتمال برخی از خطرات در بارداری وجود دارد، خطرات بارداری در دوران پیش از یائسگی بسیار بیشتر است. خطرات بالقوه و انواع مختلفی از عوارض در این دوره ممکن بوده و بارداری در دوران پیش از یائسگی به‌عنوان بارداری پرخطر در نظر گرفته می‌شود. این زنان باید توسط متخصصان پزشکی با دقت بیشتری تحت نظر قرار گیرند.
مهم است که بدانید زنان بالای ۴۰ سال حدود ۵۰ درصد احتمال سقط جنین بالاتری دارند. اگر در حال حاضر در حال سپری کردن سال‌های پیش از یائسگی خود بوده و به بارداری فکر می‌کنید، بسیار مهم و ضروری که با پزشک متخصص زنان مشورت کنید. پزشک متخصص زنان بعد از اینکه نکاتی را در مورد پیامد‌ها و عوارض بارداری در این دوره با شما در میان گذاشت، بررسی‌هایی را جهت شناسایی هرگونه مشکلات قبلی که می‌تواند بارداری را پیچیده‌تر کند، انجام می‌دهد.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
عوارض بارداری در یائسگی و سنین بالا
خطرات سلامتی در دوران بارداری پس از ۳۵ سالگی افزایش می‌یابد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- دیابت بارداری
- حاملگی چند قلو
- فشار خون بالا
- سقط جنین یا مرده‌زایی
- جفت سرراهی
- زایمان سزارین
- نارس یا کم وزن بودن نوزاد هنگام تولد
این عوارض در دوران بارداری می‌تواند سلامت جنین و مادر را تحت تاثیر قرار داده و به پیامدهای باروری نامطلوبی منجر شود. با توجه به احتمال بالای این عوارض در سنین بالاتر، مهم است که آگاهانه تصمیم به بارداری گرفته و انتظارات واقع‌بینانه‌ای از نتایج آن داشته باشید.
بارداری پس از یائسگی
با رسیدن به یائسگی (گذشتن ۱۲ دوره بدون قاعدگی)، سطح هورمونهای بدن دیگر برای تخمکگذاری و بارداری طبیعی مناسب نیست. در چنین شرایطی بارداری طبیعی ممکن نبوده و کنترل بارداری با روش‌های جلوگیری از جمله قرص‌های ضد بارداری، دیگر ضروری نخواهد بود. با این حال، همچنان احتمال بارداری از طریق لقاح آزمایشگاهی (IVF) و بارداری با تخمک اهدایی در یائسگی وجود دارد.
IVF چه تاثیری بر زمان و علائم یائسگی دارد؟ لقاح آزمایشگاهی یا IVF بعد از یائسگی در بسیاری از موارد موفق بوده است. این روش را می‌توان با استفاده از تخمک‌های خود فرد که قبلاً در سنین پایین‌تر منجمد شده است یا با استفاده از تخمک‌های اهدایی (تازه یا منجمد) انجام داد. در این فرایند لازم است که فرد تحت هورمون‌درمانی قرار گیرد تا بدن و به‌طور ویژه رحم برای بارداری آماده شود. با این حال، توجه داشته باشید که زنان یائسه در مقایسه با زنان در دوره پیشیائسگی با احتمال بسیار بیشتری بعد از IVF عوارض جزئی تا شدید بارداری را تجربه تجربه خواهند کرد. لقاح آزمایشگاهی بعد از یائسگی روشی نیست که برای همه مناسب باشد. این امر تا حد زیادی به وضعیت کلی سلامت فرد بستگی داشته و یک پزشک تعیین می‌کند که آیا این روش برای کسی که به بارداری فکر می‌کند، مناسب است یا نه.
فرایند انجماد تخمک، آنچه باید بدانیم
حتما شما هم در مورد منجمد کردن یا فریز کردن تخمک در زنانی که فعلا قصد بارداری ندارند، شنیده‌اید. انجماد تخمک یک روش پزشکی است که به زنان اجازه می‌دهد توانایی باروری خود را با فریز کردن و ذخیره تخمک‌های خود برای استفاده در آینده حفظ کنند. برای زنانی که مایل‌اند کنترل بیشتری بر جدول زمانی فرزندآوری خود داشته باشند و پتانسیل داشتن فرزندان بیولوژیک را در آینده حفظ کنند، این روش به یک گزینه محبوب تبدیل شده است. دلایل مختلفی وجود دارد که زنان ممکن است فریز تخمک را انتخاب کنند:
- تأخیر در فرزندآوری: بسیاری از زنان تصمیم می‌گیرند که تخمک‌های خود را در جوانی که کیفیت بهتری دارند، فریز کنند. این گزینه منتخب کسانی است که آمادگی تشکیل خانواده را ندارند. با منجمد کردن تخمک‌هایشان، آن‌ها می‌توانند باروری خود را حفظ کرده و این امکان را دارند که از آن تخمک‌ها در زمانی که آماده هستند استفاده کنند، حتی اگر چندین سال بعد باشد.
- شغل و تحصیل: ادامه تحصیلات عالی، ایجاد شغل یا سایر اهداف شخصی ممکن است بر تشکیل خانواده در سنین پایین‌تر اولویت داشته باشد. انجماد تخمک به زنان این امکان را می‌دهد که بر روی این جنبه‌های زندگی خود تمرکز کنند و در عین حال امکان داشتن فرزندان بیولوژیکی در آینده را داشته باشند.
- دلایل پزشکی: برخی شرایط پزشکی یا برخی درمان‌ها، مانند سرطان یا انواع خاصی از جراحی‌ها، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی می‌توانند بر باروری تأثیر منفی بگذارند. انجماد تخمک به زنان این فرصت را می‌دهد تا قبل از انجام چنین درمان‌هایی، تخمک‌های خود را حفظ کنند و شانس باروری خود در آینده را افزایش دهند.
- ژنتیک یا سابقه خانوادگی: زنانی که سابقه خانوادگی یائسگی زودرس یا بیماری ژنتیکی دارند، ممکن است برای حفظ مواد ژنتیکی و افزایش شانس داشتن فرزند بیولوژیکی در آینده، تخمک‌های خود را فریز کنند.
فرآیند انجماد تخمک معمولاً شامل چندین مرحله است:
تحریک تخمدان
برای افزایش تعداد تخمک‌های موجود در راستای ذخیره و انجماد آن‌ها، زنان تحت تحریک هورمونی قرار می‌گیرند. این داروها به تحریک تخمدان‌ها برای تولید چندین تخمک بالغ به جای یک تخمک معمولی که به‌طور طبیعی در طول چرخه قاعدگی آزاد می‌شود، کمک می‌کند. این مرحله معمولاً حدود ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد و نیاز به نظارت منظم از طریق اسکن سونوگرافی و آزمایش‌های ارزیابی‌کننده سطح هورمون دارد.
بازیابی تخمک
هنگامی که تخمک‌ها به بلوغ رسیدند، یک عمل جراحی جزئی با هدایت سونوگرافی انجام می‌شود. طی این عمل، یک سوزن نازک از طریق دیواره واژن به داخل تخمدان‌ها هدایت شده تا تخمک‌ها را از تخمدان خارج کند. این کار معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
انجماد تخمک
تخم‌های بازیابی‌شده سپس با استفاده از فرآیندی خاص منجمد می‌شوند. طی این روند، سرد کردن سریع تخمک تا دمای بسیار پایین صورت می‌گیرد. در این روش از محافظ‌های سرمایی استفاده شده تا به تخمک آسیبی نرسد.
ذخیره‌سازی
تخمک‌های منجمد تا زمانی که فرد تصمیم به استفاده از آن‌ها بگیرد، در مخزن ذخیره‌سازی نگهداری می‌شوند. دوره نگهداری می‌تواند تا چندین سال طول بکشد و تخمک‌ها می‌توانند بدون کاهش قابل توجه کیفیت منجمد باقی بمانند.
ذوب تخمک فریز شده و لقاح
هنگامی که زن آماده استفاده از تخمک‌های منجمد می‌شود، تخمک‌ها در یک فرآیند به‌دقت کنترل‌شده در آزمایشگاه ذوب می‌شوند. پس از ذوب شدن، تخمک‌ها را می‌توان با اسپرم از طریق لقاح آزمایشگاهی (IVF) بارور کرد. این فرایند شامل ترکیب تخمک‌ها با اسپرم در یک ظرف آزمایشگاهی است که امکان لقاح را فراهم می‌کند. سپس جنین‌های به دست آمده از نظر رشد تحت نظر قرار می‌گیرند و یک یا چند جنین زنده ممکن است به امید بارداری موفق به رحم زن منتقل شوند.
جمع‌بندی
با گذشتن از دهه ۳۰ و ۴۰ از زندگی، بدن زنان تغییرات هورمونی را تجربه می‌کند. این تغییرات در نهایت منجر به یائسگی می‌شود. از نظر عملی یائسگی زمانی رخ می‌دهد که یک زن ۱۲ دوره قاعدگی نداشته باشد. از زمان شروع تغییرات هورمونی تا یائسگی، دوره پیش از یائسگی بوده که با علائم متنوعی از جمله گرگرفتگی، قاعدگی نامنظم، تغییر در پوست و تغییرات خلقی مشخص می‌شود. بارداری در دوره پیشیائسگی همچنان ممکن است؛ چرا که همچنان تخمکگذاری، نه به‌نظم و کیفیت قبل، ادامه دارد. اما بعد از یائسگی، بارداری طبیعی ممکن نیست. در چنین شرایطی استفاده از روش‌های پیشگیرانه بارداری لازم نیست. اما گزینه بارداری همچنان برای زنانی که بعد از یائسگی به داشتن فرزند فکر می‌کنند، به کمک لقاح آزمایشگاهی تخمک خودی یا تخمک اهدایی وجود دارد. اگر مایل هستید بعد از یائسگی باردار شوید، حتما جهت انجماد تخمک در جوانی اقدام کنید. از این طریق می‌توانید امکان لقاح آزمایشگاهی با تخمک خودتان را در سنین بعد از یائسگی داشته باشید. باید به این نکته توجه داشت که باروری، حتی به کمک روش‌های به‌روز آزمایشگاهی، در سنین بالا با احتمال موفقیت کمتری انجام خواهد شد. مهم است که با نگاهی واقع‌بینانه برای آینده خود و خانواده تصمیم بگیرید. برای دریافت اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره فردی می‌توانید از ویزیت متخصص زنان، زایمان و نازایی بهره‌مند شوید.
منابع:
