آنچه تا به امروز از سردرد NDPH می‌دانیم

سردرد NDPH چیست؟

سردرد نوظهور مداوم روزانه (NDPH) بیش از ۳۰ سال پیش وارد متون علمی شد. نام‌گذاری این سردرد نشان‌دهنده تظاهرات پاتوگنومونیک آن یعنی سردرد مداوم از زمان شروع حاد در یک روز خاص است. در طول سال‌ها، معیارهای تشخیصی به‌تدریج همراه با شواهد بالینی جدید به گونه‌ای بهبود یافته‌اند که تظاهرات بالینی و پیش‌آگهی این بیماری خاص را بهتر نشان می‌دهد. طبق آخرین طبقه‌بندی بین‌المللی اختلالات سردرد (ICHD-3)، NDPH با ویژگی‌های تظاهر روزانه و تداوم خود مشخص می‌شود و از نظر سایر مشخصات محدودیتی ندارد. سردرد NDPH می‌تواند سردرد تنشی و یا میگرنی (با یا بدون سایر علائم مرتبط، مانند فتوفوبیا یا تهوع) باشد.

«برای مطالعه سایر مقالات علمی به دکترنکست مراجعه کنید»

سردردی ثانویه یا ایدیوپاتیک

این سردرد ممکن است به صورت ایدیوپاتیک و یا ثانویه به علل متداول شامل ویروس‌ها یا سایر عفونت‌های سیستمیک مانند ویروس اپشتین بار، سالمونلا یا E. Coli تظاهر یابد. برخی از مطالعات همچنین پیک فصلی شروع NDPH را نشان داده‌اند. تمایز میان علل اولیه و ثانویه ممکن است گاهی اوقات مبهم باشد، به خصوص در مورد عفونت به عنوان یک محرک اولیه، این امر مشکل است. علاوه بر این، نشانگرهای زیستی خاصی برای NDPH وجود ندارد.

تشخیص منحصراً بر اساس فنوتیپ سردردهای “روزانه” و “مداوم” با شروع جدید است که متأسفانه هیچ‌یک اختصاصی نیستند. چنین فنوتیپی از سردرد (روزانه و مداوم) نادر نیست و در اوایل سال ۱۸۹۰ پس از پاندمی آنفولانزا و اخیراً پس از همه‌گیری COVID-19 گزارش شده است. شاید NDPH یک ماهیت بیماری ناهمگن باشد که از هر دو علت اولیه و ثانویه تشکیل شده است. به طور خاص، NDPH بیشتر یک سندرم است تا یک بیماری متمایز.

ویژگی‌های اپیدمیولوژیک

NDPH نادر است و از این رو مطالعات اپیدمیولوژیک چندانی پیرامون NDPH موجود نیست. NDPH در گروه سردردهای مزمن روزانه طبقه‌بندی می‌شود که با داشتن بیش از ۱۵ روز سردرد در ماه تعریف می‌گردد. شیوع سردردهای مزمن روزانه تقریباً ۴٪ در جمعیت عمومی است.

محرک‌های شناسایی شده

اپیزودهای عفونی

محرک‌های متعددی مرتبط با این سندرم گزارش شده‌اند. شایع‌ترین آن‌ها دوره‌های عفونی اخیر یا رویداد استرس‌زای اخیر می‌باشد. علاوه بر ویروس اپشتین بار و سالمونلا/E.coli که در مطالعات اخیر به عنوان محرک اولیه به آن‌ها اشاره شده است، تب دنگی نیز به عنوان یک عامل تحریک اولیه مطح شده است. پس از همه‌گیری COVID-19، سردردهای مداوم پس از دوره حاد COVID-19 گزارش شد که برخی از آن‌ها معیارهای تشخیصی NDPH  را برآورده می‌کنند. بنابر مطالعات، تحریک زمینه‌ای NDPH به پاتوژن‌های خاص محدود نمی‌شود. هر دو عفونت ویروسی و باکتریایی محرک‌های محتمل هستند.

محرک‌های سرویکوژنیک (Cervicogenic)

همه بیماران عفونتی به عنوان محرک اولیه را گزارش نمی‌دهند. بر اساس نتایج یک مطالعه وسیع، علاوه بر محرک‌های شایع گزارش‌شده، ۹٪ از بیماران پس از عمل‌های جراحی مختلف که نیاز به لوله‌گذاری داشتند، دچار سردرد شبیه به NDPH شدند. این امر نشان‌دهنده یک علت احتمالی سرویکوژنیک در زیر گروهی از بیماران است.

سایر محرک‌ها

در یک مطالعه اخیر، هفت بیمار با محرک اولیه یک رویداد والسالوا گزارش شده است. شایان ذکر است، هیچ یک از این بیماران ادم پاپی نداشتند، اما داروهای کاهنده فشار/حجم مایع مغزی‌نخاعی مانند acetazolamide در دفعات سردرد در پنج بیمار از هفت بیمار، بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته بود. این زیرگروه از بیماران نشان می‌دهد که نقش بالقوه تنظیم غیرطبیعی فشار/توزیع CSF نیز ممکن است به فنوتیپ‌های رایج NDPH کمک کند. محرک‌های مختلف NDPH این نظریه را بیشتر تقویت کرد که NDPH یک بیماری با ماهیت اختصاصی نیست، بلکه یک سندرم با علل مختلف است.

ویژگی‌های بالینی

یک مطالعه اخیر در ایتالیا روی ۴۶ بیمار نشان داد علائم سردرد عمدتاً میگرنی است و ۷۵٪ موارد در ماه‌های زمستان شروع شده‌است. با کمال تعجب، تا ۸۰٪ از بیماران در ابتدا پاسخ بالینی خوبی به درمان پیشگیرانه رایج میگرن در سال اول داشتند. اما در پیگیری یک سال بعد، ۵۴٪ از آن‌ها به یک نوع سردرد عودکننده تبدیل شدند. دو عامل پیش‌بینی‌کننده نامطلوب در این مطالعه شناسایی شد که عبارتند از:

• فقدان محرک آشکار
• عدم درمان دارویی

مورد دوم به این دلیل است که بیمارانی که درمان دارویی زودهنگام (طی ۶ ماه از شروع علائم) دریافت کردند، به احتمال بیشتری با نتایج مطلوب مواجه شدند. چرا که ممکن است قبل از اینکه ازمان به خوبی تثبیت شود، درمان آسان‌تر باشد. یک مطالعه شامل هفت بیمار با سردرد غیرمداوم روزانه از زمان شروع در یک روز خاص با مدت زمان روزانه  ≥ ۴ ساعت گزارش کرد. اکثریت موارد ویژگی‌های میگرنی داشتند و نسبت به درمان‌های حاد، پیشگیرانه یا سایر درمان‌ها از جمله بلوک عصبی مقاوم بودند. این بیماران معیارهای ICHD-3 به جز سردرد غیر مداوم را برای NDPH دارند.

اختلالات روانپزشکی همراه و ناتوانی مرتبط با بیماری

یک مطالعه در هند بر روی ۵۵ بیمار مبتلا به NDPH علائم افسردگی، اضطراب، اختلالات جسمی و فاجعه‌سازی درد ارزیابی کرد. در این مطالعه گروه NDPH با افراد سالم و همسان از نظر سن/جنس و بیماران مبتلا به اختلال درد مزمن دیگر از جمله کمردرد مقایسه شدند. در این مطالعه، اختلالات روان‌پزشکی همراه به طور قابل توجهی بیشتر از بیماران مبتلا به کمردرد یا افراد سالم بود. علاوه بر این، بیماران NDPH با ویژگی‌های میگرنی رایج رفتار فاجعه‌آمیز درد و افسردگی بالاتری نسبت به همتایان خود با سردردهای مشابه تنشی نشان دادند. این مطالعه بار بالای بیماری NDPH را نه تنها برای سردرد بلکه برای بیماری‌های روانپزشکی نشان می‌دهد.

یک مطالعه توصیفی اخیر در مورد ناتوانی مرتبط با این اختلال انجام شد. هجده بیمار مبتلا به NDPH مورد ارزیابی قرار گرفتند و ناتوانی و تاثیر مرتبط با بیماری در آن‌ها بررسی شد. در این مطالعه ناتوانی مرتبط با بیماری و تأثیر آن بر زندگی روزمره زیاد بود گزارش شد. همچنین یک مطالعه بزرگ اخیر علائم و ناتوانی ۱۱۷۰ بیمار نوجوان مبتلا به سردرد مداوم روزانه شامل بیماران دچار سردرد میگرنی مزمن و بیماران مبتلا NDPH را مقایسه کرد. در این مطالعه هیچ تفاوت بالینی معنی‌داری در ویژگی‌های سردرد و ناتوانی مرتبط در بین دو گروه وجود نداشت. این امر نشان می‌دهد در بیماران نوجوان بار بیماری NDPH ممکن است به اندازه میگرن مزمن باشد.

علل دیگری می‌توانند سردرد NDPH را تقلید کنند

طی یک مطالعه اخیر یک مورد NDPH با تظاهرات رایج گزارش شد. اما MRI شواهدی از سندرم جداشده رادیولوژیکی (radiologically isolated syndrome) را نشان داد. پیگیری MRI سه ماه بعد شواهدی از ضایعات جدید با ماده حاجب را نشان داد و متعاقباً مولتیپل اسکلروزیس تشخیص داده شد.

مطالعه دیگر یک مورد NDPH با شروع سردرد برق‌آسا (thunderclap) را گزارش کردند و Nimodipine، درمان استاندارد برای سردرد برق‌آسای ایدیوپاتیک، به سرعت علائم را به طور کامل کاهش داد. مطالعات بعدی همچنین چندین مورد از NDPH را با شروع سردرد thunderclap را گزارش دادند. همچنین در بررسی دیگری دو مورد سردرد شبه NDPH پس از حملات حاد سندرم انقباض عروق مغزی برگشت‌پذیر (RCVS) گزارش شده است. گزارشی دیگر یک بیمار را با تظاهرات معمولی NDPH و گواتر مولتی‌ندولار غیرتوکسیک خوش‌خیم را بررسی کرد که شریان کاروتید و ورتبرال را فشرده می‌کرد و سردرد پس از تیروئیدکتومی کاملاً برطرف شد.

مورد دیگری از NDPH ثانویه به متاستاز قاعده جمجمه گزارش شده است. پس از رادیوسرجری، بیمار بهبودی قابل توجهی در درد داشت اما سردرد روزانه ادامه داشت. یک مورد اخیر از NDPH ثانویه به فیستول وریدی CSF در ناحیه T7-8 paraspinal گزارش شد. سردرد NDPH مداوم است و به درمان پزشکی یا چسب خون اپیدورال پاسخ نمی‌دهد. با این حال، پس از بستن ریشه عصبی T7/T8 با جراحی، سردرد به طور کامل برطرف شد.

سردرد ثانویه با تظاهر معمول NDPH نسبتاً شایع است و علل آن متفاوت است. سه T برای کمک به شناسایی علل سردرد ثانویه مشابه با NDPH معرفی شده است.

T اول به محرک‌های خاص (Triggers)، از جمله بیماری ویروسی، موقعیت ستون فقرات گردنی، رویداد Valsalva یا مواجهه با دارو اشاره دارد. T دوم به وضعیت Trendelenburg، بدتر شدن سردرد، و عوامل تسکین‌دهنده تغییرات فشار / حجم CSF اشارا دارد. سومین T به سردرد Thunderclap اشاره دارد. شناسایی درست علت ثانویه امکان درمان سردرد شبه NDPH را با درمان شرایط ثانویه زمینه‌ای فراهم می‌کند.

بنابراین NDPH به عنوان یک سندرم بالینی با سردرد مداوم پاتگنومونیک روزانه با شروع حاد مشخص می‌شود. علل ثانویه متفرقه ماهیت ناهمگن سردردهای شبه NDPH را نشان می‌دهد. علل اولیه و ثانویه هر دو ممکن است به تظاهرات بالینی یکسان منجر شوند. با این حال، تحت معیارهای تشخیصی فعلی، NDPH به عنوان یک اختلال سردرد اولیه مدنظر است. علل ثانویه را باید کنار گذاشت، که این امر آسان نیست و گاهی اوقات ممکن است کمتر شناخته شود. عوامل ثانویه باید به درستی بررسی شوند تا سردردهای شبه NDPH به موقع درمان شوند.

برای مطالعه سایر مقالات علمی به دکترنکست مراجعه کنید.

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

اینستاگرام  تلگرام  لینکدین  آپارات  توییتر  فیسبوک  یوتیوب