۱۹ آذر، روز پرستار

روز پرستار در ایران و دنیا

5 جمادی‌الاول، زادروز حضرت زینب و روز پرستار در ایران است. با توجه به اختلاف تقویم هجری قمری و شمسی، امسال روز پرستار 19ام آذر می‌باشد. علت نام‌گذاری این روز به عنوان «روز پرستار» این است که حضرت زینب پرستاری حضرت زین‌العابدین و دیگر بیماران اهل بیت را برعهده داشت. همچنین از پرستاری بیمار کربلا نیز با تحمل تمام سختی‌ها، فروگذار نبود.

روز جهانی پرستار هر سال در تاریخ ۱۲ ماه می، در اقصی نقاط جهان گرامی داشته می‌شود. این روز به پاسداشت زادروز فلورانس نایتینگل، پرستار انگلیسی و بنیان‌گذار حرفه پرستاری مدرن می‌باشد.

اهمیت پرستاری در سیستم درمان

پرستاری بخشی لاینفک از نظام مراقبت و سلامت است. تاثیر غیرقابل انکار آن بر مراقبت از بیماران و خانواده‌هایشان و همچنین ارتقا سلامت و کیفیت سیستم درمان، پرستاری را به یک هسته‌ی اصلی سیستم بهداشت تبدیل کرده است. میزان در تماس بودن پرستاران با بیماران – که به جرئت می‌توان گفت از بقیه کادر درمان بیشتر است – می‌تواند از لحاظ روانی آنان را به بیماران نزدیک‌تر کند.

مشکل جدیدی که می‌تواند سیستم سلامت را تحت‌الشعاع قرار دهد کمبود پرستاران واجد شرایط در مقیاس جهانی می‌باشد. اکثر پرستاران، مراقبت‌های درمانی را در محدوده دستور پزشکان ارائه می‌کنند. اما نباید از نقش پرستاران به عنوان هماهنگ‌کننده در روند درمان بیماران غافل شد. پزشکان به دلیل تعداد بیماران زیاد ممکن است اطلاعات هر بیمار و روند درمانی را به طور کامل یه خاطر نسپارند. در این شرایط، این پرستاران دلسوز هستند که به کمک آن‌ها و تیم درمانگر آمده و برنامه سایر اعضای یک تیم مراقبت بهداشتی چندرشته ای مانند درمانگران، پزشکان و متخصصان تغذیه را سامان می‌بخشند.

پرستار خوب و دلسوز پا به پای پزشک و درمانگر از روند درمان، داروهای دریافتی بیمار، مداخلات انجام گرفته بر بیمار اطلاع داشته و نقش اصلی را در هماهنگی این اعمال مهم ایفا می‌‌کند. به سبب دلایل ذکر شده، کمبود پرستاران بار غیرقابل وصفی را بر سیستم درمانی وارد می‌کند. همچنین می‌تواند خطر ایجاد خطاهای ناخواسته که رابطه مستقیم با فشار روانی و جسمی وارد شده بر پرستاران دارد را بالا ببرد.

پرستاران و کرونا

آمار به دست آمده حاکی از ابتلای بیش از صد هزار پرستار به ویروس کرونا از آغاز شیوع این بیماری در کشور است. یک سوم یا به عبارتی دیگر، ۳۰ هزار نفر از این پرستاران در تهران مشغول به کار بوده‌اند.

مقایسه وضعیت پرستاری در ایران و جهان

بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی به ازای هر ۱۰ هزار نفر باید ۵۰ پرستار در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مشغول به فعالیت باشند. این اعداد کف و حداقل استاندارد است. اما آمار به دست آمده در کشور بر موضوع دیگری دلالت دارد. در کشور به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت ۱۹ پرستار در بیمارستان‌ها مشغول به کار هستند. این آمار در مقایسه با کشور‌های دیگر مانند قطر با ۱۱۹ پرستار، ترکیه با ۲۴ پرستار و ایرلند با ۱۵۵ پرستار، بسیار کمتر است. در آماری دیگر، میانگین پرستار نسبت به تخت‌های بیمارستانی در ایران ۱/۰۲ بوده در حالی که استاندارد وزارت بهداشت ۲/۵ می‌باشد.

آمار متفاوت مهاجرت پرستاران از ایران در دوران همه‌گیری کرونا

آمارهای ضد و نقیض در زمینه مهاجرت پرستاران به خارج از کشور وجود دارد. در یک گزارش آمده است که در سال گذشته هر ماه بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ پرستار از ایران مهاجرت کرده‌اند. در همین حال رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری تهران ذکر کرده که از آغاز همه‌گیری کرونا هر ماه حدود ۵۰۰ پرستار از ایران به کشورهایی از جمله کانادا، سوئد و برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مهاجرت کرده‌اند. چیزی که با وجود اختلاف آمارها ثابت است علت مهاجرت می‌باشد. پرستاران “به دلیل عدم برخورداری از حق و حقوق کافی و منطقی در ازای کاری که انجام می‌دهند” مهاجرت می‌کنند.

زنگ خطر مهاجرت پرستاران

اوضاع نابسامان معیشتی و اقتصادی در ایران و نیاز به پرستار در کشورهای اروپایی با توجه به بالا بودن تعداد سالمندان، از علل دیگری است که انگیزه مهاجرت را افزایش می‌دهد. این موضوع زنگ خطری برای نظام درمانی و سلامت ایران است. در صورت عدم رفع کاستی‌ها نه تنها این موضوع کمتر نشده بلکه بیشتر خواهد شد. طبیعی‌ست وقتی تبعیض‌ها، بی‌عدالتی‌ها و رفتارهای ناشایست در حوزه‌ی نظام سلامت اتفاق بیفتد، افراد انگیزه خود برای خدمت‌رسانی و ماندن در کشور را از دست می‌دهند. همچنین فشار کاری زیاد در ماه‌های گذشته به دلیل شیوع گسترده بیماری کرونا بر این موضوع تاثیرگذار بوده است.

فاصله زیاد سرانه پرستاری ایران از استانداردهای جهانی

برای ارائه خدمات متوسط به مردم لازم است به ازای هر ۱۰۰۰ نفر، ۶ پرستار مشغول به کار باشند. کشورهای همسایه از جمله گرجستان و آذربایجان که از حیث پزشکی شرایطی به مراتب عقب‌تر از کشور ما دارند، توانسته‌اند به این میزان برسند. ژاپن نیز در مقابل هر ۱۰۰۰ نفر از جمعیت خود، ۹ پرستار را به ‌کار گرفته است. چین کشوری با جمعیت بیش از یک میلیارد نفر، سرانه‌ی پرستار ۷ تا ۸ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر دارد. اما ایران هنوز به کف استاندارد که ۳ پرستار برای هر هزار نفر تعیین شده، دست پیدا نکرده است.

آمارهای ناامیدکننده از جامعه پرستاری کشور

طبق آخرین آمار واصله، تعداد پرسنل پرستار کشور در سال گذشته به حدود ۱۳۳ هزار و ۶۵۷ نفر رسیده است. یعنی به ازای هر ۱۰ هزار نفر در ایران، ۱۶/۳ پرستار حضور دارد. در میان کادر درمان، پرستاران بیشترین میزان نیروی کار را معادل ۳۷/۱ درصد شامل می‌شوند. رتبه‌های بعدی به پزشکان با ۳۶ درصد، ماماها با ۱۰/۱ درصد، دندانپزشکان با ۱۰/۲درصد و داروسازان با ۶/۷ درصد تعلق می‌گیرد.

اما نکته درخور توجه این است که سالانه حدود ۱۲ هزار فارغ‌التحصیل پرستاری داریم. در طول ۷ سال گذشته حدود ۸۰ هزار نیرو در این رشته تربیت شده اما فقط ۲۰ هزار نفر از آن‌ها شاغل شده‌اند. امروزه حدود ۶۰ هزار پرستار بیکار در کشور وجود دارد. این درحالیست که قرار بود از سال ۹۶ سالانه ۱۰ هزار پرستار جدید استخدام شود!

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

اینستاگرام  تلگرام  لینکدین  آپارات  توییتر  فیسبوک  یوتیوب