سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به گروهی از علائم فیزیکی و رفتاری اطلاق می‌شود که در یک الگوی چرخه‌ای در نیمه دوم چرخه قاعدگی رخ می‌دهد. اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) شکل شدید PMS است. علائم شایع عبارتند از عصبانیت، تحریک‌پذیری، افسردگی و تنش درونی که به اندازه‌ای شدید هستند که در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد می‌کنند.
سندروم پیش از قاعدگی خفیف شایع است و تا ۷۵ درصد از زنان دارای چرخه قاعدگی منظم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. PMDD تنها ۳ تا ۸ درصد از زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت می‌تواند زنان را با هر زمینه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی یا قومی تحت تاثیر قرار دهد. PMDD معمولاً یک بیماری مزمن است و می‌تواند تأثیر جدی بر کیفیت زندگی زنان بگذارد. خوشبختانه، انواع درمان‌ها و اقدامات خودمراقبتی می‌تواند به طور موثر علائم را در اکثر زنان کنترل کند.
علل PMS و PMDD
بافت‌های سراسر بدن به سطوح هورمونی که در طول چرخه قاعدگی زنان تغییر می‌کند حساس هستند. مطالعات نشان می‌دهد که افزایش و کاهش سطح هورمون‌ها (به عنوان مثال، استروژن و پروژسترون) ممکن است بر مواد شیمیایی در مغز، از جمله ماده‌ای به نام سروتونین، که بر خلق‌وخو موثر است، تأثیر بگذارد. این امر ممکن است شروع سندرم پیش از قاعدگی را توجیه کند.
با این حال، مشخص نیست که چرا برخی از زنان به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال نارسایی پیش از قاعدگی مبتلا می‌شوند و برخی دیگر دچار این بیماری نمی‌شوند. سطح استروژن و پروژسترون در زنان با و بدون این شرایط مشابه است. محتمل‌ترین توضیح، بر اساس چندین مطالعه، این است که زنانی که به PMDD مبتلا می‌شوند به تغییرات طبیعی در سطح هورمون بسیار حساس هستند.
علائم PMS و PMDD
علائم شایع: رایج‌ترین علائم سندرم پیش از قاعدگی و اختلال نارسایی پیش از قاعدگی، خستگی، نفخ، تحریک‌پذیری، افسردگی و اضطراب است. در سندرم پیش از قاعدگی علائم دیگر شامل موارد زیر است:
- غمگینی، ناامیدی، یا احساس بی‌ارزشی
- تنش یا اضطراب و فیکساسیون
- خلق‌وخوی متغیر با گریه مکرر
تحریک‌پذیری مداوم، عصبانیت و درگیری با خانواده، همکاران یا دوستان
- کاهش علاقه به فعالیت‌های معمول
- مشکل در تمرکز
- خستگی، بی‌حالی یا کمبود انرژی و درد مفاصل قبل از قاعدگی
- تغییر اشتها، که ممکن است شامل پرخوری یا هوس خوردن برخی غذاها باشد
- خواب زیاد یا مشکل در خوابیدن
- احساس غرق شدن یا خارج شدن از کنترل، حساسیت یا تورم سینه، سردرد، درد مفاصل یا عضلانی، افزایش وزن
اختلالاتی که PMS و PMDD را تقلید می‌کنند
سایر بیماری‌ها علائمی مشابه علائم PMS و PMDD دارند، از جمله افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلال دوقطبی و دوره قبل از یائسگی (دوره چهار تا پنج ساله قبل از یائسگی). مهم است که بین افسردگی زمینه‌ای (که اغلب قبل از قاعدگی بدتر می‌شود) و PMS واقعی یا PMDD تمایز قائل شویم زیرا درمان آن‌ها کاملاً متفاوت است.
زنان مبتلا به افسردگی زمینه‌ای اغلب در طول قاعدگی یا بعد از آن احساس بهتری دارند، اما علائم آن‌ها به طور کامل برطرف نمی‌شود. از سوی دیگر، زنان مبتلا به PMS یا PMDD زمانی که قاعدگی آن‌ها شروع می‌شود، علائم کاملا برطرف می‌شود. برخی از زنان که فکر می‌کنند PMS یا PMDD دارند در واقع افسردگی یا اختلال اضطرابی دارند.
اختلالات پزشکی دیگری وجود دارد که قبل یا در طول قاعدگی بدتر می‌شود مانند میگرن، سندرم خستگی مزمن (CFS) که همچنین به عنوان آنسفالومیلیت میالژیک / سندرم خستگی مزمن (ME/CFS) شناخته می‌شود. درد لگن و مثانه یا سندرم روده تحریک‌پذیر. یک تاریخچه پزشکی دقیق باید بتواند بین این اختلالات تمایز قائل شود. همچنین ممکن است یک زن علاوه بر یک بیماری دیگر، PMDD نیز داشته باشد.
تشخیص PMS و PMDD
در سندرم پیش از قاعدگی زمان شروع مهم است. هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) را تشخیص دهد. علائم باید فقط در نیمه دوم (فاز لوتئال) چرخه قاعدگی، اغلب در طول پنج تا هفت روز قبل از دوره قاعدگی رخ دهد و باید علائم فیزیکی و همچنین رفتاری وجود داشته باشد. در زنان مبتلا به PMS یا PMDD، این علائم نباید بین روزهای ۴ تا ۱۲ سیکل قاعدگی ۲۸ روزه وجود داشته باشد چرا که این سندرم پیش از قاعدگی است نه سندروم پس از قاعدگی.
- آزمایش خون: آزمایش خون برای تشخیص PMS یا PMDD ضروری نیست. ممکن است برای غربالگری سایر شرایط پزشکی که باعث خستگی می‌شوند (مانند کم‌خونی) آزمایش شمارش سلول‌های خونی توصیه شود. تست‌های عملکرد تیروئید می‌توانند کم‌کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید را تشخیص دهند که هر دو علائم و نشانه‌های مشابه PMS و PMDD دارند.
- ثبت علائم: اگرچه علائم یک زن ممکن است نشان‌دهنده PMDD باشد، یک پزشک ممکن است از او بخواهد که علائم خود را به طور روزانه برای دو دوره کامل قاعدگی ثبت کند.
درمان سندرم قبل از قاعدگی و PMDD
- درمان‌های محافظه کارانه: ممکن است ابتدا درمان‌های محافظه کارانه برای سندرم پیش از قاعدگی (PMS) توصیه شود، از جمله ورزش منظم، تکنیک‌های آرام‌سازی، مکمل های سندروم پیش از قاعدگی (مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی) و دمنوش برای سندروم پیش از قاعدگی.
این درمان‌ها علائم را در برخی از زنان تسکین می‌دهند، بی‌عارضه بوده و یا عوارض جانبی کمی دارند. اگر این درمان‌ها تسکین کافی را به همراه نداشته باشند، تجویز دارو می‌تواند به عنوان گزینه دوم در نظر گرفته شود. درمان‌های محافظه کارانه همچنین برای زنان مبتلا به اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) همراه با یک داروی تجویزی توصیه می شود.
- ورزش: ورزش می‌تواند به کاهش استرس، تنش، اضطراب و افسردگی کمک کند.
- آرامش درمانی: PMS و PMDD می‌توانند با استرس، اضطراب، افسردگی و سایر شرایط روانی بدتر شوند. علاوه بر این، زندگی با PMS یا PMDD می‌تواند مشکلاتی در روابط بین فردی، در محل کار یا مدرسه و در زندگی روزمره ایجاد کند. آرامش درمانی می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب زندگی روزمره کمک کند و ممکن است شامل تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، آرام سازی پیشرونده عضلانی، هیپنوتیزم یا بیوفیدبک باشد.
- مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی: ویتامین B6 (تا ۱۰۰ میلی گرم در روز) ممکن است برای زنان مبتلا به PMS خفیف مفید باشد. بیش از ۱۰۰ میلی گرم ویتامین B6 نباید در روز مصرف شود. موثرترین داروها در بخش بعدی توضیح داده شده است.
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین: برای علائم PMDD و سندرم پیش از قاعدگی درمان موثر مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند. SSRI ها شامل فلوکستین (پروزاک و سارافم)، سرترالین (زولوفت)، سیتالوپرام (سلکسا) و پاروکستین (پاکسیل) هستند. مطالعات نشان داده است که SSRIها علائم PMDD را به طور قابل توجهی در مقایسه با دارونما کاهش دادند. بین ۶۰ تا ۷۵ درصد از زنان مبتلا به PMDD با SSRI بهبود می‌یابند. ممکن است نیازی به مصرف هر روز دارو نباشد و مصرف SSRI فقط در نیمه دوم چرخه قاعدگی کافی باشد.
برخی از زنان با SSRIها شاهد عوارض جنسی هستند. شایع‌ترین عارضه جانبی جنسی، دشواری در ارگاسم است. اگر این اتفاق افتاد، استفاده از دوز کمتر یا امتحان یک داروی جایگزین در همان کلاس دارویی توصیه می‌شود. SSRIها باید حداقل برای دو دوره قاعدگی مصرف شوند تا فواید آن‌ها قابل بررسی باشد. تقریباً ۱۵ درصد از زنان پس از دو دوره مصرف، تسکین با این داروها را تجربه نمی‌کنند که در این صورت درمان جایگزین توصیه می‌شود. سایر داروهای ضد افسردگی موثر ونلافاکسین (افکسور) و اس‌سیتالوپرام (لکساپرو) هستند.
- قرص‌های ضد بارداری: سندرم پیش از قاعدگی و بارداری با هم ارتباطی ندارند. برخی از زنان مبتلا به PMS یا PMDD با مصرف قرص‌های ضد بارداری علائم خود را تسکین می‌دهند. با این حال، برخی از زنان متوجه می‌شوند که قرص‌های ضد بارداری می‌تواند علائم PMS را تشدید کند و در این صورت، باید به سراغ درمان جایگزین بروند.
برای جلوگیری از قاعدگی می‌توان قرص را به طور مداوم مصرف کرد. برای انجام این کار، زن تمام قرص‌های فعال را در یک بسته مصرف می‌کند و سپس یک بسته جدید را باز می‌کند. قرص های دارونما دور ریخته می‌شوند. در تئوری، مصرف مداوم قرص از تغییرات چرخه‌ای معمول در هورمون که می‌تواند بر خلق‌وخوی تأثیر بگذارد، جلوگیری می‌کند.
در آمریکا، یک قرص ضد بارداری (Yaz) برای درمان PMDD تایید شده است. Yaz حاوی ۲۶ قرص ۲۰ میکروگرم اتینیل استرادیول و ۳ میلی‌گرم دروسپیرنون است. تصور می‌شود که علائم خلقی با فاصله زمانی کوتاه‌تر نسبت به عدم مصرف قرص (دوره روزهای مصرف دارونما) بهبود می‌یابد. یاز به جای هفت روز معمولی، تنها چهار روز فرصت دارد. با این حال، برخی نگرانی‌ها وجود دارد که زنانی که Yaz را شروع می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای لخته شدن خون در پاها و ریه‌ها قرار دارند (اما خطر مطلق لخته شدن خون بسیار بسیار کم است).
- آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین: آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) (به عنوان مثال، لوپرولید استات یا گوسرلین استات) انواعی از دارو هستند که باعث می شوند تخمدان‌ها به طور موقت ساخت استروژن و پروژسترون را متوقف کنند. این اتفاق باعث یائسگی موقت می‌شود و علائم فیزیکی (مانند نفخ) و تحریک پذیری ناشی از PMS و PMDD را بهبود می‌بخشد. با این حال، این دارو منجر به بروز سطوح بسیار پایین استروژن می‌شود که آن نیز منجر به گرگرفتگی شدید و تحلیل استخوان در طول زمان خواهد شد.
بنابراین، علاوه بر آگونیست GnRH، زنان با دوزهای پایین استروژن و پروژسترون برای جلوگیری از گرگرفتگی و جلوگیری از تحلیل استخوان درمان می‌شوند. اگرچه این درمان بسیار مؤثر است، اما پیچیده و پرهزینه بوده و تنها در صورتی استفاده می‌شود که سایر درمان ها مؤثر واقع نشوند.
- درمان‌های بی‌اثر: چندین روش درمانی وجود دارد که برای تسکین علائم PMS هیچ فایده‌ای ندارند. این درمان‌ها شامل پروژسترون، سایر داروهای ضدافسردگی (ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای و مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز) و لیتیم است. همچنین هیچ مزیت ثابت شده‌ای از چندین مکمل غذایی محبوب، از جمله روغن گل مغربی، اسیدهای چرب آزاد ضروری و جینکو بیلوبا وجود ندارد.
جمع بندی
- سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یک تا دو هفته قبل از قاعدگی زنان علائم ایجاد می‌کند و به خونریزی شدید قاعدگی مرتبط نیست. علائم شایع عبارتند از خستگی، نفخ، تحریک پذیری، افسردگی و اضطراب. تاثیر رژیم غذایی و ورزش بر قاعدگی ثابت شده است.
- اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD) شکل شدید PMS است. PMDD می‌تواند باعث شود زن احساس غمگینی یا عصبانیت کند، با دوستان یا خانواده مشکل داشته باشد (مثلاً اختلاف نظر با شوهر یا فرزندان) یا باعث مشکل در توجه به کار یا مدرسه شود (به «علائم PMS و PMDD» در بالا مراجعه کنید).
- علت PMS و PMDD مشخص نیست. برخی از زنان ممکن است به تغییرات در سطح هورمون بسیار حساس باشند. سطح هورمون‌ها طبیعی است و قبل و در طول دوره قاعدگی در نوسان است (به «علل PMS و PMDD» در بالا مراجعه کنید).
- مشکلات دیگر مانند افسردگی و اختلال اضطراب مشابه PMS و PMDD است. تفاوت اصلی در آن است که علائم سندرم پیش از قاعدگی و PMDD فقط در روزهای قبل از قاعدگی زنان رخ می‌دهد. افسردگی و اضطراب معمولاً همیشه قابل توجه هستند و درمان PMDD و افسردگی کاملاً با یکدیگر فرق دارند.
- هیچ آزمایشی برای PMS یا PMDD وجود ندارد. برای تشخیص PMS یا PMDD، زنان باید علائم فیزیکی (به عنوان مثال، حساس شدن سینه و نفخ) و تغییرات خلقی (مانند غم و اندوه و گریه) داشته باشند. این علائم باید قبل از دوره قاعدگی رخ دهد (و پس از شروع دوره ناپدید شود) (به «تشخیص PMS و PMDD» در بالا مراجعه کنید).
- از برخی از زنان خواسته می‌شود قبل از تشخیص PMS یا PMDD هر روز برای دو سیکل قاعدگی کامل، احساسات خود را ثبت کنند.
- بهترین داروها برای PMS یا PMDD، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد درمان خونریزی شدید قاعدگی و سندرم پیش از قاعدگی به drnext مراجعه کنید.
منبع :
