اگر به تازگی یا اخیرا صاحب فرزند شده باشید، به احتمال زیاد با سکسکه نوزاد مواجه شده‌اید. احتمالا احساس می‌کنید سکسکه کردن، آرامش نوزاد شما را مختل کرده و امری ناخوشایند است. در چنین شرایطی شاید مایل باشید بدانید این علامت به‌دنبال چه شرایطی رخ می‌دهد و چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد. اما علت سکسکه چیست؟ چگونه می‌توان از سکسکه در نوزادان جلوگیری کرد؟ آیا راهی برای رفع سکسکه نوزاد وجود دارد؟ اگرچه این یافته بسیار شایع است، اما پدیده‌ای است که تعامل پیچیده فرآیندهای عصبی، گوارشی و رشدی را در نوزادان منعکس می‌کند. سکسکه نوزادی با انقباضات ناگهانی و غیرارادی دیافراگم و به دنبال آن بسته شدن ناگهانی تارهای صوتی مشخص می‌شود. در ادامه به تشریح مکانیسم‌های فیزیولوژیکی عامل سکسکه، شناسایی محرک‌های آن، ارزیابی تأثیر آن‌ها بر سلامت نوزاد و ارائه راهکارهای موثر برای مدیریت آن می‌پردازیم.
علت سکسکه نوزاد: مکانیسم‌های فیزیولوژیکی
اسپاسم دیافراگمی
سکسکه نشانه چیست؟ عامل اصلی سکسکه، اسپاسم غیرارادی دیافراگم است. دیافراگم عضله اصلی درگیر در تنفس بوده و حفره شکم را از قفسه‌سینه جدا می‌کند. اسپاسم این عضله معمولا با تحریک اعصاب فرنیک که دیافراگم را عصب‌دهی می‌کند، آغاز می‌شود. مکانیسم دقیق تحریک چنین واکنشی در نوزادان به طور کامل شناخته نشده است. اگرچه چندین نظریه، کنترل عصبی نابالغ را به عنوان یک عامل اولیه مطرح می‌کنند.
نقش عصب فرنیک
دلیل سکسکه زیاد نوزاد چیست؟ نقش برجسته عصب فرنیک در سکسکه ناشی از کنترل مستقیم حرکتی آن بر دیافراگم است. محرک‌های داخلی یا خارجی که به طور غیرعادی این عصب را فعال می‌کنند می‌توانند رفلکس سکسکه را تسریع کنند. در نوزادان، به دلیل سیستم عصبی در حال تکامل، عصب فرنیک ممکن است بیشتر مستعد چنین تحریکی باشد.
بسته شدن گلوت
به دنبال انقباض سریع دیافراگم، تارهای صوتی (گلوت) به سرعت بسته می‌شوند و جریان هوای ورودی را به طور ناگهانی متوقف می‌کنند. همین امر است که صدای سکسکه را ایجاد می‌کند و به این دلیل است که در هنگام وقوع سکسکه، تنفس برای لحظه‌ای کوتاه قطع و مجددا برقرار می‌شود.
محرک‌های سکسکه
همانطور که گفتیم، ماهیت فرایند ایجاد کننده سکسکه تحریکی بوده و احتمالا یک محرک داخلی یا خارجی در ایجاد آن نقش دارد. عوامل متنوعی می‌توانند در تحریک اعصاب فرنیک و به دنبال آن، انقباض ناگهانی دیافراگم نقش داشته باشند. در ادامه به چند مورد از عوامل محرک سکسکه نوزاد پرداخته‌ایم.
عوامل گوارشی
معمولاً سکسکه نوزادان به نحوه تغذیه نوزاد مرتبط است. تغذیه بیش‌از‌حد، بلع هوا و وجود رفلاکس معده به مری (GER) به عنوان محرک‌های بالقوه‌ای شناخته شده‌اند که می‌توانند دیافراگم یا عصب فرنیک را تحریک کنند.
تغییرات دما
تغییرات ناگهانی در دمای محیط نیز در ایجاد سکسکه در نوزادان دخیل است. این امر احتمالاً به این دلیل است که سرد شدن یا گرم شدن سریع بر عملکرد دیافراگم تأثیر می‌گذارد.
تکامل عصبی
سیستم عصبی در حال تکامل در یک نوزاد ممکن است او را مستعد سکسکه‌های مکرر کند. بلوغ مسیرهای تنظیمی درگیر در کنترل دیافراگم هنوز کامل نشده است، که این شرایط احتمالاً منجر به افزایش حساسیت به محرک‌های سکسکه می‌شود.
سکسکه نوزاد: تاثیر بر سلامت نوزادان
چه زمانی سکسکه نوزاد خطرناک است؟ سکسکه نوزاد اغلب اوقات خود محدود شونده بوده و مشکل یا ناراحتی خاصی ایجاد نمی‌کند. دوره‌های مکرر یا طولانی سکسکه در نوزادان می‌تواند گهگاه نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند اختلالات گوارشی یا ناهنجاری‌های سیستم عصبی مرکزی باشد. با این حال، اکثریت قریب به اتفاق دوره‌های سکسکه در نوزادان بی‌ضرر هستند و بر رشد، تغذیه یا نتایج بلندمدت او تأثیر منفی نمی‌گذارند.
سکسکه نوزاد: راهکارهای مدیریت
تنظیم تغذیه
اصلاح تکنیک‌های تغذیه، مانند اطمینان از عدم تغذیه بیش‌از‌حد نوزاد، تشویق به وضعیت تغذیه عمودی، و آروغ زدن نوزاد برای آزاد کردن هوای بلعیده شده، می‌تواند دفعات سکسکه را کاهش دهد.
نکاتی پیرامون گرفتن آروغ در نوزادان
آیا نوزاد همیشه فورا بعد از شیر خوردن آروغ می‌زند؟ اگر نوزاد آروغ نزند چه باید کرد؟ علت دیر آروغ زدن نوزاد چیست؟ ممکن است کودک همواره در حین یا بعد از شیر خوردن آروغ نزند. در برخی موارد، ممکن است این به این دلیل باشد که کودک هوای اندکی را بلعیده است. با این حال، گاهی اوقات برای بیرون آمدن آروغ نیاز به اقدامات بیشتری است. در اینجا چند نکته مفید برای والدین و مراقبان در این موارد آورده شده است:
در میانه شیر خوردن، آروغ نوزاد را بگیرید. هنگامی که کودک شیر خوردن را تمام می‌کند، ممکن است به خصوص خواب آلوده بوده و هوای بیشتری را بلعیده باشد. سعی کنید قبل از تعویض سینه یا زمانی که نوزاد در نیمه شیشه شیر خود است آروغ او را بگیرید.
اگر کودک پس از ۵ دقیقه تلاش آروغ نزد، به آرامی او را به پشت بخوابانید. پس از چند دقیقه، کودک را با احتیاط بلند کنید و دوباره آروغ گرفتن را امتحان کنید. گاهی اوقات، خواباندن نوزاد به حرکت حباب‌های هوا در اطراف کمک کرده و رها شدن آن را آسان‌تر می‌کند.
کودک را بعد از شیر خوردن در حالت ایستاده نگه دارید. استفاده از غلاف یا بند کودک می‌تواند راه خوبی برای خوابیدن کودک در وضعیت نیمه عمودی باشد و به حباب هوا اجازه دهد بدون هیچ کار خاصی از طرف والدین یا مراقب نوزاد، خودبهخود خارج شود. اگر کودک آروغ نزند نیازی به استرس نیست. مواقعی وجود دارد که کودک آروغ نمی‌زند یا هوای آزاد ندارد. اگر با وجود استفاده از روش‌های بالا، نوزاد آروغ نزد، نگران نباشید.
بند اوردن سکسکه نوزاد چگونه ممکن است؟ سکسکه معمولاً نشانه این است که نوزاد باید در حین یا بعد از شیر دادن به حالت عمودی قرار گرفته، شیردهی آرام‌تر باشد، یا اینکه نوزاد قبل یا بعد از شیر دادن به زمان بیشتری برای استراحت نیاز دارد.
متخصصان بیماری های کودکان در دکترنکست
ثبات محیط اطراف نوزاد
حفظ پایداری دمای محیط و حصول اطمینان از اینکه نوزاد به خوبی از تغییرات دمایی ناگهانی محافظت می‌شود، ممکن است دوره‌های سکسکه را به حداقل برساند.
نظارت بر نوزاد و شکیبایی
با توجه به ماهیت خوش‌خیم اکثر دوره‌های سکسکه نوزاد، نظارت، مشاهده و صبر اغلب بهترین راهبرد مدیریتی است. اکثر دورهها خود به خود و بدون هیچ مداخله‌ای برطرف می‌شوند.
سکسکه نوزاد: زمان مراجعه به پزشک
نوزادان معمولاً از سکسکه‌های خود اذیت نمی‌شوند و حتی می‌توانند در زمان سکسکه شیر خورده یا بخوابند. سکسکه نوزاد در خواب برای او آزاردهنده نیست. معمولاً یک دوره سکسکه در عرض ۵ تا ۱۰ دقیقه خودبهخود از بین می‌رود و و انجام مداخله درمانی برای آن ضروری نیست. دوره‌های سکسکه مداوم، به ویژه آن‌هایی که با علائم ناراحتی، مشکلات تغذیه یا سایر علائم مرتبط همراه است، باید توسط یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ارزیابی شود تا شرایط زمینه‌ای جدی محتمل بررسی یا رد شوند.
سکسه در جنین
سکسکه جنین در رحم، حرکات ظریفی است که دیافراگم او هنگام شروع تمرین تنفس انجام می‌دهد. این یافته در بارداری امری طبیعی است. با استنشاق نوزاد، مایع آمنیوتیک وارد ریه‌های او شده و این امر باعث انقباض دیافراگم در حال رشد جنین می‌شود. سکسکه جنین یک حرکت سریع و تکراری است که می‌توانید در بارداری آن را حس کنید. در ابتدا ممکن است فکر کنید که یک ضربه نرم از طرف جنین است، اما پس از آن بارها و بارها تکرار خواهد شد. اگر دقت کنید، متوجه خواهید شد ریتم آن مشابه ریتم سکسکه‌های بزرگسالان است.
جمع بندی
سکسکه نوزاد یک پدیده رایج و معمول در نوزادان است که منعکس‌کننده تأثیر متقابل و پیچیده عوامل گوارشی، عصبی و محیطی در مراحل اولیه زندگی است. از جمله عوامل اصلی دخیل در سکسکه، انقباض ناگهانی عضله دیافراگم، تحریک غیرطبیعی عصب فرنیک و سیستم عصبی تکامل‌نیافته نوزاد است. دوره‌های سکسکه معمولا خود محدود شونده بوده و طی ۵ تا ۱۰ دقیقه برطرف می‌شوند. این دورهها برای نوزادان آزاردهنده نبوده و آن‌ها می‌توانند همچنین به راحتی تغذیه‌کرده یا بخوابند. درک مکانیسم‌های فیزیولوژیکی، محرک‌های بالقوه و راهکارهای مدیریتی مناسب برای سکسکه‌های نوزادی می‌تواند به والدین کمک کند تا با حوصله و توجه آگاهانه این یافته شایع در نوزادان را مدیریت و از آن عبور کنند. برای دریافت نوبت پزشک فوق تخصص نوزادان کلیک کنید.
منابع:
