سیتالوپرام چیست؟
سیتالوپرام یک داروی ضد افسردگی است که بهطور گسترده تجویز میشود و برای درمان انواع بیماری‌های روانی از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال پانیک و اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو بهعنوان یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، با افزایش دسترسی به انتقال‌دهنده عصبی سروتونین در مغز عمل میکند و میتواند به کاهش علائم اختلالات ذکر‌شده کمک کند. در این مطلب از مجله سلامت دکترنکست به بررسی قرص سیتالوپرام، موارد استفاده، دوز، عوارض جانبی و ملاحظات مهم برای مصرف‌کنندگان این دارو می‌پردازیم.
آشنایی با داروی سیتالوپرام
سیتالوپرام ماده فعال چندین دارو با نام‌های تجاری مختلف از جمله سلکسا (Celexa) و سیپرامیل (Cipramil) است. این دارو برای اولین بار در سال 1998 در ایالات متحده مورد تایید قرار گرفت و از آن زمان به یکی از رایج‌ترین داروهای ضد افسردگی تبدیل شده است. سیتالوپرام بهعنوان یک داروی SSRI طبقه‌بندی میشود؛ زیرا تاثیر سیتالوپرام بر مغز این‌گونه است که بهطور انتخابی بازجذب سروتونین را مهار میکند. سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی است که نقش مهمی در تنظیم خلق‌و‌خو، خواب، اشتها و سایر عملکردهای مهم بدن دارد. با افزایش در دسترس بودن سروتونین، سیتالوپرام میتواند به کاهش علائم افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات سلامت روان کمک کند.
اشکال دارویی و نام‌های تجاری سیتالوپرام
اشکال دارویی
- قرص سیتالوپرام ۲۰ میلی‌گرم
- قرص سیتالوپرام ۴۰ میلی‌گرم
- قطره سیتالوپرام ۴۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر
نام‌های تجاری
| ردیف | نام دارو | صاحب نام تجاری |
| 1 | سیتالکس | داروسازی دکتر عبیدی |
| 2 | اکسی پرام | داروسازی اکسیر |
| 3 | بایوکسال | باختر بیوشیمی |
| 4 | اسالوپرام | داروسازی اسوه |
| 5 | سیتالوتد | داروسازی تهران دارو |
| 6 | سیتالورامین | رامو فارمین |
| 7 | سیتالوپرام هگزال | Hexal |
| 8 | سیتاکسا | سبحان دارو |
| 9 | سیتالوپرس | مهبان دارو |
| 10 | تیدی پرام | داروسازی تولید دارو |
موارد مصرف قرص سیتالوپرام
قرص سیتالوپرام برای چی خوبه؟ سیتالوپرام در درجه اول برای درمان شرایط زیر استفاده میشود:
- اختلال افسردگی اساسی (MDD): سیتالوپرام یکی از رایج‌ترین داروهایی است که برای درمان MDD تجویز میشود، وضعیتی که با احساس مداوم غم و اندوه، ناامیدی و از دست دادن علاقه به فعالیت بهعنوان نشانه های افسردگی مشخص میشود. در نظر داشته باشید که تشخیص افسردگی حتما توسط پزشک متخصص اعصاب و روان انجام میشود و صرفاً تجربه علائم ذکر شده نباید باعث شروع خودسرانه سیتالوپرام شود.
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD): مطالعات نشان داده است که سیتالوپرام در کاهش علائم اختلال اضطراب فراگیر که شامل نگرانی بیش از حد، بی‌قراری و مشکل در تمرکز است، موثر است.
- اختلال وسواس اجباری (OCD): سیتالوپرام برای وسواس فکری ممکن است تجویز شود و میتواند برای کمک به مدیریت افکار مزاحم و رفتارهای تکراری مرتبط با OCD مورد استفاده قرار گیرد.
- اختلال پانیک: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که سیتالوپرام ممکن است در کاهش دفعات و شدت حملات پانیک در افراد مبتلا به این اختلال مفید باشد.
توجه به این نکته مهم است که اگرچه سیتالوپرام عمدتاً برای درمان این بیماری‌ها استفاده میشود، ممکن است برای سایر مسائل مربوط به سلامت روان مانند سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیز تجویز شود. علاوه بر این، داروهای مشابه از دسته داروهای SSRI وجود دارند که موارد مصرف مشابه اما ویژگی‌های متفاوتی دارند. بنابراین انتخاب بین سیتالوپرام یا فلوکستین و سیتالوپرام یا سرترالین و … بر اساس ویژگی‌های فردی و صلاح‌دید متخصص روان‌پزشک صورت می‌گیرد.
مقدار و نحوه مصرف سیتالوپرام
همواره دارو را مطابق با دستور پزشک معالج خود استفاده کنید. نکاتی که در این بخش ذکر میشود موارد رایج و کلی هستند و صرفاً جهت افزایش اطلاعات عمومی مصرف‌کنندگان گفته میشود. سیتالوپرام بهطور معمول به صورت خوراکی، با یا بدون غذا مصرف میشود. دوز اولیه توصیه‌شده برای بزرگسالان 20 میلی‌گرم در روز است که در صورت لزوم می‌توان آن را تا حداکثر 40 میلی‌گرم در روز افزایش داد.
در برخی موارد، ممکن است دوز اولیه کمتر از 10 میلی‌گرم در روز تجویز شود، به‌ویژه برای افراد مسن یا افراد با شرایط پزشکی خاص. برای بیماران مسن، دوز باید به نصف دوز توصیه‌شده کاهش یابد، بهعنوان مثال، 10-20 میلی‌گرم در روز، با حداکثر دوز توصیه شده 20 میلی‌گرم در روز. در موارد نارسایی کبدی نیز دوز اولیه 10 میلی‌گرم در روز برای دو هفته اول توصیه میشود که بسته به پاسخ بیمار ممکن است حداکثر تا 20 میلی گرم در روز افزایش یابد.
دقت کنید که قرص سیتالوپرام ۱۰ میلی‌گرم در بازار دارویی ایران وجود ندارد، بلکه داروی مشابه آن یعنی قرص اس سیتالوپرام ۱۰ در بازار دارویی موجود است که با سیتالوپرام متفاوت است. بنابراین در شرایطی که نیاز به دوز پایین‌تر باشد ممکن است پزشک برای شما تجویز کند که سیتالوپرام قرص ۲۰ میلی‌گرم را نصف کنید.
عوارض سیتالوپرام
مانند همه داروها، سیتالوپرام عوارض جانبی مختلفی میتواند ایجاد کند. برخی از شایع‌ترین عوارض جانبی مرتبط با سیتالوپرام عبارتند از:
- حالت تهوع
- مشکلات تمرکز، سردرد و مشکلات حافظه (تاثیر سیتالوپرام بر حافظه)
- خشکی دهان
- خوابآلودگی یا بعضاً بیخوابی
- افزایش تعریق
- یبوست
- اسهال
- کاهش اشتها: تاثیر داروهای SSRI بر کاهش وزن مثل سیتالوپرام و لاغری میتواند در افراد متفاوت باشد و حتی در برخی افراد باعث افزایش وزن شود. بنابراین این داروها نباید با هدف لاغری و کاهش وزن مورد استفاده قرار بگیرند.
- اختلال انزال: با توجه به این عارضه ممکن است پزشک سیتالوپرام برای زود انزالی تجویز کند.
- کاهش میل جنسی
در بیشتر موارد، این عوارض جانبی خفیف هستند و با سازگار شدن بدن با دارو کاهش می‌یابند. با این حال، در برخی موارد، عوارض جانبی جدی‌تری ممکن است رخ دهد، مانند:
- سندرم سروتونین: یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی که میتواند زمانی رخ دهد که سطح سروتونین در مغز بیش از حد بالا باشد.
- طولانی شدن QT در نوار قلب: ریتم غیر طبیعی قلب که میتواند خطر مرگ ناگهانی قلبی را افزایش دهد.
- افزایش خطر افکار یا رفتارهای خودکشی، به‌ویژه در کودکان و بزرگسالان.
مهم است که هرگونه عوارض جانبی نگران‌کننده را فوراً به پزشک خود گزارش دهید. سیتالوپرام همچنین ممکن است با برخی داروها، مکمل‌ها یا بیماری‌ها تداخل داشته باشد، بنابراین بسیار مهم است که پزشک خود را در مورد سایر داروها یا مشکلات سلامتی که ممکن است داشته باشید، مطلع کنید.
آیا قرص سیتالوپرام خواب آور است؟
بله، سیتالوپرام میتواند باعث خوابآلودگی در برخی افراد شود. این عارضه جانبی در چند هفته اول درمان شایع‌تر است و ممکن است به تدریج با سازگاری بدن با دارو بهبود یابد. بهطور کلی تاثیر سیتالوپرام بر خواب در افراد میتواند متفاوت باشد. در برخی افراد ممکن است این دارو باعث خوابآلودگی شود و در برخی منجر به بیخوابی گردد. به همین دلیل توصیه میشود ابتدا تاثیر دارو را روی خواب خود ببینید و در صورتی که باعث خوابآلودگی می‌شد، بهتر است مصرف سیتالوپرام در شب باشد.
اثربخشی داروی سیتالوپرام
مطالعات متعددی اثربخشی سیتالوپرام را در درمان افسردگی، اضطراب و OCD نشان داده‌اند. یک مطالعه در مقیاس بزرگ که در سال 2002 در مجله انجمن پزشکی آمریکا (JAMA) منتشر شد، نشان داد که سیتالوپرام در کاهش علائم افسردگی موثرتر از دارونما بود. بهطور مشابه، مروری بر مطالعات متعدد منتشر شده در پایگاه داده‌های مروری در سال 2018 نشان داد که سیتالوپرام در کاهش علائم اختلال اضطراب فراگیر مؤثر است. از نظر OCD، مطالعه‌ای که در مجله روانپزشکی بالینی در سال 2007 منتشر شد، نشان داد که سیتالوپرام در کاهش شدت علائم وسواس فکری- اجباری موثر است.
توجه به این نکته مهم است که اثربخشی سیتالوپرام میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و ممکن است چندین هفته یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا اثرات درمانی کامل آن مشخص شود. علاوه بر این، برخی از افراد ممکن است به سیتالوپرام پاسخ ندهند و ممکن است به دارو یا رویکرد درمانی متفاوتی نیاز داشته باشند. بنابراین چند روز پس از شروع دارو انتظار معجزه سیتالوپرام را نداشته باشید.
ملاحظات مصرف و تداخل دارویی سیتالوپرام
در حالی که سیتالوپرام معمولاً به‌خوبی تحمل میشود، چندین ملاحظه و اقدامات احتیاطی مهم وجود دارد که باید از آن‌ها آگاه بود:
- قبل از شروع سیتالوپرام، مهم است که در مورد هرگونه سابقه پزشکی با پزشک خود صحبت کنید، از جمله هرگونه سابقه اختلال دوقطبی، بیماری کبد یا کلیه، تشنج، یا سطوح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون.
- سیتالوپرام نباید همراه با مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOIs) یا سایر داروهایی که می‌توانند سطح سروتونین را افزایش دهند (مثل مصرف همزمان فلوکستین و سیتالوپرام)، به‌علت خطر سندرم سروتونین، استفاده شود، مگر با تشخیص پزشک معالج:
- اس سیتالوپرام
- سلژیلین
- الکل
- بوپروپیون
- داپوکستین
- لینزولاید
- بارداری و شیردهی: بهطور کلی سیتالوپرام در بارداری و شیردهی بی‌خطر در نظر گرفته میشود، اما مهم است که در مورد خطرات و مزایای احتمالی آن با پزشک خود صحبت کنید.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
- افراد مسن ممکن است نسبت به اثرات سیتالوپرام حساس‌تر باشند و نیاز به دوز اولیه کمتر یا نظارت دقیق‌تر دارند.
- افراد مبتلا به بیماری کبدی یا کلیوی به دوز کمتر سیتالوپرام یا نظارت مکرر نیاز دارند.
- سیتالوپرام و سایر داروهای ضد افسردگی ممکن است خطر افکار یا رفتارهای خودکشی را به‌ویژه در کودکان و نوجوانان افزایش دهند. مهم است که هرگونه تغییر در خلق‌و‌خو یا رفتار را تحت نظر داشته باشید و فوراً آن‌ها را به پزشک خود گزارش دهید.
- علائم ترک: قطع یا تغییر ناگهانی دوز سیتالوپرام میتواند منجر به علائم ترک مانند سرگیجه، حالت تهوع و تحریکپذیری شود. هنگام ایجاد هرگونه تغییر در رژیم دارویی خود، همکاری نزدیک با پزشک بسیار مهم است. چگونه قرص سیتالوپرام را قطع کنیم؟ پزشک معمولا آهسته و در طول چند هفته دارو را قطع میکند.
- سیتالوپرام ممکن است باعث خوابآلودگی یا اختلال در هماهنگی حرکات شود که میتواند بر توانایی شما در رانندگی یا کار با ماشین آلات تأثیر بگذارد. مهم است که از تأثیر دارو بر خود آگاه باشید و در صورت تجربه هرگونه اختلال از این فعالیت‌ها اجتناب کنید.
جمع‌بندی
سیتالوپرام یک داروی ضد افسردگی است که بهطور گسترده تجویز میشود و نشان داده شده است که در درمان انواع بیماری‌های روانی از جمله افسردگی، اضطراب و اختلال وسواس فکری موثر است. با افزایش دسترسی به سروتونین در مغز، سیتالوپرام میتواند به کاهش علائم این اختلالات و بهبود کیفیت کلی زندگی کمک کند. به هر حال، مهم است که از عوارض جانبی احتمالی و اقدامات احتیاطی مرتبط با سیتالوپرام آگاه باشید و برای اطمینان از استفاده ایمن و موثر از این دارو با پزشک خود همکاری نزدیک داشته باشید.
با رویکرد صحیح و نظارت دقیق، سیتالوپرام میتواند داروی ارزشمندی در مدیریت شرایط سلامت روان باشد. در نظر داشته باشید که دارودرمانی انتخاب اول در درمان مشکلاتی مثل افسردگی و اضطراب نیست. مراجعه به روانشناس و داشتن جلسات مشاوره‌ای منظم میتواند نقش مهمی در درمان مشکلات روانی داشته باشد. شما می‌توانید برای ارتباط با بهترین دکتر روانشناس از خدمات نوبت دهی مشاوران روانشناسی استفاده کنید.
منابع:
