آموکسی کلاو یا همان کوآموکسی کلاو یک آنتیبیوتیک پرمصرف بوده که از آموکسیسیلین، یک آنتیبیوتیک از نوع پنی‌سیلین و اسید کلاولانیک تشکیل شده است. ترکیب این دو ماده طیف فعالیت ضد باکتریایی آموکسیسیلین را گسترش می‌دهد تا ارگانیسم‌های مقاوم به پنی‌سیلین‌های دیگر و برخی سفالوسپورین‌ها را از بین ببرد. در این مطلب از مجله سلامت دکترنکست، جنبه‌های مختلف قرص آموکسی کلاو از جمله مکانیسم اثر، موارد مصرف، عوارض جانبی، دوز و نحوه مصرف و تداخلات دارویی را بررسی خواهیم کرد.
نحوه عملکرد آموکسی کلاو
مکانیسم اثر آموکسی کلاو دوگانه است. آموکسیسیلین با مهار ساخت دیواره سلولی باکتریایی که برای بقای آن‌ها ضروری است، عمل میکند. آموکسیسیلین با مهار ساخت این دیواره منجر به تجزیه و مرگ باکتری میشود. از طرف دیگر، اسید کلاولانیک یک مهارکننده بتالاکتاماز است. بتالاکتامازها آنزیم‌هایی هستند که توسط برخی باکتری‌ها تولید میشوند و با شکستن مولکول آنتیبیوتیک قبل از اینکه بتواند اثر خود را اعمال کند، به آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام مانند پنی‌سیلین‌ها مقاوم میشوند. اسید کلاولانیک به این بتالاکتامازها متصل میشود و آن‌ها را غیرفعال میکند و در نتیجه آموکسیسیلین را از تخریب محافظت میکند.
اشکال دارویی و نام‌های تجاری آموکسی کلاو
اشکال دارویی
- قرص آموکسی کلاو ۶۲۵
- قرص آموکسی کلاو ۳۷۵
- قرص آموکسی کلاو ۱۰۰۰
- انواع سوسپانسیون‌های خوراکی با دوزهای کو آموکسی کلاو ۳۱۲، ۱۵۶، ۲۲۸، ۴۵۷ و ۶۴۳
نام‌های تجاری
- کلاموکس
- آفا کلاو
- كلاويسيلين
- فارمنتین
- فارمنتین بی دی
- فارمنتین ای اس
- کلاویماکس
- کلاوست
کاربردهای آموکسی کلاو
آموکسی کلاو برای درمان انواع عفونتهای ناشی از سویه‌های حساس باکتری استفاده میشود. از جمله این عفونت‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کاربرد درمانی:
کو-آموکسیکلاو دارای طیف گسترده‌ای از فعالیت است که آن را به یک انتخاب همه کاره برای درمان عفونتهای باکتریایی مختلف در اندام‌های گوناگون بدن تبدیل میکند. بیایید بیشتر به کاربردهای درمانی آن بپردازیم:
1. عفونتهای دستگاه تنفسی
- سینوزیت: معمولاً آموکسی کلاو برای سینوزیت حاد باکتریایی تجویز میشود، بهویژه زمانی که احتمال می‌رود عفونت ناشی از باکتریهای تولیدکننده بتالاکتاماز باشد.
- پنومونی: در مدیریت پنومونی اکتسابی از جامعه، آموکسی کلاو ممکن است به‌عنوان درمان تجربی توصیه شود، بهویژه در مواردی که به میکروب‌های غیر معمول مشکوک نیستیم.
- همچنین پزشک ممکن است برای عفونتهای ناحیه گلو و حلق این دارو را تجویز کند. بنابراین آموکسی کلاو برای گلو درد یا اموکسی کلاو برای عفونت لوزه نیز کاربرد دارد.
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
2. عفونتهای دستگاه ادراری (UTI)
کو آموکسی کلاو در برابر بسیاری از باکتریهای ادراری که معمولاً در عفونتهای مجاری ادراری دخیل هستند، از جمله اشریشیا کلی مؤثر است. علاوه بر این در موارد عفونتهای پیچیده دستگاه ادراری، مانند پیلونفریت یا عفونتهای ادراری مرتبط با ناهنجاری‌های ساختاری، کوآموکسیکلاو ممکن است در ترکیب با سایر آنتیبیوتیکها به‌عنوان بخشی از رژیم‌های دارویی استفاده شود.
3. عفونتهای پوست و بافت نرم
- سلولیت: کو-آموکسیکلاو برای درمان سلولیت باکتریایی که یک عفونت شایع پوستی است، میتواند تجویز شود.
- آبسه: هنگامی که برش و درناژ به‌تنهایی برای مدیریت آبسه‌های پوستی کافی نباشد، ممکن است درمان آنتی‌بیوتیکی کمکی با آموکسی کلاو در نظر گرفته شود.
4. اوتیت میانی
آموکسی کلاو یک آنتیبیوتیک خط اول برای درمان اوتیت مدیا حاد در کودکان و بزرگسالان است که عوامل بیماریزای رایجی مانند استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفولانزا را هدف قرار می‌دهد.
5. عفونت های دندانی
آموکسی کلاو برای عفونت دندان: در مدیریت آبسه‌های دندانی و سایر عفونتهای درگیر‌کننده دندان، کوآموکسی کلاو به دلیل اثربخشی آن در برابر باکتریهای بی‌هوازی اختیاری دهان و دندان اغلب استفاده میشود.
6. سایر عفونت ها
آموکسی کلاو همچنین ممکن است در درمان عفونتهای کمتر شایع، مانند پیشگیری از اندوکاردیت باکتریایی در سناریوهای بالینی خاص، عفونتهای داخل شکمی، قرص آموکسی کلاو برای عفونت واژن و … استفاده شود.
توجه به این نکته مهم است که اگرچه آموکسی کلاو در برابر طیف گسترده‌ای از عوامل بیماریزای باکتریایی مؤثر است، استفاده از آن باید در صورت امکان با آزمایش حساسیت انجام شود تا از نتایج درمانی بهینه اطمینان حاصل شود و خطر ایجاد مقاومت به حداقل برسد. از مصرف این آنتیبیوتیک بدون مشورت و تجویز پزشک جداً خودداری کنید. علاوه بر این، شیوه‌های تجویز عاقلانه آنتیبیوتیک و پیروی از دستورالعمل‌های بالینی در مدیریت عفونتهای باکتریایی برای کاهش ظهور مقاومت آنتی‌بیوتیکی و حفظ اثربخشی آموکسی کلاو برای نسل‌های آینده ضروری است.
عوارض آموکسی کلاو
بهطور معمول آموکسی کلاو به‌خوبی تحمل میشود، با این حال مثل سایر داروها احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد. داشتن اطلاعات در مورد عوارض قرص آموکسی کلاو برای بیماران بسیار مهم است. در ادامه به برخی از عوارض جانبی شایع یا جدی مرتبط با Co-amoxiclav اشاره می‌کنیم:
1. مشکلات گوارشی
- تهوع و استفراغ: ناراحتی‌های گوارشی، از جمله تهوع و استفراغ، از شایع‌ترین عوارض جانبی درمان با کوآموکسی کلاو هستند. این علائم معمولاً شدت خفیف تا متوسط دارند و اغلب با ادامه درمان برطرف میشوند.
- اسهال: آموکسی کلاو میتواند تعادل طبیعی فلور گوارشی را مختل کند و منجر به اسهال شود. در برخی موارد، اسهال ممکن است شدید یا مداوم باشد که در این صورت ممکن است نیاز به قطع دارو باشد.
2. حساسیت به آموکسی کلاو
- راش: بثورات پوستی تظاهرات شایع واکنش‌های آلرژیک به آموکسی کلاو است. این بثورات معمولاً به‌صورت برجستگی‌های قرمز روی پوست ظاهر میشود و ممکن است با خارش همراه باشد.
- آنافیلاکسی: اگرچه نادر است، اما واکنش‌های آلرژیک شدید مانند آنافیلاکسی میتواند با آموکسی کلاو رخ دهد. آنافیلاکسی یک اورژانس پزشکی است که با علائمی مانند دشواری تنفس، تورم صورت یا گلو، ضربان قلب بالا و از دست دادن هوشیاری مشخص میشود. بیمارانی که علائم آنافیلاکسی را تجربه می‌کنند باید فوراً با اورژانس تماس بگیرند.
- واکنش‌های حساسیتی به کوآموکسیکلاو میتواند به‌صورت علائم مختلفی از جمله تب، درد مفاصل، ائوزینوفیلی و واکنش‌های مشابه بیماری سرم (Serum sickness) ظاهر شود.
3. سمیت کبدی
کوآموکسی کلاو میتواند با سمیت کبدی همراه باشد که با افزایش سطح آنزیم‌های کبدی (ترانس آمینازها) و در موارد نادر نارسایی کبد مشخص میشود. بیمارانی که از قبل مشکلات کبدی دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ایجاد سمیت کبدی باشند.
4. عفونت کلستریدیوم دیفیسیل
اسهال مرتبط با آنتیبیوتیک ناشی از کلستریدیوئید دیفیسیل (C. difficile) یک عارضه احتمالی درمان با کوآموکسی کلاو است. شدت این عفونت میتواند از اسهال خفیف تا کولیت کاذب غشایی متغیر باشد. بیمارانی که اسهال شدید یا مداوم را تجربه می‌کنند باید از نظر بروز این عفونت ارزیابی شوند و در صورت لزوم درمان مناسب شروع شود.
5. اثرات سیستم عصبی مرکزی
عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی (CNS) مانند سردرد، سرگیجه و گیجی با استفاده از آموکسی کلاو گزارش شده است، اگرچه نسبتاً نادر است.
برای بیماران مهم است که هر‌گونه عوارض جانبی جدی را که هنگام مصرف آموکسی کلاو تجربه می‌کنند، به پزشک خود گزارش دهند. پزشک معالج مزایا و خطرات درمان با آموکسی کلاو را می‌سنجد و در صورت صلاح‌دید آنتی‌بیوتیک‌های جایگزین را برای بیماران با سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید یا سایر موارد منع مصرف در نظر می‌گیرد.
دوز و نحوه مصرف آموکسی کلاو
دوز و تجویز بهینه این آنتیبیوتیک به عوامل مختلفی از جمله نوع و شدت عفونت، سن و وزن بیمار، عملکرد کلیه و هر گونه مشکلات پزشکی همراه بستگی دارد که توسط پزشک متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری تعیین میشود. در ادامه یک راهنمای کلی برای اطلاعات بیشتر آمده است که البته نباید جایگزین توصیه‌ها و دستورالعمل‌های پزشک معالج شما شود. دستورالعمل‌های کلی برای بیماران بالغ بدون نارسایی کلیوی به شرح زیر است:
- عفونتهای خفیف تا متوسط: 250/125 میلی‌گرم تا 500/125 میلی‌گرم هر 8 ساعت.
- عفونتهای شدید: 875/125 میلی‌گرم هر 12 ساعت یا 500/125 میلی‌گرم هر 8 ساعت.
- مدت درمان: مدت زمان درمان با آموکسی کلاو بسته به نوع و شدت عفونت متفاوت است. بهطور معمول، دوره‌های درمانی از 7 تا 14 روز متغیر است.
تعیین دوز آموکسی کلاو برای کودکان بر اساس وزن و سن کودک توسط پزشک انجام میشود.
نکات مهم مصرف
- قرص آموکسی کلاو باید بهطور کامل با یک لیوان پر آب بلعیده شود. این دارو را میتوان با یا بدون غذا مصرف کرد هر چند مصرف با غذا میتواند جذب را افزایش و عوارض گوارشی را کاهش دهد.
- سوسپانسیون را قبل از هر بار مصرف به‌خوبی تکان دهید تا از توزیع یکنواخت دارو اطمینان حاصل کنید. برای اندازه‌گیری دقیق دوز تجویز شده از پیمانه مدرج استفاده کنید.
- دوره درمان را کامل کنید حتی اگر بعد از گذشت چند روز احساس بهبودی داشتید.
- مصرف آموکسی کلاو در بارداری عموماً بی‌خطر است و با صلاح‌دید پزشک میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. مطالعات افزایش خطر نقایص مادرزادی، سقط جنین، یا سایر پیامدهای نامطلوب بارداری را با استفاده از این آنتیبیوتیک نشان نداده‌اند.
- استفاده از آموکسی کلاو در دوران شیردهی نیز بی‌خطر است. اگرچه مقادیر کمی از دارو ممکن است وارد شیر مادر شود، اما بعید است که عوارض جانبی قابل توجهی در شیرخوار ایجاد کند. بهطور کلی میتوان شیردهی را در زمانی که مادر آموکسی کلاو مصرف میکند، ادامه داد.
متخصصان بیماری‌های عفونی در دکترنکست
تداخلات دارویی کوآموکسی کلاو
بهطور کلی داروی آموکسی کلاو یک دارو با تداخلات فراوان نیست. اما توصیه میشود همواره لیستی از داروهایی که مصرف می‌کنید را به پزشک خود هنگام تجویز دارو تحویل دهید. در ادامه چندین مورد از تداخلات جدی آموکسی کلاو آورده شده است اما به‌خاطر داشته باشید که این موارد لیست کاملی از تداخلات این دارو نیست:
- واکسن ب.ث.ژ
- واکسن وبا
- کتوکونازول
- لفلونوماید
- متوترکسات
- مایکوفنولات موفتیل
جمع بندی
کوآموکسی کلاو یک آنتیبیوتیک بسیار موثر و پرمصرف است که ارزش خود را در درمان طیف وسیعی از عفونتهای باکتریایی ثابت کرده است. این دارو ترکیب آموکسیسیلین و اسید کلاولانیک است که به آن اجازه می‌دهد تا بر مکانیسمهای مقاوم باکتریایی رایج غلبه کند. آموکسی سیلین، عضوی از گروه آنتی‌بیوتیک‌های پنی‌سیلین، ساخت دیواره سلولی باکتری را مهار میکند، در حالی که اسید کلاولانیک به‌عنوان یک مهارکننده بتالاکتاماز عمل میکند و از مقاومت باکتریایی به آموکسیسیلین جلوگیری میکند.
معمولاً برای عفونتهای دستگاه تنفسی، عفونتهای دستگاه ادراری، عفونتهای پوست و بافت نرم و اوتیت مدیا این دارو تجویز میشود. با این حال، در بیماران با سابقه واکنش‌های آلرژیک به پنی سیلین باید احتیاط کرد و نظارت دقیق برای شناسایی و مدیریت عوارض جانبی احتمالی، از جمله اختلالات گوارشی، واکنش‌های آلرژیک و سمیت کبدی ضروری است. در صورت نیاز به مشورت با پزشک می‌توانید از خدمات نوبت دهی پزشکان متخصص بیماری های عفونی و گرمسیری استفاده کنید.
منابع:
