خشکی دهان زمانی اتفاق می‌افتد که دهان، بزاق کافی تولید نمی‌کند. این عارضه، باعث ایجاد احساس خشکی در دهان می‌شود. همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند بوی بد دهان، خشکی گلو و لب‌های ترک‌خورده ایجاد کند. بزاق بخش لازمی از فرایند هضم در دهان است که به مرطوب‌شدن و تجزیه غذا کمک می‌کند. این ماده در دهان شما، به‌عنوان یک مکانیسم دفاعی عمده جهت کمک به بدن برای حفظ سلامت دهان و دندان، محافظت از دهان در برابر بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان عمل می‌کند.
خشکی دهان به‌خودی‌خود، بیماری جدی پزشکی محسوب نمی‌شود. با‌این‌حال، گاهی اوقات این مشکل نشانه یک بیماری زمینه‌ای دیگر است که نیاز به درمان دارد. همچنین می‌تواند منجر به عوارضی مانند پوسیدگی دندان و زخم‌های دهانی شود. در ادامه این مطلب، به بررسی عارضه خشکی دهان و دلایل آن می‌پردازیم؛ پس تا انتها با ما همراه شوید.
علت خشکی دهان چیست؟
عوامل زیادی می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. علاوه بر این، داشتن دهان خشک به‌تنهایی لزوما به این معنی نیست که شما بیماری زمینه‌ای دارید. اگر فکر می‌کنید بیماری دیگری علت آن است یا اگر متوجه علائم دیگری شده‌اید، مهم است که با پزشک در این مورد صحبت کنید. عموما دلایل خشکی دهان عبارتند از:
- کم‌آبی بدن: کم‌آبی زمانی است که بدن شما بیش از حد، مایعات از دست می‌دهد؛ بدون اینکه دوباره مایعات جایگزین شوند. این مشکل می‌تواند به دلیل استفراغ، اسهال، تعریق بیش از حد یا از‌دست‌دادن خون اتفاق بیفتد. هنگامی که بدن کم‌آب است، به اندازه معمول بزاق تولید نمی‌کند که می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
- دارو: خشکی دهان یکی از عوارض جانبی بسیاری از داروهاست. برخی از رایج‌ترین داروهایی که علت خشکی دهان و گلو هستند، شامل داروهای افسردگی، اضطراب، اسهال، فشار خون بالا و آسم می‌شوند. آنتی‌هیستامین، دیورتیک و برخی داروهای شیمی‌درمانی نیز می‌توانند تولید بزاق را کاهش دهند. قبل از قطع هر دارویی که فکر می‌کنید ممکن است باعث خشک‌شدن دهان شود، مهم است که با پزشک صحبت کنید.
- پرتودرمانی: خشکی دهان می‌تواند یک عارضه جانبی بعد از پرتودرمانی در ناحیه سر یا گردن باشد. اشعه به غدد بزاقی آسیب می‌رساند و ترشح بزاق را کاهش می‌دهد.
- استرس و اضطراب: وقتی استرس دارید یا مضطرب هستید، بدنتان کورتیزول بیشتری تولید می‌کند که هورمون استرس است. هنگامی که سطح کورتیزول در بزاق شما افزایش پیدا می‌کند، ترکیب بزاق را تغییر می‌دهد و در نتیجه، باعث خشک‌شدن دهان می‌شود.
- سن: خشک‌شدن دهان در اثر افزایش سن، یک اتفاق معمول است که ممکن است به دلیل مشکلات سلامتی، برخی داروها و تغییرات در میزان توانایی بدن در پردازش داروهای مصرفی هر شخص باشد.
- نفس‌کشیدن از دهان و خروپف: تنفس از طریق دهان، باعث تبخیر بزاق می‌شود. خروپف با دهان باز هم می‌تواند همین اثر را داشته باشد و علت خشکی دهان در خواب است.
- سیگار‌کشیدن یا مصرف تفریحی مواد مخدر: کشیدن تنباکو و ماری‌جوانا تولید بزاق را کاهش می‌دهد. همچنین استفاده از مت‌آمفتامین می‌تواند علت خشکی لب و دهان باشد.
خشکی دهان نشانه چیست؟
خشک‌شدن دهان، معمولا نشانه کم‌آبی بدن است. به این معنی که بدن شما مایعات کافی برای تولید بزاق را ندارد. علاوه بر این، اضطراب یا عصبی‌بودن می‌تواند علت خشکی دهان باشد.
چه بیماری هایی باعث خشکی دهان می‌شود
علت خشکی دهان و تشنگی می‌تواند ناشی از چندین بیماری مختلف باشد، مانند:
- خشکی دهان و دیابت: خشکی دهان یکی از علائم شایع دیابت نوع 1 و نوع 2 است. در این بیماری، افزایش سطح قند خون روی تولید بزاق تاثیر می‌گذارد که می‌تواند منجر به خشک‌شدن دهان شود. افراد مبتلا به دیابت، اغلب مستعد کم‌آبی هستند و داروهایی که مصرف می‌کنند، ممکن است موجب خشک‌شدن دهان شوند.
- برفک دهان: برفک یک عفونت قارچی در دهان است. عفونت باعث التهاب می‌شود که به غدد بزاقی آسیب می‌رساند. در نتیجه، غدد در تولید بزاق کافی، دچار مشکل می‌شود.
- آسیب عصبی: آسیب، عفونت، جراحی یا سکته مغزی که منجر به آسیب به اعصاب سر یا گردن می‌شود، روی توانایی غدد بزاقی برای تولید بزاق تاثیر می‌گذارد. گاهی این آسیب‌ها، باعث احساس خشکی در دهان می‌شوند.
- فیبروز کیستیک: فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که به سیستم گوارشی و تنفسی آسیب می‌رساند. این بیماری می‌تواند بر عملکرد غدد بزاقی تاثیر منفی بگذارد. داروهای مورد استفاده برای درمان فیبروز کیستیک نیز ممکن است خشکی دهان را بدتر کنند.
- اختلالات خودایمنی: در این نوع اختلالات، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بدن حمله می‌کند. شایع‌ترین بیماری خودایمنی مرتبط با خشکی دهان، سندرم شوگرن است. این بیماری معمولا منجر به التهاب در غدد بزاقی و در نتیجه، خشک‌شدن دهان می‌شود. سایر بیماری‌های خودایمنی که ممکن است باعث خشک‌شدن دهان شوند، عبارتند از ایدز و روماتیسم مفصلی.
- بیماری آلزایمر: بیماری آلزایمر می‌تواند روی عملکرد بدن برای رساندن مایعات اختلال ایجاد کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر، به دلیل پیروی از دستورالعمل‌های مصرف دارو، ممکن است دچار مشکل خشکی در دهان شوند.
- خشکی دهان و کبد: به‌طور کلی، علائم بیماری کبد الکلی معمولا شامل درد و حساسیت شکمی، خشک‌شدن دهان و افزایش احساس تشنگی، خستگی، یرقان (زردی پوست)، از‌دست‌دادن اشتها و حالت تهوع است.
علائم خشکی دهان
خشک‌شدن دهان، باعث ایجاد احساس چسبندگی نیز می‌شود. خشکی دهان در خواب هم مسئله‌ای بسیار شایع است. نفس کشیدن با دهان باز در خواب، علت خشکی دهان در شب است. مصرف آنتی‌هیستامین، شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای ضد گرفتگی بینی، ممکن است باعث خشکی دهان در صبح شود. سایر علائم رایج نیز عبارتند از:
- مشکل در بلع، جویدن یا صحبت‌کردن؛
- مشکل در حس‌کردن مزه غذا یا نوشیدنی؛
- احساس سوزش در دهان؛
- لب‌های ترک‌خورده؛
- زخم داخل دهان؛
- زبان خشک؛
- خشکی گلو؛
- بوی بد دهان.
کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می‌شود
کمبود برخی از ویتامین‌ها در بدن، ممکن است باعث خشک‌شدن دهان شود. کمبود ویتامین A، زینک، ویتامین B و آهن ممکن است منجر به خشکی در دهان و گلو شود.
چگونه خشکی دهان را از بین ببریم
خشکی در دهان، معمولا یک بیماری موقتی است و درمان خشکی دهان و گلو با رعایت چند نکته به‌سادگی قابل انجام است. در اکثر موارد، با انجام یک یا چند مورد از موارد زیر، می‌توانید از علائم خشکی دهان در خانه پیشگیری کرده و آن‌ها را کاهش دهید:
- نوشیدن آب در طول روز؛
- مکیدن تکه‌های یخ؛
- محدود‌کردن نوشیدن الکل و کافئین؛
- محدود‌کردن مصرف نمک و شکر؛
- دوری از تنباکو یا مواد مخدر؛
- استفاده از دستگاه بخور هنگام خوابیدن؛
- استفاده از جایگزین‌های بزاق بدون نسخه؛
- جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آبنبات بدون قند.
علاوه بر موارد بالا، مسواک‌زدن، کشیدن نخ‌دندان روزانه و معاینه دندان دو بار در سال بسیار مهم است. مراقبت مناسب از دهان به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه و رفع خشکی دهان کمک می‌کند.
اگر خشکی در دهان، ناشی از بیماری زمینه‌ای باشد، ممکن است به درمان بیشتری نیاز باشد. از پزشک در مورد پیشگیری از سرطان دهانی و دیگر بیماری‌های دهانی سوال کنید و اطلاعات لازم را کسب کنید.
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
جمع‌بندی
عارضه خشکی دهان معمولا بیماری جدی نیست و با رعایت نکاتی که در این مقاله گفته شدند، می‌توان آن را کنترل کرد. با این وجود، در برخی موارد، دلیل خشکی دهان می‌تواند بیماری دیگری باشد که باید آن را درمان کنید.
اگر علائم این عارضه را دارید، با مسواک‌زدن، نخ‌دندان‌کشیدن و معاینه منظم دندان، از دهان و دندان خود مراقبت کنید. انجام این کار به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه ناشی از خشکی دهان کمک می‌کند. در صورت مشاهده علائم مداوم، بهتر است با پزشک عمومی آنلاین صحبت کنید تا علت خشک‌شدن دهان مشخص شود و داروهای مورد نیاز تجویز شوند.
منابع:
