اندوسکوپی یک روش کم‌تهاجمی است که پزشک از طریق آن می‌تواند اندامهای داخلی بدن را بررسی کند. در این آزمایش به‌طور معمول یک لوله باریک و بلند از مسیر دهان، مجرای ادرار یا مقعد به بدن بیمار وارد میشود. نام این لوله منعطف، اندوسکوپ است که یک‌طرف آن دوربین و سمت دیگر آن لنز قرار دارد. سمتی که لنز دارد وارد بدن بیمار میشود و با عبور نور از لوله و ایجاد روشنایی در آن ناحیه، دوربین تصاویر واضحی روی صفحه‌نمایش پخش میکند تا پزشک بتواند به‌دقت آن قسمت را مشاهده کند. قبل از انجام این عمل لازم است اطلاعات کاملی درباره دلیل تجویز و عوارض احتمالی آن کسب کنید، پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
کاربردهای اندوسکوپی
اندوسکوپ‌های خاصی برای انجام تعدادی از جراحی‌های ساده استفاده می‌شوند، از جمله:
- یافتن محل دقیق، نمونهبرداری یا برداشتن تومورها از ریه و لوله گوارش؛
- یافتن محل دقیق و خارج‌کردن اجسام خارجی از ریه و لوله گوارش؛
- نمونهبرداری کوچک از بافت برای تشخیص بیماری (بیوپسی)؛
- برداشتن سنگ از مجرای صفرا؛
- جلوگیری از خون‌ریزی در اختلالاتی مانند زخم معده؛
- یافتن علت دردهای شکمی، یبوست و اسهال مزمن؛
- بررسی دلیل مدفوع یا استفراغ خونی و تیره‌رنگ؛
- بررسی انسداد روده و مجرای ادرار؛
- بررسی انواع عفونت‌ها؛
- کسب اطلاعات درباره‌ی اختلالات بلع؛
- ارزیابی سرطان‌های سیستم گوارشی؛
- در موارد خاص برای تشخیص بیماری التهابی روده و سندرم روده تحریک‌پذیر.
عوارض آندوسکوپی
اندوسکوپی یک روش کاملا ایمن برای بررسی بیشتر، تشخیص یا درمان تعدادی از بیماریهاست که در مواقع نادر ممکن است عوارضی به‌دنبال داشته باشد، از جمله:
- استفاده از بیهوشی یا بیحسی در مواردی مانند اندوسکوپی معده ممکن است باعث حساسیت شود، اما احتمال آن کم است.
- مواقعی که از این عمل برای نمونهبرداری از بافت یا درمان اختلالات گوارشی استفاده میشود، احتمال خون‌ریزی بعد از آن افزایش پیدا میکند. در چنین شرایطی به بیمار خون تزریق میکنند.
- یکی‌دیگر از خطرات اندوسکوپی، عفونت است که احتمال وقوع آن در نمونهبرداری و معاینه، کم است. عفونت‌های ناشی از اندوسکوپی خفیف هستند و با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. مواقعی که شما تحت درمان‌های خاصی مانند شیمی درمانی باشید، پزشک برای جلوگیری از عفونت اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام می‌دهد.
- عارضه نادر دیگر، پارگی بخشی از لوله گوارش یا مری است. احتمال وقوع چنین مشکلی بسیار کم است و در صورت این اتفاق، از جراحی برای ترمیم آن بخش استفاده میشود. خطر چنین عارضه‌ای زمانی بیشتر میشود که در حین اندوسکوپی، انجام کارهایی مانند گشاد کردن مری هم لازم باشد.
- بعد از این عمل در صورت مشاهده علائمی مانند تب، درد قفسه سینه، تنگی نفس، مدفوع تیره‌رنگ یا خونی، اختلال بلع، شکم‌درد شدید و مداوم و استفراغ خونی یا تیره‌رنگ، فوری به اورژانس مراجعه کنید.
انواع اندوسکوپی
اندوسکوپ‌ها برای بخش‌های مختلف بدن طراحی شده‌اند. هرکدام از اندوسکوپ‌ها براساس اینکه برای بررسی کدام ناحیه از بدن استفاده شوند، نام مخصوص به خود دارند.
- برونکوسکوپی: برای بررسی ریه است و از مسیر لوله نای انجام میشود.
- کولونوسکوپی: همان آندوسکوپی روده است که از مسیر مقعد انجام میشود و فیلم آندوسکوپی روده را به صفحه‌نمایش ارسال میکند.
- گاستروسکوپی: برای معاینه معده است که از مسیر مری انجام میشود و فیلم آندوسکوپی معده را به صفحه‌نمایش ارسال میکند. مواردی مانند بررسی عکس زخم معده در اندوسکوپی و ارزیابی جواب اندوسکوپی سرطان معده باید توسط متخصص گوارش انجام شود.
- دئودنوسکوپی: برای معاینه اثنی‌عشر است و از مسیر معده به دوازدهه وارد میشود تا روی مجرای صفراوی یا مجرای لوزالمعده کارهایی انجام شود.
- هیستروسکوپی: برای بررسی رحم است و از مسیر دهانه رحم انجام میشود.
- سیستوسکوپی و یورتروسکوپی: برای معاینه و رفع برخی از مشکلات دستگاه ادراری است که از مسیر مجرای ادرار و مثانه انجام میشود. پزشک از این روش برای یافتن و نمونهبرداری از سنگ، پولیپ یا تومور کلیه، مثانه و سایر اندامهای دستگاه ادراری استفاده میکند.
- آرتروسکوپی: برای بررسی مفاصل است و با ایجاد برشی سطحی نزدیک آن مفصل انجام میشود.
- آنتروسکوپی: برای ارزیابی روده کوچک است و از مسیر دهان یا مقعد برای بررسی خون‌ریزی روده و سایر اختلالات روده کوچک انجام میشود.
- لارنگوسکوپی: برای بررسی حنجره است و از مسیر دهان یا بینی انجام میشود.
- سیگموئیدوسکوپی: برای بررسی بخش تحتانی روده بزرگ (کولون) و رکتوم است و از مسیر مقعد انجام میشود. عکس جواب اندوسکوپی رکتوم توسط متخصص گوارش بررسی میشود و به شما اطلاع می‌دهند که جواب اندوسکوپی نرمال است یا باید برای درمان اقدام کنید.
- لاپاراسکوپی: همان اندوسکوپی ناحیه شکم و لگن است که در آن پزشک با ایجاد برش‌هایی بسیار کوچک نزدیک آن ناحیه و فرستادن لوله‌ها به داخل بدن، جراحی را انجام می‌دهد. برای مثال جراح از این روش برای قرار دادن بالن معده در درمان چاقی مفرط استفاده میکند.
مزایای اندوسکوپی
پزشک با بررسی سوابق بالینی تعیین میکند که اندوسکوپی شما در مطب قابل اجراست یا باید به بیمارستان مراجعه کنید. برای تصمیم‌گیری درباره امکان استفاده از بیحسی یا بیهوشی می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید. ترس از اندوسکوپی یک مسئله طبیعی است، اما بهتر است بدانید که این روش نسبت به سایر جراحی‌ها به‌طور کلی بدون درد، ساده، کمخطر و مقرون‌به‌صرفه است. مزایای دیگر آن عبارتند از:
- این روش معمولا کم‌تهاجمی و بدون برش و زخم روی بدن است. اندوسکوپ از مسیرهای طبیعی بدن مانند دهان، مجرای ادرار، مقعد و واژن وارد میشود.
- دوره نقاهت آن کوتاه است.
- اغلب در مطب انجام میشود و نیازی به بستری در بیمارستان ندارد.
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
جمع بندی
اندوسکوپی روشی رایج برای بررسی اختلالات سیستم گوارشی و درمان تعداد زیادی از بیماریهاست. دوره نقاهت این عمل کوتاه است و معمولا چندساعت پس از آن مرخص خواهید شد. بیشتر افراد حدود یک روز پس از این عمل می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند. بسته به نوع اندوسکوپی، ممکن است این عمل توسط فوق تخصص گوارش یا سایر پزشکان متخصص انجام شود. امکان بررسی نتیجه آن بلافاصله بعد از عمل وجود دارد، ولی برای دریافت نتیجه نمونهبرداری زمان بیشتری لازم است. در صورتی که بعد از این عمل علائمی مانند درد شدید شکم، تهوع، استفراغ یا مدفوع خونی مشاهده کردید، فوری با اورژانس تماس بگیرید.
منابع:
