بیماری‌های قلبی‌عروقی اصلی‌ترین علت مرگ در سراسر جهان هستند. سالانه در سراسر جهان هزینه‌های بسیاری صرف پیشگیری و درمان این بیماری‌ها میشود. اکثر ما در اطرافیان خود مرگ در اثر سکته قلبی یا مشکلات عروقی را شاهد بوده‌ایم. این امر اهمیت اطمینان از سلامت قلبی و چکاپ را برجسته می‌کند. در زمینه چکاپ قلب ممکن است سوالاتی در ذهن شما ایجاد شود. از جمله اینکه بهترین آزمایش برای قلب چیست؟ کدام آزمایش خون برای چکاپ قلب انجام میشود؟ روشهای چکاپ قلب گوارش چیست؟ بهترین روش چکاپ قلب چیست و چکاپ قلب چند وقت یکبار لازم است؟ چکاپ کامل قلب چقدر طول می‌کشد؟ انواع روشهای چکاپ قلب چیست؟
در طول معاینه سلامت قلب، پزشک در مورد علائم شما با شما صحبت می‌کند و آزمایشات غربالگری را برای ارزیابی سلامت قلبی عروقی و عوامل خطر به شما پیشنهاد می‌کند. سیستم قلبی عروقی شما شامل قلب و عروق خونی میشود. به عنوان بخشی از معاینه، پزشک هرگونه نشانه‌ای از بیماری قلبی را بررسی کرده و خطر ابتلا به بیماری قلبی در آینده را در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال، عوامل خطر عبارتند از:
- فشار خون بالا
- کلسترول خون بالا
- قند خون بالا
- اضافه وزن و چاقی
- برخی عادات سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل
شروع چکاپ قلب
بر اساس نتایج مطالعات اخیر، انجمن قلبوعروق آمریکا توصیه می‌کند که برخی از غربالگری‌های سلامت قلب باید از سن ۲۰ سالگی آغاز شود. سایر بررسی‌ها و آزمایشات سلامت قلب ممکن است در سال‌های بعدی در زندگی شروع گردد. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید کدام غربالگری را هر چند وقت یکبار انجام دهید. در سنین پایین‌تر که ریسک خطرات قلبی‌عروقی کمتر است شاید انجام چکاپ قلبی روتین برای همه افراد از نظر اقتصادی برای جوامع منطقی نباشد. بر همین اساس محاسبه‌گر ریسک قلبی‌عروقی ۱۰ ساله طراحی شده است. همچنین بر اساس علائم بررسی‌های خاصی ممکن است لازم باشد. برای مثال در موارد تنگی نفس شدید و مزمن، چکاپ قلب و ریه لازم است.
با نرخ مصوب ، ایاب و ذهاب رایگان و در محل مورد نظر شما بادکترنکست
محاسبه‌گر ریسک قلبی‌عروقی ۱۰ ساله پیش از چکاپ قلب
محاسبه‌گر خطر قلبی‌عروقی یک ابزار غربالگری جهت ارزیابی خطر حوادث قلبی است. شما و یا کادر درمان خود می‌توانید از آن برای تعیین خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی در آینده (۱۰ سال) استفاده کنید. امتیاز حاصل از آن می‌تواند به شما کمک کند تا اقداماتی را برای کاهش خطر انجام دهید. تغییر شیوه زندگی یا داروها ممکن است به جلوگیری از مشکلات قلبی تهدیدکننده زندگی کمک کند. این سیستم امتیازدهی عوامل خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را ترکیب کرده که شامل عوامل خطر قابل اصلاح و غیرقابل اصلاح است. پس از به‌دست آمدن امتیاز، با اطلاع از عوامل خطر قابل اصلاح و غیرقابل اصلاح، می‌توانید ریسک حادثه قلبی خود را کاهش دهید. برنامه‌های این محاسبه‌گر در وبسایت‌های مختلف و یا به صورت اپلیکیشن‌های موبایل نیز موجود است و به نوعی می‌تواند به عنوان یک تست سلامت قلب انلاین عمل کند.
عوامل خطر غیر قابل اصلاح
- سن
- جنسیت
- سابقه خانوادگی مشکلات قلبی‌عروقی
- سابقه قبلی بیماری‌های قلبی
عوامل خطر اصلاح‌پذیر
- فشار خون
- قند خون (دیابت)
- شاخص توده بدنی (BMI)
- رژیم غذایی
- التهاب مزمن
- فعالیت
- سطح کلسترول HDL
- مصرف دخانیات
- اضطراب
- میزان کلسترول تام
فاکتورهای اقتصادی
- محیط
- درآمد
- روابط اجتماعی
علائمی که چکاپ قلب را ضروری می‌کند
در صورت بروز علائم بیماری قلبی فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یا ناراحتی قفسه‌سینه
- احساس سنگینی در قفسه‌سینه
- ضربان قلب آهسته یا تند
- تنگی نفس
- سرگیجه
- خستگی ناگهانی
- تورم در پاها یا شکم
انواع تست چکاپ قلب
غربالگری‌های معمول سلامت قلب بخش مهمی از مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه برای بزرگسالان است. از حدود ۲۰ سالگی یا در برخی موارد حتی زودتر، پزشک احتمالاً به شما توصیه می‌کند که چندین آزمایش غربالگری را به طور منظم انجام دهید. اگر نتایج آزمایشات غربالگری شما علائم بیماری قلبی یا خطر بالای ابتلا به بیماری قلبی را نشان دهد، ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری را تجویز کند. سابقه خانوادگی می‌تواند تعیین کند که آزمایش باید چه زمانی شروع شود و هر چند وقت یکبار باید انجام شود.
آزمایشات غربالگری معمول در چکاپ قلب
حتی اگر سابقه بیماری قلبی ندارید، به توصیه انجمن قلبوعروق آمریکا غربالگری‌های سلامت قلب زیر را انجام دهید:
- آزمایش فشار خون و کلسترول، که از سن ۲۰ سالگی برای اکثر افراد آغاز میشود
- آزمایشات قند خون که از سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی برای اکثر افراد شروع میشود
- اندازه‌گیری شاخص توده بدنی (BMI) بر اساس وزن و قد
اگر عوامل خطر خاصی برای بیماری قلبی داشته یا سابقه خانوادگی قوی در این زمینه دارید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که این غربالگری‌‌ها را در سنین پایین تر از حد معمول شروع کنید. پزشک همچنین ممکن است آزمایش پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا (hs-CRP) را درخواست کنند. این عامل در خون نشانگر التهاب یا عفونت است که با افزایش خطر حمله قلبی ارتباط دارد.
آزمایشات دیگر در چکاپ قلب
اگر پزشک به حادثه قلبی شک کند، ممکن است یکی از آزمایش‌های زیر را برای ارزیابی سلامت قلب تجویز کند:
الکتروکاردیوگرافی (ECG)
نوار قلب یا الکتروکاردیو گرافی فعالیت الکتریکی قلب را بررسی می‌کند. الکترودهای کوچک روی قفسه‌سینه قرار گرفته و به دستگاه خاصی که به دستگاه ECG معروف است متصل می‌شوند. این دستگاه فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کرده و اطلاعاتی در مورد ضربان و ریتم قلب ارائه می‌دهد. تقریبا هر کسی که با سابقه درد قفسه‌سینه به اورژانس مراجعه کرده باشد، گرفتن نوار قلب را تجربه کرده است. نوار قلب رایجترین تست چکاپ قلب است و گرفتن آن و تحلیل تغییرات نواری اغلب توسط پزشک عمومی قابل انجام است.
تست ورزش
این تست عملکرد قلب را در فعالیت بالاتر از حد طبیعی بررسی می‌کند. الکترودها روی قفسه‌سینه قرار گرفته و به دستگاه ECG متصل می‌شوند. سپس از فرد خواسته میشود که روی تردمیل راه رفته یا روی دوچرخه ثابت پدال بزند. در همین حال متخصص واکنش قلب را به استرس فیزیکی ارزیابی می‌کند.
اکوکاردیوگرافی
متخصص قلب از دستگاه اولتراسوند برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده کرده تا ببیند آیا در عملکرد پمپاژ قلب مشکلی وجود دارد یا خیر و دریچه‌های قلب را ارزیابی می‌کند. گاهی اوقات، ممکن است این کار را قبل و بعد از ورزش یا مصرف برخی داروها انجام دهند تا بدانند قلب چگونه به استرس واکنش نشان می‌دهد.
تست استرس هسته‌ای
طی این تست مقدار کمی رنگ رادیواکتیو به جریان خون تزریق شده و به قلب می‌رسد. متخصص قلب از یک دستگاه تصویربرداری برای گرفتن عکس در هنگام استراحت و بعد از ورزش استفاده کرده تا بداند که چگونه خون در قلب جریان دارد.
سی تی اسکن قلب
طی این تست در زیر یک اسکنر سی‌تی با الکترودهای متصل به قفسه‌سینه برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب قرار می‌گیرید. متخصص قلب از سی‌تی اسکنر برای ایجاد تصاویری از قلب و بررسی تجمع پلاک در عروق کرونر استفاده می‌کند.
سی تی آنژیوگرافی عروق کرونر (CTA)
مشابه آزمایش بالا، شما زیر یک سی‌تی اسکنر با الکترودهای متصل به قفسه‌سینه خود قرار گرفته تا یک متخصص قلب بتواند فعالیت قلب را ثبت کند و بر اساس تصاویر سی‌تی اسکن تصاویری از قلب به دست آورد. یک رنگ حاجب به جریان خون تزریق میشود تا ایجاد پلاک در عروق کرونر را با وضوح بیشتری نشان دهد.
آنژیوگرافی کاتتر کرونر
در مواردی که شک بالایی به تنگی یا گرفتگی عروق است، این ارزیابی نسبتا تهاجمی انجام میشود. یک لوله کوچک یا کاتتر به کشاله ران یا بازو وارد شده و از طریق شریان به قلب می‌رود. رنگ کنتراست از طریق کاتتر تزریق میشود و متخصص قلب از قلب تصاویری با اشعه ایکس تهیه می‌کند. این تصاویر به وی این امکان را می‌دهد که ببیند آیا عروق کرونر باریک یا مسدود شده است یا خیر.
تست قلب در ۶۰ ثانیه یا STEP
تست Step برای اندازه گیری آمادگی هوازی یک فرد طراحی شده است. فرد را روی یک استپ ایروبیک به مدت سه دقیقه بالا و پایین می‌برند تا ضربان قلب را افزایش دهند. سپس سرعت بهبودی قلب را در یک دقیقه بلافاصله پس از تمرین تست استپ ارزیابی می‌کنند.
آزمایشات چکاپ قلب
یک معاینه معمول سلامت قلب معمولاً شامل آزمایشات پیچیده‌ای نیست. برای نظارت بر سلامت قلب، پزشک باید به طور معمول موارد زیر را چک کند:
- وزن و BMI
- فشار خون
- سطح کلسترول و قند خون
- سوال در مورد رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سابقه مصرف سیگار
- سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی
- سوال در مورد تظاهرات قلبی
زمان انجام چکاپ قلبی
- وزن و شاخص توده بدنی: در طی معاینات منظم سالانه
- فشار خون: حداقل هر ۲ سال یک بار، از سن ۲۰ سالگی شروع میشود
- آزمایش کلسترول خون: حداقل هر ۴ تا ۶ سال یک بار، از سن ۲۰ سالگی شروع میشود.
- آزمایش گلوکز خون: حداقل هر ۳ سال یک بار، معمولاً از سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی شروع میشود.
برخی از افراد باید در سنین پایین تر یا بیشتر از دیگران چکاپ قلب را انجام دهند. به عنوان مثال، در صورت داشتن موارد زیر، پزشک ممکن است غربالگری زودتر یا مکرر را توصیه کند:
- فشار خون، کلسترول خون یا قند خون بالا
- یک بیماری قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی
- اضافه وزن یا چاقی
- پیش دیابت یا دیابت
- برخی از عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن
- عوارض دوران بارداری مانند فشار خون بالا، پره اکلامپسی یا دیابت بارداری
آزمایش‌های خون برای چکاپ قلب
آزمایش خون برای چکاپ قلب کاربردی دارد؟ در کنار بررسی‌های روتین خونی از جمله شمارش کامل سلول‌های خونی و پنل چربی، آزمایشاتی هم وجود دارند که برای آسیب‌های قلبی اختصاصی‌تر هستند. ۳ مارکر قلبی که در آزمایشات خونی ممکن است بررسی شوند عبارتند از:
- تروپونین قلبی: این پروتئین تا حد زیادی رایجترین نشانگر زیستی مورد استفاده است. تروپونین قلبی بالاترین حساسیت شناخته شده را دارد.
- کراتینین کیناز: این آنزیم قلبی را همچنین می‌توان چندین بار در یک دوره ۲۴ ساعته اندازه‌گیری کرد. CK-MB یک زیر مجموعه این تست است.
- میوگلوبین: این یک پروتئین کوچک است که در عضلات وجود داشته و اکسیژن را ذخیره می‌کند.
چکاپ قلب در منزل
اگر در خانه دستگاه فشار خون دارید، می‌توانید با اندازه‌گیری ضربان قلب و فشار خون خود، بیماری قلبی را در خانه بررسی کنید. همچنین می‌توانید خود را برای علائم بیماری قلبی تحت نظر داشته باشید، از جمله:
- درد، فشار، ناراحتی یا سفتی قفسه‌سینه
- تنگی‌نفس
- احساس بی‌حسی، سردی، ضعف یا درد در انگشتان پا
- احساس سرگیجه یا سبکی سر، مخصوصاً زمانی که بی‌دلیل غش می‌کنید
- سردرد
- ضربان قلب تند، نامنظم یا آهسته
- دردی که به سمت گردن، گلو، فک یا در بالای شکم یا پشت منتشر میشود
- تغییر رنگ پوست خاکستری یا آبی کم رنگ
- تورم ساق پا، مچ پا یا دست
- با مقدار کم فعالیت بدنی به راحتی دچار تنگی‌نفس یا خستگی می‌شوید
- همیشه احساس خستگی می‌کنید
اینها برخی از علائمی است که ممکن است نشان‌دهنده بیماری قلبی باشد، اما برای بسیاری از افراد، بیماری قلبی هیچ علامتی ندارد، به همین دلیل است که اغلب از آن به عنوان “قاتل خاموش” یاد میشود. اگر هر یک از عوامل خطر بیماری قلبی را دارید که حداقل هر سال برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
چکاپ بعد از عمل قلب باز
پس از خروج از بیمارستان، باید به تیم درمان خود برای قرار ملاقات‌های بعدی مراجعه کنید. بسیار مهم است که این ویزیت‌ها را انجام دهید. اولین ویزیت تا ۷ روز پس از خروج از بیمارستان خواهد بود. این قرار قبل از ترخیص تعیین میشود. قرار بعدی ۶ هفته پس از ویزیت اول خواهد بود. البته این برنامه بسته به مشخصات بیمار ممکن است تغییر کند.
حتماً دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد مدیریت برخی عوامل خطر، از جمله کلسترول بالا، فشار خون بالا، چاقی و سیگار دنبال کنید. پزشک می‌تواند ارزیابی کامل عوامل خطر و برنامه‌ای برای ویزیت‌های پیگیری منظم برای کاهش پیشرفت بیماری عروق کرونر و کاهش خطر عوارض بعدی ارائه دهد. اگر جراحی دریچه‌ای انجام داده‌اید، باید اقدامات احتیاطی را برای کاهش خطر اندوکاردیت عفونی انجام دهید. این شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها قبل از انجام هر گونه عملی است که ممکن است باعث خونریزی شود؛ مانند عمل‌های دندانپزشکی، آزمایش‌های تهاجمی و جراحی.
جمع بندی
حوادث قلبی‌عروقی شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان است. بنابراین تمرکز جامعه جهانی بر پیشگیری و درمان حوادث غیرمنتظره قلبی‌عروقی است. چکاپ قلب شامل تست‌ها و بررسی‌های متنوعی است که بسته به شرایط و سوابق قبلی برای هر فرد به صورت جداگانه انجام میشود.
منابع
