اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک) چیست؟

اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک (HPD) یک وضعیت سلامت روانی است که با احساسات شدید، ناپایدار و یک تصویر مخدوش از خود مشخص می‌شود. کلمه «هیستریونیک» به معنای «دراماتیک یا نمایشی» است. در افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک، عزت نفس به تایید دیگران بستگی دارد و از احساس واقعی خود فرد ناشی نمی‌شود. این افراد تمایل زیادی برای جلب توجه دارند و اغلب برای جلب توجه رفتاری عجیب یا نامناسب از خود نشان می‌دهند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک اغلب متوجه نمی‌شوند که رفتار و طرز تفکر آن‌ها ممکن است مشکل ساز شود.

اختلال شخصیت هیستریونیک چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

این اختلال معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ آغاز می‌شود.

اختلال شخصیت هیستریونیک چقدر شایع است؟

اختلال شخصیت هیستریونیک نسبتا نادر است. محققان تخمین می‌زنند که حدود ۱ درصد از افراد به این عارضه مبتلا هستند.

علائم و نشانه های اختلال شخصیت نمایشی چیست؟

ویژگی اصلی اختلال شخصیت هیستریونیک نشان دادن احساسات و تمایلات جنسی بیش از حد و سطحی برای جلب توجه به خود است. فرد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است:

• وقتی در مرکز توجه نیست، احساس افسردگی کند.
• احساسات متناوب، سطحی و در حال تغییر سریع داشته باشد.
• نمایشی باشد و از نظر احساسی بسیار غیرطبیعی به نظر برسد، حتی تا حدی که دوستان و خانواده را در جمع شرمنده کند.
• بیش از حد به ظاهر فیزیکی اهمیت دهد.
• از ظاهر خود برای جلب توجه با پوشیدن لباس‌های رنگی روشن استفاده کند.
• با بسیاری از افرادی که ملاقات می‌کند، رفتار جنسی نامناسب داشته باشد، حتی زمانی که آن‌ها جذب او نشده‌اند.
• به طرز چشمگیری صحبت کند و نظرات قوی را بیان کنید، اما حقایق یا جزئیات کمی برای حمایت از نظرات خود ارائه دهد.
• ساده لوح باشد و به راحتی تحت تأثیر دیگران، به ویژه از افرادی که او را تحسین می‌کنند، قرار گیرد.
• فکر کند که روابط او با دیگران ارتباطی نزدیک‌تر از آنچه است که ارتباط معمول تلقی می‌شود.
• در حفظ روابط مشکل داشته باشد، اغلب در تعامل با دیگران غیرواقعی یا سطحی به نظر برسند.
• به ارضای فوری نیاز داشته باشد و خیلی راحت خسته یا ناامید شود.
• به طور مداوم به دنبال اطمینان یا تایید باشد.

چه چیزی باعث اختلال شخصیت هیستریونیک می‌شود؟

اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت هیستریونیک، یکی از ناشناخته‌ترین شرایط سلامت روان است. مطالعاتی که در مورد اختلالات شخصیت هیستریونیک و سایر اختلالات شخصیتی انجام شده است، عوامل متعددی را شناسایی کرده است که ممکن است منجر به ایجاد اختلالات شخصیتی هیستریونیک یا سایر اختلالات شخصیتی شود:

ژنتیک: اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً در خانواده‌ها ایجاد می‌شود، بنابراین دانشمندان تصور می‌کنند ممکن است یک پیوند ژنتیکی (ارثی) وجود داشته باشد.

آسیب‌های دوران کودکی: کودکان ممکن است با آسیب‌هایی مانند کودک‌آزاری یا مرگ یکی از اعضای خانواده کنار بیایند که بعداً در بزرگسالی در زندگی آن‌ها مخل یا مشکل ساز شده و به بخشی از یک اختلال شخصیت تبدیل شود.

سبک‌های فرزندپروری: کودکانی که سبک‌های فرزندپروری را تجربه می‌کنند که محدودیت‌ ندارند، بیش از حد زیاده‌روی یا ناسازگار هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک باشند. علاوه بر این، والدینی که رفتار جنسی نمایشی، نامنظم، ناپایدار یا نامناسب از خود نشان می‌دهند، فرزندان خود را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌دهند. برخی از محققان فکر می‌کنند که مشکلات در روابط والدین و فرزند منجر به عزت نفس پایین در افراد مبتلا به این اختلال می‌شود.

اختلال شخصیت نمایشی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

شخصیت در طول رشد کودک و نوجوان به تکامل خود ادامه می‌دهد. به همین دلیل، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی معمولاً تا سن ۱۸ سالگی فرد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک را تشخیص نمی‌دهند. تشخیص اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت هیستریونیک، می‌تواند دشوار باشد، زیرا اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت تصور نمی‌کنند مشکلی در رفتار یا طرز تفکرشان وجود دارد.

هنگامی که این افراد به دنبال کمک هستند، اغلب به دلیل شرایطی مانند اضطراب یا افسردگی ناشی از مشکلات ایجاد شده به دنبال اختلال شخصیتی مانند طلاق یا روابط از دست رفته است و نه خود اختلال شخصیتی که زیربنای همه این مشکلات است. هنگامی که یک متخصص بهداشت روان، مانند یک روانشناس یا روانپزشک، احتمال می‌دهد که فردی ممکن است به اختلال شخصیت هیستریونیک مبتلا باشد، اغلب سؤالات  کلی می‌پرسد که پاسخ دفاعی یا محیطی خصمانه ایجاد نمی‌کند.

از آنجایی که فردی که مشکوک به اختلال شخصیت هیستریونیک است ممکن است از رفتارهای خود آگاهی نداشته باشد، متخصصان سلامت روان ممکن است بخواهند اطلاعاتی را از خانواده و دوستان فرد جمع‌آوری کنند. ارائه دهندگان سلامت روان تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک را بر اساس معیارهای این بیماری در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا قرار می‌دهند.

معیارهای تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک مستلزم رعایت پنج (یا بیشتر) از رفتارهای مداوم زیر است:

1. وقتی در مرکز توجه نیست ناراحت است.
2. رفتار اغواکننده یا تحریک‌آمیز دارد.
3. احساسات متناوب و سطحی دارد.
4. از ظاهر خود برای جلب توجه استفاده می‌کند.
5. گفتار مبهم دارد.
6. احساسات دراماتیک یا اغراق‌آمیز دارد.
7. روابط را صمیمانه‌تر از آنچه که هستند می‌داند.

اختلال شخصیت هیستریونیک چگونه درمان می‌شود؟

در بیشتر موارد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک (HPD) باور ندارند که رفتارهایشان مشکل‌ساز است. آن‌ها همچنین تمایل دارند که در احساسات خود اغراق کنند و از روال عادی روابط متنفرند، که این امر پیروی از یک برنامه درمانی را دشوار می‌کند. با این حال، اگر افسردگی که احتمالاً با از دست دادن یا یک رابطه شکست خورده همراه است، یا مشکل دیگری ناشی از تفکر و رفتار باعث ناراحتی آن‌ها شود، ممکن است به دنبال کمک باشند.

روان درمانی (گفتار درمانی) به طور کلی درمان انتخابی برای اختلالات شخصیت هیستریونیک یا سایر اختلالات شخصیت است. هدف از درمان این است که به فرد کمک کند انگیزه‌ها و ترس‌های مرتبط با افکار و رفتار خود را کشف کند تا ارتباط مثبت بیشتری با دیگران برقرار کند. انواع روان‌درمانی که ممکن است برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک مفید باشد عبارتند از:

گروه درمانی

این نوعی از روان درمانی است که در آن گروهی از افراد با هم ملاقات می‌کنند تا مشکلات خود را با هم زیر نظر یک درمانگر یا روانشناس شرح دهند و به بحث بگذارند. گروه درمانی ممکن است برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مفید باشد، به خصوص اگر با سایر افراد مبتلا باشد. این کار می‌تواند به افراد مبتلا کمک کند تا رفتار خود را در آن‌ها مشاهده کنند.

روان درمانی روان پویشی

این نوع درمان بر ریشه‌های روانی رنج عاطفی تمرکز دارد. از طریق خود بازتابی و خودآزمایی، فردی که تحت درمان قرار می‌گیرد، به الگوهای رابطه مشکل‌ساز در زندگی خود نگاه می‌کند.

روان درمانی حمایتی

هدف این نوع درمان بهبود علائم و حفظ، بازیابی یا بهبود عزت نفس و مهارت‌های مقابله‌ای است. روان درمانی حمایتی شامل بررسی روابط و الگوهای واکنش یا رفتار عاطفی است.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

این یک نوع درمان ساختاریافته و هدف‌گرا است. یک درمانگر یا روانشناس به فرد کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را از نزدیک ببیند. متوجه خواهید شد که افکار وی چگونه بر اعمال او تأثیر می‌گذارد. از طریق CBT، می‌توانید الگوهای افکار و رفتارهای منفی را بیاموزید و یاد بگیرید که الگوها و عادات فکری سالم‌تری اتخاذ کنید. در حالی که در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند اختلالات شخصیتی را درمان کند، دارویی برای افسردگی و اضطراب وجود دارد که افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک نیز ممکن است دچار آن باشند. درمان این شرایط می‌تواند درمان اختلال شخصیت هیستریونیک را آسان‌تر کند.

آیا می توان از اختلال شخصیت هیستریونیک پیشگیری کرد؟

در حالی که اختلال شخصیت نمایشی به طور کلی قابل پیشگیری نیست، درمان می‌تواند به فردی که مستعد ابتلا به این بیماری است اجازه دهد تا راه‌های موثرتری برای مقابله با رفتارها، افکار و موقعیت‌های محرک بیاموزد.

عوارض احتمالی اختلال شخصیت هیستریونیک چیست؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی و اختلالات مصرف مواد، مانند اختلال مصرف حشیش و الکل هستند. همچنین موارد زیر در این افراد احتمال بیشتری دارد:

• اختلال علائم جسمی: اختلال علائم جسمی اختلالی است که در آن افراد نسبت به یک علامت فیزیکی که دارند به شدت احساس ناراحتی می‌کنند. همچنین ممکن است افکار، احساسات و رفتارهای غیرطبیعی در پاسخ به علائم خود داشته باشند.
• حملات پانیک: حمله پانیک باعث ایجاد احساسات ناگهانی و مختصر ترس و واکنش‌های فیزیکی شدید در پاسخ به موقعیت‌های معمولی و غیرخطرناک می‌شود.

• اختلالات تبدیلی: اختلال تبدیلی که اختلال عصبی عملکردی نیز نامیده می‌شود، یک مشکل پزشکی است که شامل از دست دادن عملکرد بخشی از سیستم عصبی می‌شود. به طور خاص، مغز و بدن بر این باورند که بخشی از سیستم عصبی شما زمانی که هیچ مدرکی از آسیب ساختاری وجود ندارد، کار نمی‌کند.

پیش‌آگهی اختلال شخصیت هیستریونیک چیست؟

در حالی که هیچ درمانی برای اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد، بسیاری از افرادی که این بیماری را دارند اغلب زندگی پرباری دارند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت که در گفتاردرمانی شرکت می‌کنند، با کسب بینش در مورد وضعیت خود و عملکرد اجتماعی بهتر، نتایج بهتری دارند. با این حال، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک شدید ممکن است مشکلات مکرری را در محل کار و در روابط اجتماعی و یا عاشقانه تجربه کنند.