گاز موجود در معده که به طور عمومی به عنوان نفخ شناخته می‌شود، بخشی طبیعی از فرایند گوارش است. با این حال، در مورد نوزادان، این اتفاق می‌تواند معده درد و اضطراب را به همراه داشته باشد که منجر به شب‌های بی‌خوابی و نگرانی والدین می‌شود. هدف این مقاله، روشنگری درباره علل باد معده یا نفخ نوزادان و ارائه برخی از روش‌های درمان خانگی موثر برای کاهش این ناراحتی است.
نفخ نوزاد چیست؟
نفخ در نوزادان یک اتفاق رایج است که عمدتاً به دلیل سیستم گوارشی ناکامل آن‌ها رخ می‌دهد. این موضوع با آزاد شدن گاز از سیستم گوارشی از طریق رکتوم مشخص می‌شود. اگرچه نفخ معده نوزاد یک عملکرد طبیعی بدن است، اما گاز بیش از حد می‌تواند ناراحتی ایجاد کرده و منجر به عصبانیت، تورم و حتی اختلال در خواب نوزاد شود.
علائم نفخ نوزاد
علائم نفخ نوزاد می‌تواند شامل گریه‌های شدید، تکان خوردن‌های مکرر، بالا کشیدن پاها به سمت شکم و سینه، کاهش اشتها، ناراحتی و بی‌قراری باشد. نوزادان به دلیل سیستم گوارشی نابالغ، بلعیدن هوا در حین تغذیه و سایر عوامل مستعد ابتلا به نفخ و دل پيچه هستند. گریه‌های طولانی و شدید نوزاد می‌توان نشان‌دهنده كوليك نوزاد باشد.
علل نفخ نوزاد
درک علل نفخ نوزاد تازه متولد شده، شما را در مدیریت آن به خوبی کمک خواهد کرد. در ادامه برخی از علل رایج آن را بررسی می‌کنیم:
- قورت دادن هوا: این علت رایج‌ترین عامل نفخ نوزاد است. نوزادان در هنگام تغذیه، به ویژه اگر از طریق شیردهی در یک موقعیت نادرست تغذیه شوند، هوا را قورت می‌دهند که دلیل نفخ نوزاد با شیر مادر است. هوای قورت داده شده در سیستم گوارشی گیر می‌کند و باعث ایجاد نفخ می‌شود.
- سیستم گوارشی ناکامل: سیستم گوارشی نوزاد هنوز در حال تکامل است و ممکن است نتواند بخشی از مواد موجود در شیر مادر یا شیر خشک را به طور کامل هضم کند که این اتفاق منجر به نفخ نوزاد می‌شود.
- حساسیت به غذا: برخی از نوزادان ممکن است حساسیتی نسبت به برخی از غذاهای مصرف شده توسط مادر شیرده یا برخی از مواد موجود در شیر خشک داشته باشند که باعث نفخ بیش از حد می‌شود. برای حل این موضوع، انواع شیر خشک‌ها مناسب برای نوزادان حساس تولید شده است که با مراجعه به داروخانه‌ها می‌توانید آن‌ها را تهیه کنید.
- شروع خوردن غذاهای جامد: خوردن غذاهای جامد نیز می‌تواند عاملی برای نفخ نوزاد باشد. زیرا سیستم گوارشی نوزاد هنوز به رژیم غذایی جدید سازگار نیست و برای عادت کردن به آن نیاز به زمان دارد.
درمان خانگی نفخ نوزاد
اگرچه باد معده در نوزادان می‌تواند ناراحت‌کننده باشد، اما چندین درمان خانگی نفخ نوزاد زیر یک ماه یا بزرگتر وجود دارد که می‌تواند به کاهش این ناراحتی کمک کند:
- تکنیک‌های تغذیه صحیح: اطمینان حاصل کنید که نوزادتان در موقعیت صحیحی تغذیه می‌شود. نوزاد باید به طور عمودی نگه داشته شود و سر و گردنش در یک خط باشد. همچنین، مطمئن شوید که دهان و لب‌های نوزاد به درستی به سینه یا شیشه‌ی شیر متصل شده است. این می‌تواند به کاهش میزان هوای قورت داده شده در هنگام تغذیه کمک کند.
- تغذیه آهسته و آرام: این کار کمک می‌کند تا نوزاد کمتر هوا را قورت دهد و باد معده کمتری داشته باشد. همچنین، می‌توانید در هنگام تغذیه نوزاد، چندین وقفه ایجاد کنید تا نوزاد بتواند هوای اضافی را بیرون دهد.
- شیشه شیر دارای تهویه: اگر از طریق شیشه شیر نوزاد را تغذیه می‌کنید، در نظر داشته باشید که از شیشه‌های دارای سیستم تهویه استفاده کنید که میزان هوایی که نوزاد قورت می‌دهد را کاهش دهد. برخی از شیشه‌های شیر با طراحی خاصی برای کاهش قورت دادن هوا ساخته شده‌اند. می‌توانید از این نوع شیشه‌ها استفاده کنید تا باد معده نوزاد را کاهش دهید.
- آروغ زدن: آروغ زدن منظم می‌تواند به آزادسازی گاز محبوس کمک کند و ناراحتی را کاهش دهد. چگونه نفخ نوزاد را بگیریم؟ سعی کنید نوزاد خود را در طول تغذیه و پس از آن در وضعیتی قرار دهید که بتواند به راحتی آروغ بزند. بعد از تغذیه، نوزاد را به طور آرام در آغوش خود بگیرید و به آرامی بچرخانید. این کمک می‌کند تا هوا از معده نوزاد خارج شود و نفخ کاهش یابد.
- ماساژ ملایم: ماساژ ملایم شکم می‌تواند به تحریک سیستم گوارشی نوزاد کمک کند و در آزادسازی گاز محبوس موثر باشد. از حرکات لطیف و در جهت عقربه‌های ساعت در اطراف ناف نوزاد استفاده کنید.
- حمام گرم: حمام گرم می‌تواند به آرامش عضلات نوزاد کمک کند و در آزادسازی گاز محبوس شده موثر باشد.
- ورزش: در مواردی که کودک شما بزرگ تر باشد، ورزش‌های ملایم مانند حرکات دوچرخه‌سواری می‌تواند به تحریک سیستم گوارشی او و آزادسازی گاز محبوس کمک کند. توجه داشته باشید که اگر نگرانی‌هایی درباره سلامت کودک خود دارید، همیشه با پزشک او مشورت کنید.
- تشخیص و اجتناب از غذاهای محرک: بعضی از غذاها می‌توانند به افزایش تولید گاز در بدن نوزادان کمک کنند. به مصرف غذاهایی که ممکن است عوارض بیشتری در نوزادان ایجاد کنند، توجه کنید. برخی از غذاهای معمول که می‌توانند محرک برای تولید گاز در نوزادان باشند عبارتند از: لبنیات، برخی سبزیجات مانند کلم و بروکلی، لوبیا، میوه‌هایی مانند هلو و آلو، غذاهای حاوی فیبر بالا مانند حبوبات و غلات. با توجه به واکنش نوزاد به این غذاها، می‌توانید آن‌ها را از رژیم غذایی نوزاد حذف کنید یا مقدار مصرف آن‌ها را کاهش دهید. همچنین، ممکن است لازم باشد با پزشک مشورت کنید تا رژیم غذایی مناسبی برای نوزاد شما تعیین کند.
- گیاهان دارویی: برخی از گیاهان دارویی مانند چای رازیانه یا چای بابونه می‌تواند به آرامش سیستم گوارشی نوزاد کمک کند. با این حال، همیشه قبل از امتحان کردن هرگونه روش جدید، با پزشک نوزاد خود مشورت کنید چرا که او بهترین کسی است که می‌توانید درباره نفخ نوزاد از او کمک بگیرید. برخی گیاهان دارویی بر اساس سن نوزاد شما، مناسب او نیستند. برخی از گیاهان دارویی اکنون به صورت قطره در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند. بهترین قطره برای نفخ نوزاد را می‌توانید با مشورت گرفتن از پزشک یا داروساز انتخاب کنید.
با رعایت این تکنیک‌ها، می‌توانید به کاهش نفخ شکم نوزاد کمک کرده و او را از ناراحتی ناشی از این مشکل محافظت کنید.
متخصصان بیماری های کودکان در دکترنکست
زمان مشورت با پزشک هنگام نفخ نوزاد
اگرچه بیشتر موارد نفخ نوزاد در خانه قابل مدیریت هستند، اما موارد خاصی وجود دارند که نیاز به مشاوره با پزشک دارند. در زیر تعدادی از مواردی که باید درباره آن‌ها با پزشک مشورت کنید را بررسی می‌کنیم:
- اگر نفخ نوزاد شدید و مزمن است و باعث ناراحتی نوزاد می‌شود.
- اگر نفخ نوزاد همراه با علائم دیگری مانند استفراغ، اسهال، تب یا کاهش وزن همراه است.
- اگر نفخ نوزاد همراه با تغییرات در رفتار نوزاد مانند نداشتن خواب مناسب یا تغییرات در روند تغذیه است.
- اگر نفخ نوزاد به طور مداوم و برای مدت طولانی ادامه دارد و با اصلاح کردن تغذیه و رفتار نوزاد از بین نمی‌رود.
در این موارد، مشاوره با پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا علت نفخ را تشخیص دهید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. در موارد پزشک ممکن است شربت نفخ نوزاد تجویز کند. همچنین، اگر هرگونه شک و تردیدی درباره وضعیت نوزاد خود دارید، بهتر است با متخصص اطفال آنلاین مشورت کنید.
جمع بندی
مهم است به یاد داشته باشید که نفخ در نوزادان بخشی طبیعی از فرایند گوارش غذا در آن‌ها است. با این حال در برخی شرایط می‌تواند برای نوزاد ناراحتی ایجاد کند. با اینکه نفخ نوزاد می‌تواند برای هر دو نوزاد و والدین آزاردهنده باشد، اما با استفاده از روش‌های درمانی خانگی و مشورت با پزشک می‌توانید ناراحتی نوزاد را کاهش داده و اطمینان حاصل کنید که نوزادی شاد و سالم دارید. به خاطر داشته باشید که اگر نفخ نوزاد شما همراه با علائم دیگری مانند استفراغ، اسهال، تب همراه بود یا اگر نوزاد شما وزن نمی‌گیرد، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. زیرا این اتفاق می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد. برای مطالعه بیشتر در خصوص نفخ معده، می‌توانید مطلب درمان خانگی نفخ در بارداری را مطالعه کنید.
