آب آوردن مفصل زانو یعنی چه؟ تورم و آب آوردن زانو یکی از یافته‌های دردناک است که بسیاری از افراد در شرایط مختلف آن را تجربه می‌کنند. ورم زانو در افراد دچار آرتروز مفصلی در مفصل زانو شایع است. آب آوردن زانو با نام علمی افیوژن زانو شناخته می‌شود. افیوژن زانو وضعیتی است که با تجمع مایع اضافی در اطراف مفصل زانو مشخص می‌شود.
علل آب آوردن زانو
دلایل آب آوردن زانو چیست؟ ورم و تجمع آب در زانو میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد:
صدمات وارده به زانو
آسیبهای وارده به زانو، مانند ضربه به زانو، کشیدگی، شکستگی یا پارگی رباط، میتواند منجر به آب آوردن زانو شود. هنگامی که زانو آسیب می‌بیند، واکنش طبیعی بدن تولید مایع اضافی در مفصل به‌عنوان یک مکانیسم محافظتی است. این مایع اضافی به محافظت از مفصل و حمایت از روند بهبود زانو کمک می‌کند.
استئوآرتریت یا آرتروز مفصل زانو
علت آب آوردن زانو در بزرگسالان چیست؟ آب آوردن زانو میتواند نتیجه آرتروز باشد. آرتروز یک بیماری تحلیل‌رونده مفصلی است که باعث از بین رفتن سطح مفصلی در زانو می‌شود. با از بین رفتن غضروف مفصل زانو، دو استخوان روی هم ساییده شده و آسیب می‌بینند. در چنین شرایطی بدن ممکن است مایع مفصلی بیشتری را برای جبران اصطکاک ایجاد شده و سایش غضروف مفصلی تولید کند. درمان آرتروز معمولاً شامل ترکیبی از عوامل مرتبط با سبک زندگی، داروهای مسکن و در برخی موارد جراحی است. اصلاح سبک زندگی شامل مدیریت وزن، ورزش منظم و فیزیوتراپی است. داروهایی مانند مسکن‌ها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و تزریق کورتون می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. ابزار کمکی مانند عصا یا واکر میتواند حرکت کردن را بهبود بخشد. در موارد پیشرفته، مداخلات جراحی مانند آرتروسکوپی یا جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است در نظر گرفته شود.
عفونت‌ها
عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی می‌توانند باعث التهاب و تجمع مایع در مفصل زانو شوند. این نوع آب آوردن زانو اغلب با علائم دیگر عفونت مانند تب، قرمزی، گرمی و افزایش درد در محل زانو همراه است.
روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود‌ایمنی است که باعث التهاب مزمن در پوشش غضروفی مفاصل از جمله زانو می‌شود. این التهاب میتواند منجر به تولید بیش از حد مایع مفصلی در زانو شود.
نقرس
نقرس نوعی آرتریت یا التهاب مفصلی است که در اثر تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل ایجاد می‌شود. هنگامی که کریستال‌ها در مفصل زانو جمع می‌شوند، پاسخ التهابی شدیدی ایجاد می‌کنند و در نتیجه التهاب و تورم دردناکی در مفصل رخ می‌دهد.
علائم آب آوردن زانو
علائم آب آوردن زانو چیست؟ علائم و نشانه‌های آب آوردن زانو ممکن است بسته به علت زمینه‌ای متفاوت باشد، اما علائم رایج عبارتند از:
- تورم: زانو ممکن است به‌طور واضحی متورم به نظر رسیده و ظاهری بزرگ‌تر از حد معمول داشته باشد. تورم بسته به مقدار مایع تجمع‌یافته میتواند از شدت خفیف تا شدید متغیر باشد.
- درد: زانوی آسیب‌دیده ممکن است دردناک باشد، به خصوص هنگام تحمل وزن یا حرکت. درد اغلب ماهیت تیز یا ضربانی داشته و شدت آن متغیر است.
- سفتی: افیوژن زانو میتواند منجر به کاهش دامنه حرکتی و سفتی در مفصل شود. به دلیل مایع اضافی که در مفصل جمع شده، کشیدن یا خم کردن کامل زانو ممکن است چالش‌برانگیز باشد.
- گرمی و قرمزی: در برخی موارد، زانو ممکن است در لمس گرم بوده و به دلیل التهاب ناشی از مایع اضافی، قرمز به نظر برسد.
- اختلال در راه رفتن یا خم کردن زانو: مایع اضافی در زانو میتواند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها یا انجام فعالیت‌هایی را که نیاز به خم شدن زانو دارند دشوار کند. تورم و درد میتواند تحرک را محدود کرده و بر فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد.
التهاب و تجمع آب در مفصل زانو
هنگامی که التهاب در زانو وجود دارد، سیستم ایمنی بدن با انتشار سیگنال‌های شیمیایی پاسخ می‌دهد. این سیگنال‌ها به پاسخ التهابی منجر می‌شود. این پاسخ برای محافظت از بدن طراحی شده است. در التهاب زانو، سیستم ایمنی سلول‌هایی را در مفصل به نام سلول‌های سینوویال فعال می‌کند. سلول‌های سینوویال نقش مهمی در تولید مایع مفصلی ایفا می‌کنند. این مایع یک مایع روان‌کننده و مغذی است که به کاهش اصطکاک و تامین مواد مغذی مفصل کمک می‌کند.
به‌طور معمول، مقدار کمی مایع مفصلی در مفصل زانو وجود دارد تا حرکت بدون اصطکاک را تسهیل کند. با این حال، هنگامی که التهاب وجود دارد، سلول‌های سینوویال فعال شده و مایع سینوویال اضافی تولید می‌کنند. افزایش تولید مایع مفصلی یک مکانیسم حفاظتی بدن در پاسخ به التهاب است. با این حال، زمانی که تولید مایع مفصلی از ظرفیت طبیعی مفصل برای جذب آن فراتر رود زانو متورم می‌شود. تجمع مایع در زانو میتواند التهاب را تشدید کند و منجر به درد، تورم و سفتی بیشتر شود. مایع اضافی میتواند بر ساختارهای اطراف فشار وارد کرده و باعث ناراحتی و محدود کردن دامنه حرکت مفصل شود.
آب آوردن زانو، چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر تورم قابل توجه، درد شدید، ناتوانی در تحمل وزن روی پای آسیب‌دیده یا علائم عفونت (مانند تب، قرمزی یا افزایش گرما) را دارید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری جدی‌تر یا عفونت زمینه‌ای باشد که نیاز به ارزیابی و درمان فوری دارد.
علاوه بر این، اگر یک آسیب شناخته شده یا یک بیماری مزمن مانند التهاب مفصلی دارید و زانوی شما آب آورده است، توصیه می‌شود با یک پزشک مشورت کنید. پزشک میتواند یک معاینه فیزیکی کامل انجام داده، سابقه پزشکی را بررسی کرده و ارزیابی‌های تشخیصی بیشتری مانند عکسبرداری با اشعه ایکس یا MRI برای شناسایی علت اصلی افیوژن زانو درخواست کند.
کشیدن آب زانو
آسپیراسیون زانو یا کشیدن آب زانو روشی است که طی آن مایع اضافی از مفصل زانو کشیده می‌شود. کشیدن آب زانو برای اهداف تشخیصی و درمانی انجام می‌شود. توجه به این نکته ضروری است که این عمل نسبتا تهاجمی بوده و در همه موارد آب آوردن زانو کاربرد ندارد.
متخصصان ارتوپدی، روماتولوژی در دکترنکست
اهداف تشخیصی کشیدن آب زانو
مهم‌ترین راه درمان آب آوردن زانو تعیین علت آن است. کشیدن آب زانو امکان جمع‌آوری مایع مفصلی از مفصل زانو را فراهم می‌کند. این مایع برای کمک به تشخیص علت اصلی علائم تجزیه و تحلیل می‌شود. مایع کشیده شده از زانو زیر میکروسکوپ بررسی شده و ممکن است تحت بررسی آزمایشگاهی از جمله شمارش سلولی، کشت و تجزیه و تحلیل نشانگرهای التهابی قرار گیرد. این امر میتواند به تشخیص شرایط مختلف کمک کند، از جمله:
- عفونت
- شرایط التهابی مانند روماتیسم مفصلی یا نقرس
- خونریزی (اگر مایع خونی باشد، ممکن است نشان‌دهنده آسیب فیزیکی یا اختلالات انعقادی باشد)
اهداف درمانی کشیدن آب زانو
آسپیراسیون زانو همچنین میتواند با تسکین علائم و کاهش فشار داخل مفصل، فواید درمانی داشته باشد. برداشتن مایع اضافی از زانو میتواند به کاهش درد، بهبود تحرک و کاهش تورم کمک کند. این فرایند ممکن است به عنوان بخشی از برنامه درمانی برای شرایطی مثل موارد زیر در نظر گرفته شود:
- تجمع بیش از حد مایع در مفصل زانو که باعث تورم و ناراحتی شود
- تجمع بیش از حد خون در مفصل زانو
- کیست سینوویال (برداشتن مایع از کیسه پر از مایع در مفصل زانو)
- مدیریت عفونت مفاصل: در صورت مشکوک شدن به عفونت باکتریایی مفصل، آسپیراسیون زانو میتواند برای به دست آوردن مایع جهت تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی و کاهش تعداد باکتری‌ها در مفصل انجام شود. این فرایند اغلب با تجویز آنتی‌بیوتیک‌های مناسب ادامه پیدا می‌کند.
کشیدن آب زانو زانو معمولاً توسط یک پزشک یا متخصص ارتوپدی که در این روش ماهر است، انجام می‌شود. بسته به شرایط خاص می‌توان آن را در محیط مطب یا بیمارستان انجام داد.
درمان آب آوردن زانو
درمان آب آوردن زانو چیست؟ اگر برای اولین بار و به طور ناگهانی دچار افیوژن زانو شدهاید، مشورت با پزشک برای تشخیص دلیل آب آوردن زانو و دریافت برنامه درمانی مناسب جهت مدیریت این شرایط لازم است. با این حال برخی از چندین درمان خانگی آب آوردن زانو و اقدامات خود مراقبتی وجود دارد که ممکن است به کاهش علائم و بهبودی کمک کند.
- استراحت و بالا بردن زانو: استراحت دادن به زانوی آسیب‌دیده و بالا نگه داشتن آن میتواند به کاهش تورم و فشار روی مفصل کمک کند. هنگام استراحت، سعی کنید با استفاده از بالش یا کوسن، زانو را بالاتر از سطح بدن خود نگه دارید.
- درمان با یخ: قرار دادن کیسه یخ روی زانوی آسیب‌دیده میتواند به کاهش درد و تورم آن کمک کند. می‌توانید از کیسه یخ که در یک پارچه نازک پیچیده شده، استفاده کنید. کیسه یخ را چند بار در روز و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی زانو قرار دهید. به‌یاد داشته باشید که همیشه کیسه یخ را در پارچه‌ای بپیچید تا از پوست خود در برابر سرمازدگی محافظت کنید.
- فشرده کردن زانو: استفاده از بانداژ فشاری یا زانوبند میتواند به کاهش تورم کمک کرده و از زانو حمایت کند. مطمئن شوید که بانداژ را خیلی محکم نبندید، زیرا میتواند گردش خون را مختل کند.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. با این حال، مهم است که دوز توصیه شده را دنبال کنید و در صورت داشتن هر گونه بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای دیگر با یک پزشک مشورت کنید.
- درمان آب آوردن زانو با ورزش: هنگامی که درد و تورم حاد زانو فروکش کرد، می‌توانید برای حفظ تحرک مفاصل و جلوگیری از سفتی، تمرینات با دامنه حرکتی ملایم را آغاز کنید. برای راهنمایی در مورد تمرینات مناسب شرایط خاص خود با یک فیزیوتراپ یا پزشک متخصص مشورت کنید.
- مدیریت وزن: حفظ وزن سالم میتواند به کاهش فشار روی مفصل زانو کمک کند. این امر ممکن است علائم افیوژن زانو را کاهش دهد. اگر اضافه وزن دارید، در راستای بهبود سلامت مفاصل خود، برای کاهش وزن اصولی اقدام کنید.
- از فعالیت‌هایی که علائم را بدتر می‌کنند اجتناب کنید: اگر فعالیت‌ها یا حرکات خاصی باعث تشدید درد یا تورم زانو می‌شود، سعی کنید از آن فعالیت‌ها اجتناب کنید یا آن‌ها را به‌طور موثری اصلاح کنید.
توجه به این نکته مهم است که این درمان‌های خانگی جایگزین توصیه‌های پزشکی حرفه‌ای نیستند. اگر علائم مداوم بوده یا تشدید می‌شوند، ضروری است که با یک متخصص درباره علت آب آوردن زانو و درمان مناسب آن مشورت کنید. در مواردی که علت زمینه‌ای نامعلوم است، پزشک میتواند تشخیص دقیق‌تری ارائه داده و مداخلات مناسب را بر اساس علت زمینه‌ای و شدت افیوژن زانو توصیه کند.
جمع‌بندی
آب آوردن زانو با نام علمی افیوژن زانو شناخته می‌شود. این مشکل به‌دنبال تجمع بیش‌از‌حد مایع در مفصل زانو اتفاق افتاده و به علل مختلفی میتواند اتفاق بیفتد. از جمله علل افیوژن زانو عبارتند از آسیب به زانو، آرتروز زانو، روماتیسم مفصلی و نقرس. بسته به علت ایجاد‌کننده، درمان آب آوردن زانو متفاوت است. در موارد حاد ورم زانو و همراهی آن با قرمزی، تب و سایر نشانه‌های عفونت، مداخله پزشکی فوری ضروری است. در موارد خفیف، برخی اقدامات حمایتی در خانه میتواند به مدیریت علائم کمک کند. از جمله این اقدامات می‌توان به بالا نگه‌داشتن زانو نسبت به سطح بدن، استراحت و به کار بردن کیسه یخ اشاره کرد.
منابع:
