شپش‌ها اگرچه به خودی خود مضر نیستند اما می‌توانند برای بدن ما آزاردهنده باشند و باعث بیماری‌ها شوند. شامپوهای ضد شپش به‌عنوان یک دفاع دارویی در برابر این انگل‌های مزاحم عمل می‌کنند. با این حال، انتخاب شامپوی مناسب و استفاده صحیح از آن مرحله مهمی برای ریشه‌کنی مؤثر شپش است. در این متن شامپو ضد شپش، کاربرد مناسب و نکات ایمنی آن را بررسی می‌کنیم.
آشنایی با شپش
شپش سر و بدن دو نوع متمایز هستند و در دو قسمت مختلف بدن زندگی می‌کنند. شپش‌ها، به ویژه شپش سر (Pediculus humanus capitis)، انگل‌های خارجی هستند که مو و پوست سر انسان را آلوده می‌کنند. درک چرخه زندگی و نحوه انتقال آن‌ها برای درمان موثر از جمله از بین بردن شپش سر ضروری است. شپش‌ها از طریق تماس مستقیم سر به سر، معمولاً در بین کودکان و در محیط‌های نزدیک مانند مدارس پخش می‌شوند. شپش سر همچنین می‌تواند از طریق اقلام مشترک مانند کلاه، شانه یا ملحفه منتقل شود. شپش بدن به طور غیر مستقیم از خون انسان تغذیه می‌کند در صورتی که شپش سر از پوست سر تغذیه می‌کند. شپش بدن از طریق تماس فیزیکی مستقیم با فردی که دارای شپش بدن است یا از طریق تماس با وسایلی مانند تخت، ملحفه یا حوله منتقل می‌شود. در صورتی که شپش درمان نشود می‌تواند باعث ریزش مو شود.
چرخه زندگی شپش
شپش سه مرحله اصلی را طی می‌کند: نیت (تخم)، شفیره و بالغ. نیت‌ها محکم به ساقه‌های مو در نزدیکی پوست سر متصل و در آنجا به شفیره تبدیل می شوند. شفیره‌ها در عرض 7 تا 10 روز بالغ می‌شوند و شروع به تولید مثل می‌کنند و چرخه آلودگی را تداوم می‌بخشند.
انواع شامپوهای ضد شپش
شامپوهای ضد شپش در فرمولاسیون‌های مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام مواد فعال و مکانیسم اثر خاص خود را دارند. برای انتخاب بهترین شامپوی ضد شپش باید ابتدا علت وجود شپش را پیدا کنید که مجدد به آن مبتلا نشوید. هنگام انتخاب یک شامپو ضد شپش، درک مواد تشکیل‌دهنده و اثربخشی آن‌ها بسیار مهم است. یک تقسیم‌بندی برای انواع شامپوی ضد شپش سر بر اساس مواد اولیه، دو دسته طبیعی و شیمیایی است.
شامپوهای شیمیایی برای شپش
این شامپوها حاوی مواد شیمیایی هستند که برای از بین بردن شپش و تخم آن‌ها طراحی شده‌اند. ترکیبات فعال رایج در شامپوها، مبتنی بر مواد شیمیایی مانند پرمترین هستند. پیرترین یک ترکیب طبیعی است که از گل‌های داوودی به دست می آید، در حالی که پرمترین نسخه مصنوعی پیرترین است. این شامپوها بدون نسخه در دسترس هستند و به طور کلی در صورت استفاده طبق دستور، ایمن و موثر در نظر گرفته می‌شوند.
شامپوهای سنتی ضد شپش اغلب حاوی شپش‌کش‌هایی مانند پیرترین یا پرمترین هستند. این مواد شیمیایی با اختلال در سیستم عصبی شپش‌ها عمل می‌کنند که منجر به فلج و مرگ آن‌ها می‌شود.
شامپوهای طبیعی و غیر سمی
این شامپوها حاوی مواد طبیعی هستند که شپش را دفع یا از بین می‌برند. مواد طبیعی رایج در شامپوهای ضد شپش شامل روغن درخت چای و روغن رزماری است. این شامپوها به طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند و ممکن است گزینه خوبی برای افرادی باشند که درمان‌های طبیعی را ترجیح می‌دهند. جایگزین‌های طبیعی و غیر سمی در حال افزایش محبوبیت هستند. موادی مانند دایمتیکون که از روغن‌های سیلیکون به دست می‌آید، شپش‌ها را با ایجاد یک مانع فیزیکی بر روی ساختار تنفسی آن‌ها خفه می‌کند.
پیرترین (Pyrethrin)
پیرترین‌ها شپش‌کش‌های طبیعی هستند که از گل‌های داوودی به دست می‌آیند. این شامپو ضد شپش با اختلال در سیستم عصبی شپش‌ها منجر به فلج شدن و مرگ شپش می‌شود. پیرترین‌ها بر روی شپش‌های بالغ موثر هستند. این شامپو ضد شپش همیشه همه تخم‌ها را از بین نمی‌برد. به طور کلی شامپوی پیرترین، بی‌خطر تلقی می‌شود. اما افرادی که به گل‌ها به‌خصوص گل داوودی حساسیت دارند باید احتیاط کنند. این شامپو معمولا روی موهای خشک اثر می‌کند و قبل از آبکشی باید مدتی روی سر بماند.
پرمترین
پرمترین، یک مشتق مصنوعی در شامپوهای مبتنی بر آفت کش‌ها است. این شامپو هم مانند پیرترین‌ها، با اختلال در سیستم عصبی شپش‌ها منجر به فلج شدن و مرگ شپش می‌شود. پیرترین و پرمترین ممکن است در استفاده طولانی مدت منجر به مقاومت شوند.
دایمتیکون
شامپوهای مبتنی بر دایمتیکون به دلیل ماهیت و اثربخشی غیر سمی خود به طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار می‌گیرند. از بین بردن تمام تخم‌های شپش و نیت‌ها چالش برانگیز است چرا که اغلب محکم به ساقه مو می‌چسبند و در برابر درمان مقاوم هستند. این شامپو یک شامپوی ضد تخم شپش است. دایمتیکون با خفه‌کردن شپش‌ها و بی‌حرکت‌کردن تخم‌ها عمل کرده و در نهایت منجر به مرگ آن‌ها می‌شود. این شامپوی ضد رشک و شپش را به طور کامل روی موی مرطوب بمالید و سر و ساقه موها را با آن آغشته کنید. طبق زمان گفته‌شده مدتی روی سر قرار دهید و سپس با آب بشویید. بعد از آن با یک شانه دندانه‌ریز مو را شانه کنید تا باقی‌مانده تخم‌ها و شپش مرده متصل به مو از بین برود.
روغن درخت چای
روغن درخت چای، شامپوی گیاهی ضد شپش که به دلیل خواص ضد میکروبی خود شناخته شده است، جایگزین طبیعی دیگری است. در حالی که شواهد در مورد اثربخشی آن در برابر شپش مختلف است، برخی مطالعات نشان می‌دهد که ممکن است دارای خواص شپش‌کش باشد. نکته مهم در مورد مصرف این روغن، رقیق کردن آن با روغن نارگیل یا زیتون است تا از تحریک پوست جلوگیری شود. بهتر است این روش در کنار یک روش درمانی دیگر استفاده شود.
درمان شپش بدن
برای شپش بدن، شامپوهای شیمیایی محدودی وجود دارد که به طور خاص برای این منظور طراحی شده‌اند. با این حال، برخی از درمان‌های عمومی و شامپوها را می‌توان برای مدیریت شپش بدن استفاده کرد.
- بهبود بهداشت: درمان شپش بدن شامل بهبود بهداشت فردی، از جمله تعویض و شستن منظم لباس‌ها، ملحفه‌ها و حوله‌های آلوده در آب داغ است.
- مصرف شپش‌کش: در برخی موارد، ممکن است از یک شپش‌کش برای درمان شپش بدن استفاده شود.
- تمیز کردن محیط: شستن لباس، ملحفه و حوله مورد استفاده توسط فرد آلوده در آب داغ و خشک کردن با گرما در درمان شپش بدن بسیار مهم است.
لوسیون پرمترین 1٪
برای درمان شپش سر تایید شده است، اما می‌توان آن را برای شپش بدن نیز استفاده کرد. قبل از خواب روی پوست خشک بمالید و صبح بشویید. در صورت نیاز پس از 9 روز مجددا استفاده کنید.
شامپو لیندان 1%
به دلیل نگرانی در مورد مسمومیت عصبی به خصوص در کودکان توصیه نمی‌شود. از مصرف شامپوی ضد شپش بدن بدون نسخه مگر در موارد ضروری و تحت نظر پزشک خودداری کنید.
لوسیون مالاتیون 0.5٪
این لوسیون جز داروهای تجویزی تایید شده برای درمان شپش سر است اما می‌توان از آن برای شپش بدن نیز استفاده کرد. قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
عوامل خفگی
روغن‌های سیلیکونی مانند دایمتیکون به دلیل توانایی آن‌ها در خفه کردن شپش مورد مطالعه قرار گرفته است. این عوامل ممکن است برای شپش بدن مفید باشند، اگرچه تحقیقات بیشتری لازم است.
محصولات طبیعی
برخی از محصولات طبیعی مانند روغن زیتون و سرکه برای درمان شپش بدن پیشنهاد شده است. با این حال، اثربخشی آن‌ها تایید نشده باقی می‌ماند.
- روغن درخت چای
نشان داده شده است که روغن درخت چای برای از بین بردن شپش موثر است. روغن درخت چای را با روغن دیگری رقیق کنید تا از تحریک پوست جلوگیری کنید. برای جلوگیری از آلودگی مجدد به صورت اسپری یا شامپو استفاده کنید.
- روغن نارگیل
روغن نارگیل می‌تواند شپش را خفه کند و در ترکیب با روغن انیسون موثر است. روغن نارگیل را به پوست سر و موها بمالید، بگذارید چند ساعت بماند، سپس شپش و تخم شپش را با شانه بشویید.
- روغن زیتون
روغن زیتون یکی از موثرترین داروهای طبیعی برای شپش است. از کلاه برای اطمینان از پوشش کامل در مدت طولانی‌تری برای نتایج بهتر استفاده کنید.
- روغن انیسون
روغن انیسون با خفه کردن شپش‌ها به یکی از موثرترین درمان‌های طبیعی تبدیل شده است. همچنین می‌تواند گزینه‌ای برای افراد مبتلا به شپش مقاوم به درمان یا حساسیت به شامپوهای شپش باشد.
- سرکه
تصور می‌شود که اسید استیک سرکه، پوسته‌ها را می‌شکند. با این حال، مطالعات نتایج متفاوتی را در مورد اثربخشی آن در درمان شپش نشان داده است.
این درمان‌های طبیعی بر خفه کردن شپش، مختل کردن چرخه زندگی یا دفع شپش تمرکز دارند. در حالی که برخی از درمان‌ها اثربخشی نشان داده‌اند، تحقیقات بیشتری برای اثبات ایمنی و اثربخشی آن‌ها به طور قطعی مورد نیاز است. مهم است که قبل از استفاده از این داروها با پزشک یا داروساز مشورت کنید؛ به خصوص در موارد شدید یا شپش‌های مقاوم به درمان.
نحوه استفاده صحیح از شامپو ضد شپش
روش استفاده از شامپوی ضد شپش به صورت صحیح و کامل برای موفقیت در ریشه‌کنی شپش ضروری است.
آماده سازی قبل
قبل از استفاده از شامپو، شانه کردن کامل موها برای از بین بردن گره‌ها می‌تواند اثربخشی درمان را بهبود بخشد.
دستورالعمل‌های ارائه شده همراه با شامپو را به دقت دنبال کنید. به طور معمول، شامپو روی موهای مرطوب مالیده می‌شود، روی پوست سر و موها ماساژ داده می‌شود و قبل از آبکشی برای مدت مشخصی باقی می‌ماند.
قبل از استفاده از داروی شپش از مصرف شامپو نرم کننده خودداری کنید. پس از استعمال داروی شپش، تا 2-1 روز موها را مجدداً شستشو ندهید.
مراقبت های پس از درمان
پس از شستشو، استفاده از شانه دندانه‌ریز برای از بین بردن تخم شپش و شپش مرده توصیه می‌شود. تکرار درمان بعد از یک هفته می‌تواند به از بین رفتن هر گونه شپش یا شفیره‌های تازه بیرون آمده کمک کند.
برای جلوگیری از آلودگی مجدد، لباس‌ها، ملحفه‌ها و سایر مواردی که فرد مبتلا استفاده می‌کند را با ماشین لباسشویی و گرما خشک کنید. برس‌ها را به مدت 5 تا 10 دقیقه در آب داغ خیس کنید تا شپش‌ها از بین بروند. کف‌ها و مبلمانی را که فرد مبتلا روی آن نشسته یا دراز کشیده است جاروبرقی بکشید تا موهای ریخته شده را با نیت‌های زنده جدا کنید.
نکات حین استفاده
در حالی که نحوه استفاده از شامپوی ضد شپش ساده است، ملاحظات خاصی در مورد اثربخشی و ایمنی آن‌ها وجود دارد. اطمینان حاصل کنید که تمام اعضای خانواده و تماس های نزدیک در صورت لزوم به طور همزمان بررسی و درمان می‌شوند. 7 تا 10 روز بعد درمان دوم را برای از بین بردن شپش‌های تازه تکرار کنید زیرا برخی از محصولات ممکن است روی تخم‌ها تأثیر نگذارند.
عوارض شامپو ضد شپش
شامپوهای ضد شپش دارای عوارض چشمی و پوستی نیز هستند. در صورتی که شامپوها به درستی استفاده نشوند می‌توانند سوزش شدید، درد چشم و دید غیرطبیعی را در موارد کمی به دنبال داشته باشند. همچنین از عوارض شامپوی ضد شپش به قرمزی، خارش، بثورات و سوزش ناشی از تحریک پوستی می‌توان اشاره کرد. از طرفی ممکن است شخص به این شامپوها حساسیت بدهد.
بیشتر بدانید: ۶ علامتی که نشان می‌دهد ریزش مو جدی است
ایمنی برای کودکان و زنان باردار
برخی از شامپوهای ضد شپش خطراتی را برای کودکان خردسال دارند. استفاده از شامپوی ضد شپش در بارداری و شیردهی می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد. همیشه قبل از استفاده از هر گونه درمانی در این افراد با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید.
مقاومت به درمان
استفاده بیش از حد از شامپوهای مبتنی بر شپش‌کش می‌تواند منجر به ایجاد مقاومت در برابر مواد فعال شپش شود. با انتخاب بین انواع مختلف شامپو و جایگزین‌های غیرسمی که می‌تواند مفید باشد این موضوع را کاهش دهید.
ترکیب درمان‌ها برای نتایج بهینه
ترکیب شامپوهای ضد شپش با سایر روش‌های درمانی، مانند شانه زدن با شانه دندانه‌دار یا رعایت بهداشت، می‌تواند اثربخشی را افزایش داده و از آلودگی مجدد جلوگیری کند.
اقدامات پیشگیرانه در برابر آلودگی مجدد
انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از آلودگی مجدد، مانند دوری از تماس سر به سر، شستن و ضد عفونی کردن مرتب وسایل شخصی، برای مدیریت طولانی مدت ضروری است.
متخصصان پوست و مو در دکترنکست
جمع‌بندی
شامپوهای ضد شپش نقش مهمی در مدیریت آلودگی به شپش دارند. با درک بیولوژی شپش، انتخاب شامپوی مناسب و طریقه استفاده شامپوی ضد شپش به صورت صحیح، افراد می‌توانند به طور موثر شپش را ریشه‌کن کنند و خطر آلودگی مجدد را به حداقل برسانند. علاوه بر این، در نظر گرفتن نگرانی‌های ایمنی و بررسی گزینه‌های درمانی جایگزین می‌تواند نتایج را در مدیریت آلودگی شپش بهینه کند. شامپوهای ضد شپش به صورت طبیعی و شیمیایی وجود دارند که بر اساس نوع شپش، شرایط بدن و میزان مقاومت، پزشک و داروساز شما را راهنمایی می‌کنند.
منابع:
