پیوند اعضای بدن امروزه با پیشرفت علم پزشکی در سراسر جهان رواج بیشتری یافته است. در موارد پیوند اعضا، پیوند کبد از شایع‌ترین انواع جراحی پیوند عضو است و امروزه بسیار مورد توجه جامعه جهانی می‌باشد. بر این اساس ممکن است سولاتی ذهن افراد را به خود مشغول کند از جمله اینکه “خطر مرگ در پیوند کبد” چه اندازه است؟ و یا “طول عمر بیماران پیوند کبد چقدر است؟”.
پیوند کبد چیست؟
پیوند کبد جراحی برای جایگزینی کبد بیمار با کبد سالم از شخص دیگر است. ممکن است یک کبد کامل یا فقط بخشی از آن پیوند زده شود. در بیشتر موارد، کبد سالم اهداکننده عضوی سالم از فردی است که به تازگی فوت کرده است. گاهی اوقات یک فرد سالم بخشی از کبد خود را اهدا میکند. در موارد پیوند کبد از فرد زنده، اهداکننده ممکن است یکی از اعضای خانواده باشد و یا فردی باشد که با فرد بیمار فامیل نیست اما گروه خونی او با وی مطابقت دارد.
افرادی که بخشی از کبد خود را اهدا می‌کنند می‌توانند با کبد باقی مانده زندگی سالمی داشته باشند. درصد موفقیت پیوند کبد به عوامل متعددی وابسته است، از جمله سلامت اهداکننده و گیرنده عضو و امکانات مرکز درمانی و مهارت کادر درمان. لیست انتظار پیوند کبد بسته به شرایط اهداکنندگان ممکن است بسیار طولانی شود. این امر متاسفانه می‌تواند شرایط فرد گیرنده را وخیم‌تر کرده و درصد موفقیت پیوند را کم کند. کبد تنها عضوی در بدن است که می‌تواند بافت از دست‌رفته یا آسیب‌دیده جایگزین کند (بازسازی). کبد اهداکننده مدتی پس از جراحی به اندازه طبیعی باز می‌گردد. بخشی که به عنوان کبد جدید دریافت می‌شود نیز در عرض چند هفته به اندازه طبیعی می‌رسد.
چرا ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشم؟
شما نمی‌توانید بدون کبد فعال زندگی کنید. اگر کبد به درستی کار نکند، ممکن است نیاز به پیوند داشته باشید. در صورت ابتلا به بیماری کبدی مرحله نهایی (نارسایی مزمن کبد) ممکن است پیوند کبد توصیه شود. این وضعیت یک بیماری کبدی جدی و تهدید‌کننده زندگی است. نارسایی مزمن کبدی می‌تواند ناشی از چندین بیماری کبدی باشد. سیروز کبدی یکی از علل شایع مرحله نهایی بیماری کبدی است. سیروز یک بیماری مزمن کبدی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بافت سالم کبد با بافت اسکار جایگزین شود. این امر فعالیت کبد را به کلی متوقف میکند. سایر بیماری‌هایی که ممکن است منجر به بیماری کبدی در مرحله نهایی شوند عبارتند از:
- نکروز حاد کبدی: به دنبال آن بافت کبد می‌میرد. دلایل احتمالی عبارتند از عفونت‌های حاد و واکنش به دارو یا سموم.
- آترزی صفراوی: یک بیماری نادر کبدی و مجاری صفراوی که در نوزادان رخ می‌دهد.
- هپاتیت ویروسی: هپاتیت B یا C از علل شایع هستند.
- بیماری‌های متابولیک: اختلالاتی که فعالیت شیمیایی سلول‌های تحت تاثیر کبد را تغییر می‌دهد. برای مثال می‌توان به کبد چرب اشاره کرد.
- سرطان‌های اولیه کبد: اینها تومورهای سرطانی هستند که از کبد آغاز می‌شوند.
- هپاتیت خودایمنی: زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به کبد حمله میکند.
در چه صورت ممکن است من نتوانم پیوند کبد انجام دهم؟
- عفونت فعلی یا مزمن داشته باشید که قابل درمان نیست
- سرطان متاستاتیک داشته باشید. منظور از متاستاتیک، سرطانی است که از محل اصلی خود به یک یا چند قسمت دیگر بدن گسترش یافته است.
- مشکلات قلبی شدید یا سایر مشکلات سلامتی داشته باشید
- علاوه بر بیماری کبد، یک بیماری جدی داشته باشید که پس از پیوند بهتر نمی‌شود
- قادر به پیروی از یک برنامه درمانی نباشد
- الکلی باشید یا در مصرف الکل تعادل را رعایت نکنید
قرار گرفتن در لیست انتظار
اگر به عنوان کاندید پیوند پذیرفته شوید، نام شما در لیست انتظار پیوند ملی قرار می‌گیرد. افرادی که نیاز فوری به کبد جدید دارند در صدر لیست قرار می‌گیرند. اولویت بر اساس تشخیص پزشک فوق‌تخصص گوارش و کبد گذاشته می‌شود. بسیاری از مردم باید برای یک کبد جدید مدت طولانی صبر کنند. هنگامی که عضوی در دسترس باشد به شما اطلاع داده می‌شود. شما باید فوراً به بیمارستان بروید تا برای عمل جراحی آماده شوید.
اگر یک فرد زنده بخشی از کبد خود را به شما اهدا کند، جراحی از قبل برنامه‌ریزی می‌شود. شما و اهداکننده شما همزمان جراحی خواهید کرد. اهدا کننده باید در سلامت کامل و دارای گروه خونی مناسب با گروه خونی شما باشد. اهداکننده نیز آزمایش روانشناسی خواهد داد. این امر برای اطمینان از رضایت او از این تصمیم است.
خطرات پیوند کبد چیست؟
پیوند کبد در مقابل اثربخشی که دارد، ممکن است با عوارض محتمل در هر نوع جراحی گسترده دیگری همراه باشد. برخی از عوارض جراحی کبد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی
- عفونت
- انسداد رگ‌های خونی به کبد جدید
- نشت صفرا یا مسدود شدن مجاری صفراوی
- کبد جدید بلافاصله پس از جراحی دچار توقف فعالیت شود
کبد جدید نیز ممکن است توسط سیستم ایمنی پس زده شود. رد پیوند واکنش طبیعی بدن به یک جسم یا بافت خارجی است. هنگامی که یک کبد جدید به بدن شما پیوند زده می‌شود، سیستم ایمنی شما تصور میکند که یک تهدید است و به آن حمله میکند. برای کمک به زنده ماندن کبد جدید در بدن، باید از داروهای داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده کنید. این داروها پاسخ سیستم ایمنی شما را ضعیف می‌کنند. شما باید تا آخر عمر از این داروها استفاده کنید. برخی از بیماری‌های کبدی ممکن است پس از پیوند عود کنند. برای کمک به موفقیت بیشتر پیوند، ممکن است در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، داروهای هپاتیت B یا C را از قبل شروع کنید.
چگونه برای پیوند کبد آماده شوم؟
پزشک متخصص جراحی شما این روش را برای شما توضیح خواهد داد. هر سوالی در مورد جراحی دارید از او بپرسید. ممکن است از شما خواسته شود که رضایت نامه‌ای را امضا کنید که اجازه انجام جراحی را می‌دهد. فرم را با دقت بخوانید و اگر چیزی واضح نیست سوال بپرسید.
پیوند کبد شدم، حالا چه؟
در بیمارستان پس از جراحی ممکن است چند ساعت قبل از انتقال به بخش مراقبت‌های ویژه به اتاق ریکاوری برده شوید. برای چند روز در ICU از نزدیک تحت نظر خواهید بود. تیم پیوند به شما می آموزد که بعد از ترخیص چگونه از خود مراقبت کنید. پس از رسیدن به خانه، باید ناحیه جراحی را تمیز و خشک نگه دارید. پزشک دستورالعمل‌های استحمام را به شما می‌دهد. هر گونه بخیه جراحی در ویزیت بعدی برداشته می‌شود، البته اگر قبل از ترک بیمارستان برداشته نشده باشد. تا زمان اعلام پزشک خود نباید رانندگی کنید. ممکن است محدودیت‌های دیگری نیز برای فعالیت داشته باشید.
اگر پیوند کبد انجام داده‌اید و یکی از موارد زیر را دارید با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب که ممکن است نشانه رد پیوند یا عفونت باشد.
- قرمزی، تورم، یا خونریزی یا سایر ترشحات از محل برش
- درد افزاینده در اطراف محل برش
- استفراغ یا اسهال
- خونریزی
- زردی (زردی پوست و چشم)
برای جلوگیری از رد شدن پیوند چه کاری انجام می‌شود؟
شما باید تا پایان عمر خود دارو مصرف کنید کبد پیوند شده در بدن شما زنده بماند. این داروها، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نامیده می‌شوند. آنها پاسخ سیستم ایمنی را تضعیف می کنند. هر فرد ممکن است واکنش متفاوتی به داروها نشان دهد و هر تیم پیوند ترجیحاتی برای داروهای مختلف دارد.
داروهای جدید همواره در حال ساخت و تایید هستند. پزشک یک طرح درمانی دارویی را ایجاد میکند که مناسب شما است. در بیشتر موارد در ابتدا چند داروی ضد ردپیوند مصرف خواهد شد. بسته به نحوه پاسخ، ممکن است دوزها اغلب تغییر کنند. از آنجایی که این داروها بر روی سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارد، افرادی که پیوند انجام می‌دهند در معرض خطر بیشتری برای عفونت هستند. برخی از عفونت‌هایی که در معرض خطر بیشتری قرار خواهید داشت عبارتند از:
- عفونت قارچی دهان (برفک دهان)
- تبخال
- ویروس‌های تنفسی
در چند ماه اول پس از جراحی، باید از تماس با جمعیت یا هر کسی که عفونت دارد خودداری کنید. هر فردی ممکن است علائم متفاوتی را در رد پیوند داشته باشد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- تب
- زردی پوست و چشم (یرقان)
- ادرار تیره رنگ
- خارش
- شکم متورم یا دردناک
- احساس خستگی شدید (خستگی)
- تحریک‌پذیری
- سردرد
- ناراحتی معده
علائم طرد شدن ممکن است شبیه سایر مشکلات سلامتی باشد. در مورد هر گونه نگرانی با تیم پیوند خود صحبت کنید. مهم است که آنها را ببینید و اغلب با آنها صحبت کنید.
درباره کبد چرب
بیماری کبد چرب توصیف‌کننده تجمع بیشازحد چربی در کبد می‌باشد. این بیماری می‌تواند انواع و علل مختلفی داشته باشد. از شایع‌ترین علل آن می‌توان به چاقی، دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک اشاره کرد. علائم کبد چرب عبارتند از:
- درد شکم یا احساس پری در سمت راست بالای شکم
- حالت تهوع، از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- ورم شکم و پاها
- خستگی شدید یا آشفتگی ذهنی
- ضعف
اگر این نشانه‌های را دارید با ویزیت فوق تخصص گوارش و کبد آنلاین از نظر تخصصی پزشک بهره‌مند شوید.
درمان کبد چرب
- اجتناب از الکل
- کاهش وزن
- مصرف داروها برای کنترل دیابت، کلسترول و تری‌گلیسیرید
- مصرف ویتامین E و تیازولیدین‌دیون‌ها
کبد چرب حاد بارداری (AFLP) چیست؟
AFLP یک وضعیت نادر، اما جدی بارداری است که در آن تجمع بیش از حد چربی در کبد یا سلول‌های کبدی وجود دارد. چربی معمولاً به شکل تری‌گلیسیرید و اسیدهای چرب در کبد تجمع می‌یابد، اما چربی بیشازحد می‌تواند باعث آسیب کبدی شود. خطرات کبد چرب در بارداری مورد توجه است. هم مادر و هم کودک در حال رشد ممکن است بسیار بیمار شوند. ممکن است نارسایی کبد، خونریزی شدید، نارسایی کلیه و عفونت شدید رخ دهد.
جمع‌بندی
امروزه پیوند کبد با توجه به پیشرفت گسترده تکنولوژی در علم پزشکی، در سراسر جهان رواج زیادی یافته است. کبد انسان به دنبال علل گوناگونی ممکن است عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد. در چنین شرایطی فرد از پیوند کبد بهره زیادی خواهد برد. بافت کبد می‌تواند طی زمان رشد کرده و به اندازه مناسب برسد. این ویژگی کبد منحصر به فرد است. عمل جراحی پیوند کبد می‌تواند با عوارضی همراه باشد که از مهم‌ترین آنها رد پیوند است. به همین منظور در فرد دریافت‌کننده به دستور پزشک معالج تا آخر عمر داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی را دریافت خواهد کرد.
منابع:
