اینکه نگران دست‌های آلوده خود بعد از کارکردن با عابربانک باشید، امری کاملا طبیعی است. اما اگر این نگرانی در تمام طول روز با شماست، بهتر است چاره‌ای برای درمان وسواس فکری بیندیشید! وسواس فکری شامل افکاری مزاحم، تکرارشونده، غیر منطقی و غیر قابل کنترل است که فرد را به انجام رفتاری وسواسی وادار می‌کند.
جالب اینجاست که بیماران وسواسی از ماهیت غیرمنطقی افکار خود آگاه هستند. بااین‌حال، قادر به کنترل این افکار نیستند. در بسیاری از موارد، عدم آشنایی این افراد با راههای درمان وسواس فکری منجر به نهادینه‌شدن این اختلال در روان‌شان می‌شود. ما به منظور جلوگیری از بروز چنین فاجعه‌ای، قصد داریم به موضوع وسواس فکری و راه درمان آن بپردازیم.
وسواس فکری چیست؟
بسیاری از افراد در زندگی، تجربه افکار وسواسی (OCD) را داشته‌اند. نگرانی در شب امتحان، دلشوره به هنگام عمل جراحی یکی از افراد مهم زندگی یا اضطراب قبل از امتحان رانندگی، همگی از مصادیق بارز این نوع افکار هستند. بااین‌حال، نمی‌توان به همه افراد برچسب OCD زد؛ چراکه بسیاری از این افراد در کنار این نگرانی و دلشوره به امور روزانه خود هم رسیدگی کرده‌اند. در مقابل، بیماران وسواسی به دلیل صرف زمان زیاد به افکار و رفتارهای وسواسی خود، دیگر فرصتی برای انجام کارهای روزانه خود پیدا نمی‌کنند!
در اختلال وسواس فکری، افکار مزاحم که از منبعی به نام اضطراب تغذیه می‌کنند، به‌صورت چرخه‌ای معیوب در ذهن افراد تکرار می‌شوند. این چرخه معیوب، آنقدر تکرار می‌شود که در نهایت زندگی طبیعی شخص را مختل می‌کند. طبق مطالعات انجام‌شده، OCD چهارمین اختلال مزمن و شایع روانپزشکی است. تجربه ثابت کرده است، عدم تشخیص و درمان وسواس فکری، عوارض جبران‌ناپذیری را برای افراد به‌دنبال خواهد داشت.
ریشه وسواس فکری و علائم آن
قبل از اینکه به راههای درمان وسواس فکری شدید بپردازیم، لازم است بدانیم ریشه این اختلال کجاست؟ وسواس فکری عملی، نظیر سایر اختلالات روانشناختی، در نتیجه دو عامل کلیدی ظاهر می‌شود. این دو عامل عبارتند از:
- ژنتیک و وراثت؛
- تجربیات شخصی (کمال گرایی ناسالم در کودکی یا شیوه‌های فرزندپروری مستبدانه).
در مواردی که پای عامل دوم در میان باشد، می‌توانیم به درمان قطعی وسواس فکری امیدوار باشیم. ضمن اینکه راههای مختلفی برای درمان وسواس‌های ژنتیکی وجود دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، درمان دارویی است. درمان وسواس‌های فکری، اغلب با شناسایی نشانه‌ها و علائم این اختلال آغاز می‌شود. از مهم‌ترین نشانه‌های این اختلال بایستی به فهرستی از موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن افکار نگران‌کننده در مورد آلودگی و میکروب؛
- نگرانی از صدمه‌زدن به خود یا دیگری؛
- داشتن افکار تکرارشونده با ماهیت مذهبی و اعتقادی؛
- نگرانی درباره گم‌کردن یا ازدست‌دادن اشیاء؛
- افکار مزاحم در باب نظم و تقارن هر چیز؛
- داشتن افکاری مزاحم با ماهیت شانس و خرافه.
راه های درمان وسواس فکری
وسواس فکری درمان دارد؟ این احتمالا اولین سوالی است که از افراد مبتلا به اختلال وسواسی می‌شنوید. بسیاری از بیماران وسواسی، تصور می‌کنند هیچ روش درمانی برای رهایی از افکار وسواسی وجود ندارد. برخلاف این تصور رایج، باید بگوییم با ممارست و تمرین درمان وسواس فکری، بهبودی کامل امکان‌پذیر است. در ادامه، همراه ما باشید تا شما را با مهم‌ترین روش‌های درمان این اختلال آشنا کنیم.
درمان روانشناختی
اساسی‌ترین راه درمان وسواس فکری، روان‌درمانی و درمان‌های روانشناختی است. در این روش، فرایند درمان وسواس فکری بدون دارو و با تکیه بر تکنیک‌های روانشناختی انجام می‌پذیرد. از آنجایی که نوع وسواس فکری و شدت آن در بیماران وسواسی متفاوت است، از تکنیک‌های روانشناختی متعددی می‌توان جهت درمان استفاده کرد. درمان‌های روانشناختی شامل موارد زیر می‌شوند.
درمان شناختی رفتاری
این گروه از درمان‌های شناختی که با نام اختصاری CBT شناخته می‌شوند، بر اصل مواجهه با افکار ناخوشایند و اجتناب از پاسخ استوار است. این روش عموما به دلیل مواجه‌کردن افراد با افکار مزاحم، موجب بروز نشانه های اضطراب و استرس در آن‌ها می‌شود. در عین حال، این روش برای وسواس‌های فکری خفیف کاملا نتیجه‌بخش بوده است و می‌تواند طی 8 تا 10 جلسه، عملکرد طبیعی فرد را به او بازگرداند.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
روان‌درمانی پویشی
اگر از وسواس فکری شدید رنج می‌برید، وقت آن رسیده است که این اختلال را به‌صورت ریشه‌ای حل کنید. عموما بسیاری از وسواس‌های فکری شدید، ریشه در تجربیات تلخ گذشته دارند. درمان‌های روان‌پویشی با حل تعارضات قدیمی در ذهن فرد، اسباب درمان این اختلال را فراهم می‌کنند. شایان ذکر است که تجربه درمان وسواس فکری، اثربخشی این تکنیک روانشناختی را در درمان وسواس فکری شدید اثبات کرده است.
هیپنوتیزم‌درمانی
یکی دیگر از راه های درمان وسواس فکری، هیپنوتیزم‌درمانی است. در این روش، درمانگر تلاش می‌کند تا از طریق تلقین با ضمیر ناخودآگاه فرد ارتباط برقرار کند. اینکه آیا درمان قطعی وسواس فکری با هیپنوتیزم امکان‌پذیر است یا خیر، بستگی به عوامل مختلفی دارد. بنابراین، پاسخ صریح و روشنی نمی‌توان به این سوال داد. ضمن اینکه اثربخشی این روش در ترکیب با سایر روش‌های شناختی دیگر قابل مشاهده خواهد بود.
درمان دارویی
معمولا برای بیمارانی که پای ژنتیک و وراثت در بیماری‌شان در میان باشد، درمان وسواس فکری نیازمند دارو خواهد بود. درمان‌های دارویی عموما شامل قرص‌های ضد افسردگی هستند. این قرص‌ها با دستکاری هورمون‌های شیمیایی در بدن نظیر سروتونین، موجب کاهش علائم وسواس در افراد می‌شوند.
درمان وسواس فکری با تغذیه
اساسا درمان‌های روانشناختی یا دارویی برای وسواس فکری طی پروسه‌ای طولانی‌مدت انجام می‌پذیرند. همین امر موجب می‌شود بیماران وسواسی در جست‌وجوی راهی میانبر برای رهایی از افکار مزاحم باشند. یکی از این‌راه‌ها درمان گیاهی وسواس است. این روش اگرچه می‌تواند با دستکاری هورمون‌های اضطراب‌زا در بدن، موجب رهایی موقت افراد از افکار مزاحم شود؛ بااین‌حال، به‌تنهایی قادر به درمان ریشه‌ای اختلال وسواس نخواهد بود. به‌عبارتی، از این روش می‌توان به‌عنوان درمانی کمکی در کنار سایر درمان‌های دارویی و شناختی استفاده کرد.
درمان وسواس فکری در نوجوانان
علائم اختلال وسواس فکری به گروه سنی کودک و نوجوان هم راه پیدا کرده است. والدین می‌توانند با شناسایی زودهنگام این علائم در نوجوان خود، درمانی موفقیت‌آمیز را برای او رقم بزنند. شایان ذکر است که درمان وسواس فکری در نوجوانان، معمولا فرایندی مشابه با درمان بزرگسالان دارد. با این تفاوت که بهبودی در نوجوانان اغلب در پروسه‌ای کوتاه‌مدت انجام می‌پذیرد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که در درمان وسواس فکری نوجوانان، مشارکت والدین در امر درمان، اهمیت بسیار زیادی دارد. از جمله اقدامات مفیدی که والدین می‌توانند در جهت بهبودی بهتر و سریع‌تر این اختلال انجام دهند، عبارتند از:
- گوش‌‌دادن به فایل صوتی درمان وسواس فکری؛
- شرکت در برنامه‌های گروه‌درمانی؛
- مطالعه کتاب؛
- شرکت در کارگاه‌های آموزشی مختلف.
جمع بندی
اختلال وسواس فکری یک عارضه نسبتا شایع روانشناختی در میان افراد است که با دستکاری افکار شخص، زندگی طبیعی او را مختل می‌کند. این اختلال عموما در نتیجه اضطراب یا تجربیات ناخوشایند افراد ظاهر می‌شود. درمان اضطراب فراگیر و وسواس فکری عملی، مفیدترین اقدامی است که افراد می‌توانند در جهت رهایی از این افکار مزاحم انجام دهند. خوشبختانه روانپزشک آنلاین مسیری ساده و بی‌دردسر را برای درمان وسواس، پیش روی افراد قرار داده است. شما می‌توانید با استفاده از این فرصت طلایی، سلامت و آرامش را با هزینه کمتر مهمان جسم و روحتان کنید.
ما در این مطلب، تلاش کردیم هر آنچه از روش‌های درمان وسواس فکری می‌دانیم، در اختیار شما قرار دهیم. شما هم می‌توانید با اشتراک‌‌گذاری تجربیات یا دانش عمومی خود به تکمیل هرچه بهتر مطالب ما کمک کنید.
منابع:
