دندان نوزاد چه زمانی در می‌آید؟ در زمان دندان درآوردن، کودک چه علائمی نشان می‌دهد؟ دندان شیری کودکان تا چه سنی باقی می‌ماند؟ علائم دندان خراب کودکان چیست؟ برای بهداشت دهان و دندان کودکان و نوزادان چه راه‌هایی وجود دارد؟ در ادامه به بررسی نکاتی پیرامون دندان کودکان می‌پردازیم.
دندان کودکان: آنچه باید بدانیم
دندانهای اولیه کودکان که به عنوان دندانهای شیری یا اولیه نیز شناخته می‌شوند، بخش مهمی از سلامت و رشد کلی دندان‌ها در کودکان هستند. این دندان‌ها از حدود ۶ ماهگی شروع به رویش کرده و در سن ۲ تا ۳سالگی اکثر کودکان دارای مجموعه کامل دندان شیری هستند. تعداد دندان شیری ۲۰ عدد است. دندان‌ها در ابتدای رویش خود ممکن است دچار انحرافاتی باشند که با گذشت زمان برطرف می‌شود. اگر دندان کودک شما به طور غیرطبیعی رشد کرده و با گذشت زمان بهبود نیافته، می‌توانید از کمک متخصص دندانپزشکی کودکان بهره‌مند شوید.
دندان کودک: علائم و نشانه‌های دندان درآوردن کودک
هنگامی که کودک شروع به دندان درآوردن می‌کند، اولین جوانه‌های دندان از لثه بیرون می‌آید. در این ایام کودک علائم و نشانه‌های خاصی را از خود بروز می‌دهد. زمان رویش دندان می‌تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد، اما رویش دندان معمولا از ۶ ماهگی شروع می‌شود. در ادامه به برخی از علائم و نشانه‌های رایجی که کودکان ممکن است هنگام درآوردن اولین دندان خود تجربه کنند، پرداخته‌ایم.
افزایش آب دهان
آب دهان بیش‌ازحد، به طوری که متناوبا از گوشه‌های لب بیرون بریزد، اغلب یکی از علائم اولیه دندان درآوردن است. ممکن است متوجه شوید که دهان کودکان اغلب خیس است. این به این دلیل است که دندان درآوردن تولید بزاق را تحریک می‌کند.
تحریک‌پذیری و بی‌قراری
خروج اولین جوانه‌های دندان از لثه می‌تواند باعث ناراحتی و درد در لثه‌های کودک شده که منجر به تحریک‌پذیری و گیجی او می‌شود. کودک شما در این ایام ممکن است بیش از حد معمول تحریک‌پذیر باشد و به سختی بخوابد یا در طول شب به دفعات بیشتری بیدار شود.
لثه‌های متورم یا حساس
لثه‌های اطراف دندان در حال رویش ممکن است قرمز، متورم و حساس به نظر برسند. ممکن است متوجه شوید که کودک برای کاهش ناراحتی، لثه‌های خود را به هم می‌مالد یا اجسام مختلف را گاز می‌گیرد.
افزایش جویدن و گاز گرفتن
زمانی که دندان به لثه فشار می‌آورد، کودک اغلب غریزه طبیعی برای کاهش فشار به کمک جویدن یا گاز گرفتن اشیا را دارد. او ممکن است انگشتان یا اسباب بازی‌های خود را بجود یا حتی سعی کند سطوح سخت را گاز بگیرد.
تغییر در عادات غذایی
دندان درآوردن می‌تواند به طور موقت بر اشتهای کودک تأثیر بگذارد. برخی از کودکان در این ایام کاهش اشتها داشته، در حالی که برخی دیگر ممکن است به دلیل فشار معکوس روی لثه‌هایشان هنگام جویدن، اشتهای بیشتری را نشان دهند.
الگوی خواب آشفته
ناراحتی ناشی از درآمدن دندان کودک می‌تواند الگوی خواب او را مختل کند. کودک ممکن است به دلیل احساس ناراحتی در لثه‌ها در به خواب رفتن یا تداوم خواب مشکلاتی را تجربه کند.
افزایش دمای خفیف
معمولاً هنگام درآمدن دندان، دمای بدن کودک کمی افزایش می‌یابد (تب درجه پایین). با این حال، اگر کودک تب بالا داشته باشد یا سایر علائم بیماری را نشان می‌دهد، ضروری است که با یک پزشک برای بررسی سایر علل احتمالی تب مشورت کنید.
کشیدن گوش و مالش گونه
برخی از کودکان ممکن است گوش‌های خود را بکشند یا گونه‌های خود را بمالند زیرا درد ناشی از خروج دندان کودک به این نواحی سرایت می‌کند. با این حال، مهم است توجه داشته باشید که این علائم همچنین می‌تواند نشانه عفونت گوش باشد، بنابراین اگر مشکوک به عفونت گوش هستید، بهتر است با یک پزشک مشورت کنید.
علائم درآمدن دندان در کودکان مختلف متفاوت است. برخی از کودکان ممکن است همه این علائم را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است اصلاً علامتی نداشته باشند. اگر کودک شما ناراحتی قابل توجهی را تجربه می‌کند یا اگر در مورد روند دندان درآوردن او نگرانی دارید، توصیه می‌شود برای راهنمایی با دندانپزشک اطفال یا پزشک عمومی مشورت کنید.
برای کمک به کاهش ناراحتی کودکان در این ایام، می‌توانید حلقه‌های دندانی کودکان یا اسباب‌بازی‌های ساخته‌شده از مواد ایمن را در اختیار کودک خود قرار دهید تا بتواند آن‌ها را گاز بزند. همچنین می‌توانید به آرامی لثه‌های آن‌ها را با انگشت تمیز ماساژ دهید یا از یک پارچه سرد برای بی‌حس کردن موقت لثه‌ها استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که دندان درآوردن یک بخش طبیعی از رشد کودک است و این ناراحتی معمولا موقتی است. با مراقبت و توجه مناسب، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا با کمترین ناراحتی از این مرحله‌ی رشد عبور کند.
دندان کودک: اهمیت دندان شیری چیست؟
شاید تصور کنید، چون دندان های شیری دائمی نیستند، پس چندان اهمیتی ندارند. اما این تصور اشتباه است. دندانهای شیری نقش به‌سزایی در تکامل مهارت‌های مختلف کودک دارند. در ادامه به نقش دندانهای اولیه در کودکان می‌پردازیم.
۱. تکامل گفتار: دندانهای شیری به کودکان کمک می‌کنند صداها را بیان کرده و الگوهای گفتاری مناسب را ایجاد کنند. دندان در ایجاد صداهایی مانند «ت»، «د» و «س» که برای گفتار واضح ضروری هستند، نقش دارد.
۲. جویدن و تغذیه: دندان کودک او را قادر می‌سازد تا غذای خود را به طور موثر بجود و به هضم مناسب و جذب مواد مغذی کمک می‌کند. جویدن همچنین استخوان فک را تحریک کرده و به تفکر سالم کمک می‌کند.
۳. حفظ فضا: دندانهای شیری به‌عنوان پیش‌درآمدی برای دندانهای دائمی عمل کرده و رویش دندان دائمی را به سمت موقعیت‌های مناسب هدایت می‌کند. از دست دادن زودرس دندانهای شیری به دلیل پوسیدگی یا عوامل دیگر می‌تواند منجر به بی‌نظمی یا ناهماهنگی دندانهای دائمی شود.
دندان کودک: مشکلات رایج دندان در کودکان
۱. پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات دندانی دوران کودکی است. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها در دهان اسیدهایی تولید می‌کنند که به مینای دندان حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. عوامل موثر در پوسیدگی دندان عبارتند از: بهداشت نامناسب دهان، مصرف مکرر تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین، قرار گرفتن در معرض فلوراید ناکافی و برخی شرایط پزشکی.
علائم اولیه پوسیدگی دندان شامل لکه‌های سفید روی سطح دندان است که ممکن است به حفره یا سوراخ روی دندان تبدیل شود. پوسیدگی دندان می‌تواند باعث درد، حساسیت و اشکال در جویدن و صحبت کردن شود. درمان سریع دندان، از جمله پر کردن یا روکش دندان، برای ترمیم و محافظت از دندانهای آسیب دیده ضروری است. در صورت عدم درمان، پوسیدگی می‌تواند پیشرفت کرده و به عفونت یا آبسه دندان کودک منجر شود.
۲. التهاب لثه (ژنژیویت): ژنژیویت به التهاب لثه‌ها اشاره دارد که در اثر تجمع پلاک و باکتری در امتداد خط لثه ایجاد می‌شود. بهداشت نامناسب دهان، مسواک نزدن و نخ دندان کشیدن ناکافی، تغییرات هورمونی و برخی شرایط پزشکی می‌تواند در ایجاد بیماری لثه موثر باشد.
علائم التهاب لثه شامل لثه‌های قرمز، متورم و حساس است که ممکن است در حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن به راحتی خونریزی کند. اقدامات خوب بهداشت دهان، از جمله مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و تمیز کردن صحیح دندان، می‌تواند به پیشگیری و درمان التهاب لثه کمک کند.
۳. مال اکلوژن: مال اکلوژن به نامرتبی یا قرارگیری نامناسب دندان‌ها روی هم به دنبال بسته شدن فک‌ها اشاره دارد که می‌تواند بر روی گاز گرفتن و لبخند کودک تاثیر بگذارد. علل مال اکلوژن ممکن است شامل عوامل ژنتیکی، مکیدن شست، استفاده از پستانک، تغذیه طولانی مدت با شیشه شیر و از دست دادن زودهنگام دندانهای شیری باشد.
مال اکلوژن می‌تواند منجر به مسائلی مانند بی‌نظمی بیش از حد دندان‌ها، بی‌نظمی در فاصله دندان‌ها و اختلال در روی هم قرار گرفتن دندان‌ها به هنگام گاز زدن شود. ارزیابی ارتودنسی در حدود سن ۷ سالگی برای شناسایی و رفع هر گونه مال اکلوژن زود هنگام توصیه می‌شود. درمان‌های ارتودنسی مانند بریس‌ها، الاینرها یا سایر وسایل در دسترس می‌تواند برای اصلاح هم‌ترازی دندان‌ها و فک‌ها موثر باشد.
۴. آسیب دندانی: حوادث یا صدمات وارده به دهان می‌تواند باعث آسیب دندانی در کودکان شود. آسیب دندانی می‌تواند شامل دندانهای شکسته، دندانهای از جا در رفته یا آسیب به بافت نرم دهان باشد. آسیب دندانی نیازمند ویزیت فوری دندانپزشک برای ارزیابی میزان آسیب و ارائه درمان مناسب است.
۵. مکیدن شست و استفاده از پستانک: مکیدن طولانی مدت انگشت شست یا استفاده از پستانک بعد از یک سن خاص می‌تواند روی هم‌ترازی دندان‌ها و رشد فک تأثیر بگذارد. این عادات می‌تواند باعث شود که دندان کودک از موقعیت خود خارج شده و در نتیجه مال اکلوژن ایجاد شود. تشویق کودک به ترک مکیدن انگشت یا استفاده از پستانک در سن مناسب می‌تواند به پیشگیری از مشکلات احتمالی دندانی کمک کند.
دندان کودک: پیشگیری و درمان مشکلات دندانی در کودکان
اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت دندان کودکان و جلوگیری از مشکلات دندانی ضروری است. در اینجا برخی از اقدامات پیشگیرانه کلیدی وجود دارد:
۱. بهداشت دهان و دندان: بهداشت دهان و دندان را از سنین پایین به کودک خود آموزش دهید و او را تشویق کنید. این امر شامل مسواک زدن منظم با خمیر دندان حاوی فلوراید، کشیدن نخ دندان و شستشو با دهانشویه مناسب سن است. والدین باید بر مسواک زدن کودک نظارت کنند تا زمانی که کودک بتواند به تنهایی مسواک بزند.
۲. محدودیت شیرینی‌جات: رژیم غذایی متعادلی را برای کودک در نظر بگیرید که شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی و محصولات لبنی است. تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید، زیرا مصرف بیش از حد شکر باعث پوسیدگی دندان می‌شود. کودک را به نوشیدن آب تشویق کنید و میان وعده‌های سالمی مانند میوه‌ها و سبزیجات را در نظر بگیرید.
۳. فلوراید: فلوراید مینای دندان را تقویت کرده و به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. از خمیر دندان حاوی فلوراید متناسب با سن کودک خود استفاده کنید. مطمئن شوید که همه دندان‌ها، به خصوص دندان آسیاب، در تماس با فلوراید قرار می‌گیرند.
۴. معاینات منظم دندانپزشکی: معاینات منظم دندانپزشکی را از حدود اولین سالگرد تولد کودک یا ظرف مدت شش ماه پس از رویش اولین دندان، برای کودک خود برنامه‌ریزی کنید. ویزیت‌های منظم دندانپزشکی به اطمینان از سلامت دهان و دندان کودک، شناسایی علائم اولیه مشکلات دندانی و بررسی کیفیت بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند.
۵. محافظ دهان: کودک خود را تشویق کنید که در طول فعالیت‌های ورزشی از محافظ دهان استفاده کند تا از دندان‌هایش در برابر آسیب محافظت شود. محافظ‌های دهانی خطر آسیب‌های دندانی را به حداقل می‌رسانند.
در مورد مشکلات دندانی، رویکرد درمانی به مشکلی که اتفاق افتاده بستگی دارد. درمان‌های دندانپزشکی برای کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
پرکردن یا روکش دندان: برای درمان پوسیدگی دندان، دندانپزشک ممکن است قسمت پوسیده دندان را برداشته و یک پرکننده یا روکش روی دندان قرار دهد تا ساختار و عملکرد آن بازسازی شود.
درمان ریشه: در صورت بروز آبسه دندان، درمان ریشه ممکن است ضروری باشد. این امر شامل برداشتن پالپ عفونی، ضدعفونی کردن کانال ریشه و پر کردن آن با مواد مخصوص برای جلوگیری از عفونت مجدد است.
درمان ارتودنسی: مشکلات نامنظم بودن دندان‌ها و گاز زدن ممکن است نیاز به درمان ارتودنسی مانند بریس، الاینر یا سایر وسایل ارتودنسی داشته باشد. این درمان‌ها به تراز کردن دندان‌ها و فک کمک کرده و عملکرد و زیبایی را بهبود می‌بخشند.
مدیریت آسیب دندانی: ترومای دندانی نیاز به مراقبت فوری دندانی برای ارزیابی میزان آسیب دارد. درمان ممکن است شامل جابه‌جایی و آتل کردن دندانهای دررفته، باندینگ یا روکش دندانی برای دندانهای شکسته یا سایر روش‌های لازم برای رفع آسیب خاص باشد.
جمع‌بندی
دندانهای شیری از حدود ۶ ماهگی از لثه کودکان جوانه زده و تا ۲ الی ۳ سالگی به طور کامل خارج می‌شوند. دندانهای شیری، اگرچه دائمی نیستند، اما در تکامل مهارت‌های مختلف کودک، از جمله تکلم و جویدن بسیار اهمیت دارند. دندان کودک می‌تواند دچار مشکلات متعددی شود، از جمله آسیب‌های دندانی، پوسیدگی دندان و ناهماهنگی دندان‌ها. رعایت نکات مهم پیرامون بهداشت سلامت دهان و دندان، برای سلامت مطلوب دندان کودک و ویزیت مکرر متخصص دندانپزشک برای معاینه دندان‌ها ضروری است. فراموش نکنید که نیازهای دندانی هر کودک منحصر به فرد است و ضروری است که با یک متخصص دندانپزشکی کودکان مشورت کنید.
منابع:
