پارکینسون چیست؟ اختلالی حرکتی است که روی سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد و در طول زمان علائم آن شدیدتر می‌شود. بر اساس تخمین‌ها حداقل 1 درصد از افراد بالای 60 سال در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند. با توجه به اینکه افراد زیادی در دنیا درگیر پارکینسون هستند؛ پس ضروری است که اطلاعات بیشتری در این مورد داشته باشیم. در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست قصد داریم به علائم، روش تشخیص و درمان پارکینسون بپردازیم. اگر قصد دارید به‌طور کامل با این اختلال آشنا شوید تا پایان مقاله همراه ما باشید.
بیماری پارکینسون چیست؟
احتمالا همه شما با قانون پارکینسون آشنا باشید؛ اما اشتباه نکنید بیماری پارکینسون با این قانون هیچ ارتباطی ندارد. در واقع، این بیماری یک اختلال پیشرونده است که سیستم عصبی و قسمت‌هایی از بدن که توسط اعصاب کنترل می‌شود را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگرچه این بیماری به دلیل تاثیر آن بر کنترل، تعادل و حرکت عضلانی شناخته می‌شود؛ اما می‌تواند طیف گسترده‌ای از تاثیرات دیگر روی حواس، توانایی تفکر، سلامت روان و … داشته باشد.
بیماری پارکینسون بسیار شایع است و در بین بیماری‌های دژنراتیو مغزی در رتبه دوم قرار دارد. همچنین این اختلال شایع‌ترین بیماری مغزی حرکتی است. خطر ابتلا به اختلال با بالارفتن سن افزایش می‌یابد و میانگین سنی که در آن اختلال شروع می‌شود، 60 سالگی است. بر اساس تحقیقات انجام‌شده به‌روز، علائم پارکینسون در زنان کمتر از آقایان است. اگرچه این اختلال با سن مرتبط است؛ اما احتمال اینکه در افراد جوان‌تر هم اتفاق بیفتد، وجود دارد. علائم پارکینسون در جوانی بیشتر برای کسانی رخ می‌دهد که والدین، خواهر یا برادر با این بیماری داشته باشند.
بسیاری از افراد می‌پرسند که طول عمر بیماران پارکینسون چقدر است؟ ابتدا باید گفت که عاقبت بیماری پارکینسون مرگ نیست؛ اما علائم و اثرات آن اغلب از عوامل موثر در مرگ هستند. میانگین امید به زندگی برای این اختلال در سال 1967 کمتر از 10 سال بود؛ اما بعد از آن، میانگین امید به زندگی حدود 55 درصد افزایش یافت و به بیش از 14.5 سال رسید. از آن‌جایی‌که تشخیص پارکینسون بعد از 60 سالگی بیشتر است؛ پس این اختلال فقط چند سال روی امید به زندگی بیمار تاثیر می‌گذارد.
پارکینسون چند مرحله دارد؟
بعد از اینکه فهمیدید پارکینسون چیه، بهتر است با مراحل مختلف آن بیشتر آشنا شویم. پارکینسون یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که علائم آن معمولا با گذشت زمان بدتر می‌شود. متخصص مغز و اعصاب از روش HY «Hoehn and Yahr» برای طبقه‌بندی مراحل بیماری استفاده می‌کنند. این مقیاس علائم بیماری پارکینسون را به پنج مرحله تقسیم می‌کند و به متخصصان کمک خواهد کرد تا سطح علائم و نشانه‌های بیماری را تشخیص دهند.
1. مرحله اول
مرحله یک خفیف‌ترین شکل بیماری است. در واقع، بیمار علائم قابل‌توجهی را تجربه نمی‌کند. همچنین علائم به‌گونه‌ای نیست که در زندگی روزمره و وظایف فرد تداخل ایجاد کند. البته اگر بیمار در مرحله یک علائمی هم داشته باشد، فقط در یک طرف بدن خواهد بود.
2. مرحله دوم
پیشرفت از مرحله یک به مرحله دو می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. پیشرفت این مراحل در افراد مختلف، متفاوت است. در این مرحله بیمار ممکن است علائمی مانند سفتی عضلات، تغییر در حالات چهره و لرزش داشته باشد. سفتی عضلات می‌تواند کارهای روزانه را سخت و مدت زمان انجام آنها را طولانی کند. بااینحال، در این مرحله احتمال وجود مشکلات در تعادل بسیار کم است. در مرحله دوم بیماری، علائم در هر دو طرف بدن ظاهر شود و تغییرات در وضعیت بدن، راه‌رفتن و حالت‌های صورت بیشتر قابل توجه است.
3. مرحله سوم
در مرحله سوم علائم به نقطه عطف خود می‌رسد. در این مرحله، بعید است که بیمار علائم جدیدی را تجربه کند؛ اما احتمالا نشانه‌ها بیشتر از قبل خود را نشان می‌دهد. حرکت بیمار به‌طور قابل توجهی کندتر است و باعث سخت‌شدن فعالیت‌ها می‌شود. در این مرحله زمین‌خوردن هم شایع‌تر است. اما افراد مبتلا به پارکینسون مرحله سوم می‌توانند استقلال خود را حفظ کنند و بدون کمک زیاد فعالیت‌های‌شان را کامل کنند.
4. مرحله چهارم
پیشرفت از مرحله سه به مرحله چهار تغییرات قابل‌توجهی را به همراه دارد. در این مرحله، بیمار در ایستادن مشکل زیادی دارد و حتما باید از روروک کمک بگیرید. واکنش‌ها و حرکت ماهیچه‌ها هم به میزان قابل توجهی کند می‌شود. برای این وضعیت تنها زندگی‌کردن می‌تواند ناامن و حتی خطرناک باشد.
5. مرحله پنجم
در مرحله پنجم که پیشرفته‌ترین سطح بیماری است، علائم پارکینسون پیشرفته از جمله مشکل در ایستادن بروز پیدا می‌کند. در این وضعیت بیمار به کمک همیشگی نیاز دارد. همچنین، در این مرحله، افراد مبتلا به پارکینسون احتمالا دچار سردرگمی، هذیان و توهم هم شوند.
متخصصان بیماری‌های مغز و اعصاب در دکترنکست
پارکینسون را چگونه تشخیص می‌دهند؟
تشخیص بیماری بیشتر یک فرآیند بالینی است؛ بدین معنی که به یک پزشک نیاز دارید که علائم را بررسی کند، از شما سوال بپرسد و سابقه پزشکی‌تان را بررسی کند. البته برخی از آزمایش‌های تشخیصی و آزمایشگاهی وجود دارد که برای رد سایر شرایط یا علل خاص مورد نیاز است. هنگامی‌که پزشکان به بیماری پارکینسون مشکوک هستند یا نیاز به رد سایر شرایط دارند، آزمایش‌های مختلف تصویربرداری و تشخیصی زیر را انجام می‌دهند:
- آزمایش خون؛
- سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)؛
- آزمایش ژنتیک؛
- ام‌آرآی (MRI)؛
- تصویربرداری به‌وسیله توموگرافی با گسیل پوزیترون (PET).
محققان روش‌های جدیدی را برای تشخیص بیماری پارکینسون پیدا کرده‌اند. این روش بر مبنای پروتئین آلفا سینوکلئین انجام می‌شود. اگرچه این آزمایش‌ها نمی‌توان شرایط دقیق شما را نشان دهد؛ اما این اطلاعات می‌تواند به پزشک شما در تشخیص کمک کند.
علل بیماری پارکینسون چیست؟
علت دقیق پارکینسون ناشناخته است؛ ولی می‌تواند دلایل ژنتیکی و محیطی داشته باشد. برخی از دانشمندان بر این باورند که ویروس‌ها هم می‌توانند باعث ایجاد اختلال شوند. اگرچه هیچ دلیل شناخته‌شده‌ای برای این اختلال وجود ندارد؛ اما پژوهش‌ها نشان داده است که گروه‌هایی از افراد در معرض ابتلای بیشتری به این اختلال قرار دارند. این افراد عبارتند از:
- رابطه جنسی: مردان یک و نیم برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به پارکینسون هستند.
- نژاد: طبق تحقیقات معتبر، شیوع این بیماری در افراد سفیدپوست در مقایسه با افراد سیاه‌پوست بیشتر است. احتمالا موقعیت جغرافیایی یکی از دلایل ابتلای بیشتر افراد باشد.
- سن: پارکینسون معمولا در سنین 50 تا 60 سالگی ظاهر می‌شود. فقط در حدود چهار درصد موارد قبل از 40 سالگی رخ می‌دهد.
- سابقه خانوادگی: افرادی که اعضای خانواده نزدیکشان به بیماری پارکینسون مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
- مواد سمی: قرارگرفتن در معرض سموم خاص احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهد.
- آسیب در ناحیه سر: افرادی که آسیب‌های سر را داشته‌اند، ممکن است بیشتر به بیماری پارکینسون مبتلا شوند.
علائم بیماری پارکینسون چیست؟
علائم این اختلال به مرور زمان شروع می‌شود. برخی از اولین علائم پارکینسون می‌تواند چندین سال قبل‌از مشکلات حرکتی شروع شود. شناخته‌شده‌ترین علائم پارکینسون شامل از‌دست‌دادن کنترل عضلات است. بااینحال، متخصصین اعتقاد دارند که مسائل مربوط به کنترل ماهیچه‌ها تنها علائم احتمالی بیماری نیستند. آنها نشانه‌های این اختلال را به دو دسته حرکتی و غیر حرکتی تقسیم می‌کنند. در ادامه به معرفی علائم حرکتی می‌پردازیم؛
- کندی حرکت: تشخیص بیماری پارکینسون مستلزم داشتن این علامت است. افراد این مشکل را به‌عنوان ضعف عضلانی توصیف می‌کنند؛ اما حرکت‌های آهسته به‌دلیل مشکلات کنترل عضلانی رخ می‌دهد.
- لرزش در حالت استراحت: در حدود 80درصد از موارد بیماری لرزش اتفاق می‌افتد. لرزش در حال استراحت با لرزش اساسی (Essential Tremors) متفاوت است.
- راه‌رفتن غیر طبیعی: کندی حرکات و سفتی عضلات بیماری پارکینسون، باعث قوز پشت بیمار می‌شود. این مشکل معمولا با بدتر شدن بیماری ظاهر خواهد شد. هنگامی‌که فرد راه می‌رود، این حالت را می‌توانید ببینید؛ چراکه از گام‌های کوتاه‌تری استفاده می‌کند و بازوهای خود را کمتر حرکت می‌دهد. اگر عکس بیماری پارکینسون را مشاهده کنید، این قوز به‌راحتی قابل تشخیص است.
البته علائم حرکتی دیگری مانند پلک‌زدن کمتر، میکروگرافیا (نوشتن کوچک و فشرده)، هیپومیا (حالت صورت ثابت)، مشکل در بلعیدن و هیپوفونی (صدای همپوفینیک یا گفتار آرام) وجود دارد که باید به آنها توجه شود. همان‌طور که گفته شد برای این بیماری علائم غیر حرکتی وجود دارد.
در سال‌های گذشته، متخصصین بر این باور بودند که علائم غیر حرکتی قبل از علائم حرکتی رخ می‌دهد و جزو عوامل خطرناک این بیماری هستند. بااینحال، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این علائم در مراحل اولیه اختلال ظاهر می‌شوند. از جمله علائم غیر حرکتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- علائم دستگاه عصبی خودمختار شامل افت فشارخون وضعیتی (فشار خون پایین پس از ایستادن)، یبوست و مشکلات گوارشی، بی‌اختیاری ادراری در سالمندان و اختلالات جنسی؛
- از دست‌دادن حس بویایی (آنوسمی)؛
- مشکلات خواب مانند اختلال حرکت دوره‌ای اندام (PLMD)، اختلال رفتاری حرکت سریع چشم (REM) و سندرم پاهای بی‌قرار؛
- مشکل در تفکر و تمرکز (زوال عقل).
- نشانه‌های افسردگی.
پارکینسون چگونه درمان می‌شود؟
در حال حاضر، بیماری پارکینسون قابل درمان نیست؛ اما روش‌های متعددی برای مدیریت علائم آن وجود دارد. درمان این اختلال به ترکیبی از عوامل مانند تغییر سبک زندگی، داروها و درمان‌ها بستگی دارد تا فرد جز درمان شدگان پارکینسون باشد. برای افراد مبتلا به این بیماری، رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در زندگی روزمره داشته باشد. اگرچه رژیم غذایی سالم باعث درمان بیماری نمی‌شود، اما می‌تواند تاثیر قابل توجهی داشته باشد. یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی می‌تواند به کاهش برخی علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. بیمار باید از خوردن غذاهای مضر برای پارکینسون پرهیز کند و مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، امگا 3 و باقلا را در برنامه خود داشته باشد.
معمولا دارو برای کمک به مدیریت علائم مختلف سلامت جسمی و روانی مرتبط با بیماری مورد نیاز است. درمان‌های دارویی برای این اختلال به دو دسته درمان مستقیم و علامتی تقسیم می‌شوند. درمان‌های مستقیم خود پارکینسون را هدف قرار می‌دهد؛ اما درمان‌های علامتی فقط اثرات خاصی از بیماری را درمان می‌کند. برای درمان این بیماری می‌توان از داروهای مختلفی استفاده کرد. از آن‌جایی‌که درمان‌ها می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، برای تجویز داروی مناسب حتما با متخصص نورولوژی آنلاین مشورت کنید.
گزینه درمانی دوم، جراحی برای کاشت دستگاهی است که جریان الکتریکی خفیفی را به بخشی از مغز بیمار ارسال می‌کند. همچنین برخی از گزینه‌های آزمایشی مانند درمان‌های مبتنی‌بر سلول‌های بنیادی وجود دارد؛ اما در دسترس‌بودن آنها سخت است و بسیاری از آنها برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون وجود ندارد.
جمع بندی
بیماری پارکینسون چیه؟ پارکینسون یک بیماری مادام‌العمر است که باعث تغییرات عصبی در بدن می‌شود. متخصصان نتوانسته‌اند دلیل اصلی بیماری را تشخیص دهند؛ اما عوامل ژنتیکی و محیطی را در ایجاد آن موثر می‌دانند. این اختلال پنج مرحله دارد. مرحله آخر بیماری پیشرفته‌ترین حالت آن است و فرد در این وضعیت به کمک شبانه‌روزی نیاز دارد. پارکینسون علائمی مانند کندی حرکات، لرزش، قوز پشت، راه‌رفتن غیر طبیعی و … است. این بیماری درمان قطعی ندارد؛ اما با مصرف دارو و تغییر سبک زندگی می‌توان علائم آن را کنترل کرد.
منابع:
