پیروکسیکام یک داروی قوی ضد التهاب است که نقش بسیار موثری در کاهش علائم درد و التهاب بدن دارد. این دارو به صورت کپسول، آمپول، ژل و پماد مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیروکسیکام در دسته داروهای NSAID قرار می‌گیرد و در درمان دردهای مفاصل (مثل درمان زانو درد)، عضلات و بیماری روماتیسمی (مثل استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید) هم بسیار موثر است. در این مقاله به معرفی این دارو می‌پردازیم و موارد مصرف، عوارض و تداخلات آن را به شما معرفی می‌کنیم.
پیروکسیکام چیست؟
داروی پیروکسیکام برای کاهش درد، سفتی و تورم مفاصل به علت آرتریت استفاده می‌شود. کاهش شدت این علائم به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های عادی خود را بهتر انجام دهید. داروی پیروکسیکام به عنوان یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) شناخته می‌شود و با مسدود کردن تولید مواد طبیعی محرک التهاب باعث کاهش شدت علائم می‌شود.
کاربرد داروی پیروکسیکام
همان‌طور که قبل‌تر گفته شد داروی پیروکسیکام برای تسکین درد، حساسیت، تورم و سفتی ناشی از استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید (آرتریت ناشی از تورم پوشش مفاصل) مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از این دارو گاهی برای کاهش شدت علائم و درد در شرایط زیر استفاده می‌شود:
- درمان آرتریت نقرسی
- اسپوندیلیت آنکیلوزان (عمدتاً ستون فقرات را درگیر می‌کند)
- تسکین درد و تورم عضلانی
- تسکین درد قاعدگی
- کاهش درد پس از جراحی یا زایمان
این دارو به شکل کپسول، آمپول، پماد و ژل پیروکسیکام در بازار دارو موجود است. معمولا از فرم پماد این دارو برای تسکین تورم و دردهای عضلانی استفاده می‌شود. علاوه بر آن آلپکس، روکامیکس، لوپیروکس و روماکام به عنوان معروف‌ترین برندهای آمپول پیروکسیکام شناخته شده‌اند. فرم تزریقی این دارو علاوه بر تسکین دردهای استخوانی و عضلانی کاربرهای دیگری هم دارد:
- آمپول پیروکسیکام برای سردرد؛ این دارو به علت خاصیت ضد التهابی مانع تولید پروستاگلاندین‌ها در بدن می‌شود. کاهش تولید این ماده در بدن باعث سرکوب بروز علائم التهاب مثل درد، تب و سردرد شده و دمای بدن را کاهش می‌دهد.
- آمپول پیروکسیکام برای دندان درد؛ تزریق موضعی پیروکسیکام در نواحی دندانی باعث فلج عصب درد در آن ناحیه می‌شود. این اقدام باعث کاهش قابل توجه درد هنگام انجام عمل و فرایندهای درمانی دهان و دندان می‌گردد.
- آمپول پیروکسیکام برای سرماخوردگی؛ پیروکسیکام مانع تولید مواد محرک شروع التهاب در بدن می‌شود. در نتیجه علائم ناشی از التهاب مثل سردرد، تب و بدن‌درد را کاهش می‌دهد.
- آمپول پیروکسیکام برای سیاتیک؛ پیروکسیکام مانع تجمع سلول‌های التهابی در ناحیه دردناک می‌شود و تولید محرک‌های شروع فرایند التهاب را سرکوب می‌کند. سرکوب تولید محرک‌هایی مثل پروستاگلاندین علائم درد را کاهش می‌دهد و باعث تسکین درد سیاتیک می‌شود.
نحوه مصرف پیروکسیکام
داروی پیروکسیکام علاوه بر شکل خوراکی (قرص پیروکسیکام) به صورت موضعی و تزریقی هم استفاده می‌شود و لازم است آن را طبق دستور روی نسخه و در زمان مشخص مصرف کنید. این دارو همراه با غذا یا بدون آن قابل استفاده است؛ اما اگر مصرف آن به تنهایی باعث ناراحتی معده شما می‌شود، بهتر است آن را همراه با غذا بخورید. در کنار این موارد هنگام مصرف این دارو به نکات زیر هم توجه داشته باشید:
- قبل از مصرف پیروکسیکام در صورت حساسیت به این دارو، آسپرین یا سایر NSAIDها (مثل ناپروکسن، ایبوپروفن، سلکوکسیب و …) آن را به پزشک خود اطلاع دهید.
- هنگام مراجعه به پزشک حتما راجع به سابقه پزشکی خود با ایشان صحبت کنید و در صورت داشتن هر یک از مشکلات زیر آن را با پزشک خود در میان بگذارید. این موارد شامل موارد زیر است:
- سابقه آسم (علائمی مثل بدتر شدن علائم آسم بعد از مصرف آسپرین یا NSAIDها)
- اختلالات خون (مثل مشکلات انعقادپذیری، خونریزی، کم‌خونی و … )
- پولیپ بینی
- بیماری قلبی
- بیماری کبد
- فشار خون بالا
- سکته مغزی
- مشکلات گوارشی (مثل سوزش سر دل، زخم یا خونریزی)
- ممکن است مصرف کپسول پیروکسیکام و سایر NSAIDها در شرایطی باعث بروز مشکلات کلیوی شود. در صورت داشتن نارسایی قلبی، کم‌آبی یا بیماری‌های کلیوی، سن بالا یا مصرف داروهای خاص احتمال بروز این مشکلات بیشتر است.
- این دارو می‌تواند باعث سرگیجه یا خواب‌آلودگی شما شود. همچنین مصرف همزمان الکل یا ماری جوانا (حشیش) با پیروکسیکام باعث تشدید علائم سرگیجه و خواب‌آلودگی می‌شود. در نتیجه در صورت داشتن این علائم پس از مصرف دارو توصیه می‌شود که از ماشین‌آلات استفاده نکنید، پشت فرمان ننشینید یا کاری را که نیاز به هوشیاری زیاد دارد، انجام ندهید.
- این دارو ممکن است باعث خونریزی معده شود. مصرف همزمان الکل و تنباکو با این دارو می‌تواند خطر خونریزی معده را افزایش دهد. در نتیجه در طول دوره‌ی درمانی لازم است از مصرف الکل خودداری کنید و سیگار نکشید.
- این دارو ممکن است باعث افزایش حساسیت پوست شما نسبت به نور خورشید شود. پس در زمان کمتری در تماس مستقیم با نور خورشید قرار بگیرید و از آفتاب‌گرفتن طولانی‌مدت و برنزه‌شدن خودداری کنید. هنگام خروج از منزل حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و لباس یا کلاه مناسب بپوشید. همچنین اگر دچار آفتاب‌سوختگی یا تاول و قرمزی پوست شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
- قبل از انجام هر عمل جراحی، لیست کاملی از تمام داروهای مصرفی خود (شامل داروهای تجویزی یا بدون نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک بدهید.
- افراد مسن ممکن است در هنگام استفاده از این دارو بیشتر با علائمی مثل خونریزی معده یا روده، نارسایی قلب، مشکلات کلیوی و سکته مواجه شوند.
- اگر باردار هستید یا اگر قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید؛ چون این دارو ممکن است به جنین آسیب برساند و باعث بروز مشکلاتی در زایمان بشود. اگر پزشک شما تشخیص دهد که باید از این دارو استفاده کنید، باید از حداقل دوز موثر و در کمترین بازه طول دوره درمان از آن استفاده کرد. مصرف داروی پیروکسیکام از هفته 30 به بعد منع مصرف دارد.
- این دارو به شیر مادر منتقل می شود؛ پس قبل از شروع دوره مصرف حتما این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
- اگر یک دوز را فراموش کردید، در سریع‌ترین زمان ممکن آن را مصرف کنید؛ اما اگر نزدیک به زمان دوز بعدی دارو متوجه عدم مصرف آن شدید، دوز بعدی را دو برابر نکنید.
تفاوت پیروکسیکام و دیکلوفناک
مکانیسم اثر داروهای پیروکسیکام و دیکلوفناک (انواع فرم‌های قرص، کپسول، شیاف و پماد دیکلوفناک) مشابه یکدیگر است؛ یعنی هر دو با مهار سنتز پروستاگلاندین و فاکتورهای التهابی مانع تشدید علائم التهاب در بدن می‌شوند. هر دوی این داروها در کاهش تب، از بین‌بردن درد، درمان علائم بیماری‌های رماتیسمی و … نقش موثری دارند. همچنین هم دیکلوفناک و هم داروی پیروکسیکام در دسته داروهای NSAID قرار دارند و مصرف همزمان این دو با هم توصیه نمی‌شود.
البته در بعضی شرایط ممکن است پزشکان مصرف دیکلوفناک را نسبت به سایر داروهای گروه NSAID ترجیح بدهند؛ چون با عوارض سیستمیک کمتری همراه است. همچنین مصرف بیش از اندازه و طولانی‌مدت دیکلوفناک می‌تواند با عوارض خطرناکی مثل نارسایی قلب و کلیه همراه باشد؛ پس ترجیحا لازم است در کمترین دوز و در کمترین طول دوره‌ی درمان تجویز شود.
عوارض جانبی داروی پیروکسیکام
مصرف داروی پیروکسیکام می‌تواند با عوارض جانبی شایع و خفیفی همراه باشد که نیاز به پیگیری ندارد. در عین حال مصرف این دارو در بعضی از موارد منجر به بروز عوارض جدی و شدیدی خواهد شد. در این قسمت به معرفی عوارض آمپول پیروکسیکام، فرم خوراکی و موضعی آن (پماد و ژل پیروکسیکام) می‌پردازیم. شایع‌ترین تظاهرات داروی پیروکسیکام شامل موارد زیر است:
- سردرد
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- ناراحتی معده
این عوارض جانبی شایع معمولا نگران‌کننده نیستند؛ اما در صورت عدم بهبودی و افزایش شدت علائم حتما به پزشک مراجعه کنید. از طرف دیگر بروز علائم زیر نشان‌دهنده پاسخ شدید بدن نسبت به دارو است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است فورا به اورژانس مراجعه کنید:
- واکنش‌های آلرژیک؛ مثل: بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- خونریزی؛ مواردی مثل: مدفوع قیرمانند، استفراغ خونی، ادرار قرمز یا قهوه‌ای تیره، لکه‌های کوچک قرمز یا بنفش روی پوست و کبودی یا خونریزی غیر معمول
- بروز علائم قلبی به صورت درد یا سفتی در قفسه سینه، شانه‌ها، بازوها یا فک، حالت تهوع، تنگی نفس، پوست سرد یا مرطوب، احساس ضعف یا سبکی سر
- افزایش فشار خون
- آسیب کلیه با بروز علائمی مثل کاهش مقدار ادرار و تورم مچ پا، دست ها یا پاها
- آسیب کبدی به همراه علائمی مانند درد بالای شکم سمت راست، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، مدفوع روشن، ادرار زرد یا قهوه‌ای تیره، زردی پوست یا چشم‌ها و ضعف یا خستگی غیرعادی
- راش پوستی، تب و غدد لنفاوی متورم
- قرمزی، تاول، لایه‌ریزی یا شل‌شدن پوست، از جمله داخل دهان
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
تداخلات پیروکسیکام
توجه داشته باشید که مصرف همزمان این دارو با بعضی از مواد و سایر داروها می‌تواند تداخل داشته باشد. این تداخل ممکن است منجر به کاهش اثر دارو، از بین‌رفتن اثر دارو یا حتی بروز عوارض جانبی غیر طبیعی شود. پس در صورت مصرف داروی خاص، ویتامین مکمل یا مواد گیاهی قبل از شروع مصرف پیروکسیکام با پزشک خود در این‌باره مشورت کنید. پیروکسیکام می‌تواند با داروهای زیر تداخل داشته باشد؛ این داروها شامل موارد زیر است:
- متوترکسات
- دیگوکسین
- مهارکننده‌های ACE (مثل کاپتوپریل، لیزینوپریل)
- مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (مانند لوزارتان، والزارتان)
- کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون)
همچنین این دارو می‌تواند با مواد و داروهای زیر هم تداخل داشته باشد:
- الکل
- آسپرین و داروهای مشابه آسپرین
- دیورتیک‌ها مثل فروزماید
- لیتیم
- داروهای رقیق‌کننده خون برای درمان اختلالات انعقادی مانند وارفارین
- NSAIDها، داروهای ضد درد و التهاب مثل ایبوپروفن، ناپروکسن یا قرص نوافن
جمع بندی
در این مقاله به بررسی داروی پرکاربرد پیروکسیکام پرداختیم. به یاد داشته باشید که مصرف بیش از اندازه و خودسرانه این دارو می‌تواند با عوارض جدی همراه باشد؛ در نتیجه به هنگام مصرف به توصیه‌های پزشک توجه داشته باشید. دارو را در دمای 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید و از دسترس کودکان دور نگه دارید. همچنین در صورت مشاهده علائم اوردوز (مثل درد معده، تهوع و استفراغ، مدفوع یا سرفه خونی) فورا به اورژانس مراجعه کنید. علاوه بر آن در صورت داشتن سوال درباره‌ی بیماری‌های روماتیسمی و مفاصل یا استخوان شما می‌توانید تنها با چند کلیک به متخصص ارتوپدی آنلاین دکترنکست وصل شوید و سوالات خود را از ایشان بپرسید.
منابع:
ncbi، drugs، ncbi، ncbi2، nhs، clevelandclinic، webmd، drugs، medlineplus، mayoclinic
