درماتیت ناشی از پیچک سمی چیست؟

مقدمه

هنگامی که پوست در تماس مستقیم با یک ماده تحریک‌کننده یا آلرژیک باشد، درماتیت تماسی ایجاد می‌شود. درماتیت تماسی در هر قسمتی از بدن ممکن است رخ دهد. درماتیت تماسی واژن نیز ممکن است اتفاق بیفتد. قرار گرفتن در معرض پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی بیش از مجموع سایر خانواده‌های گیاهی باعث درماتیت تماسی آلرژیک یا درماتیت تماسی تحریکی می‌شود. در این مطلب از دکترنکست به شرح علل و درمان‌های این اختلال می‌پردازیم. در مطلبی مرتبط می‌توانید در خصوص ارتباط درماتیت آتوپیک با بیماری‌های خودایمنی اطلاعاتی کسب کنید. 

افراد از هر قومیت و نوع پوست در معرض خطر ابتلا به درماتیت پیچک سمی هستند. درماتیت تماسی در کودکان نیز ممکن است رخ دهد. شدت واکنش با افزایش سن کاهش می‌یابد، به خصوص در افرادی که در گذشته واکنش‌های خفیفی داشته‌اند. افرادی که در مشاغلی مانند آتش‌نشانی، جنگل‌داری و کشاورزی فعالیت می‌کنند به دلیل قرار گرفتن مکرر در معرض گیاهان سمی در معرض خطر بیشتری برای درماتیت پیچک سمی هستند. عکس درماتیت تماسی را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید.

علل درماتیت ناشی از پیچک سمی 

گیاهان پیچک سمی، بلوط سمی و سماق سمی حاوی ترکیبی به نام اوروشیول هستند که روغنی سبک و بی‌رنگ بوده و در میوه، برگ، ساقه، ریشه و شیره گیاه یافت می‌شود. هنگامی که اوروشیول در معرض هوا قرار می‌گیرد، قهوه‌ای و سپس سیاه می‌شود. در نتیجه برگ‌های گیاه دچار لکه‌های سیاه کوچک می‌شوند. چندین راه وجود دارد که ممکن است در معرض اوروشیول قرار بگیرید:

• با دست زدن به شیره یا برگ‌های گیاه سمی در هر زمانی از سال
• با دست زدن به چیزی که روی آن اوروشیول وجود دارد، مانند خز حیوانات یا ابزار باغبانی
• با تنفس دود در هنگام سوختن گیاهان سمی

 جینکو و پوست انبه نیز حاوی اوروشیول هستند و می‌توانند علائمی شبیه درماتیت پیچک سمی ایجاد کنند.

شناسایی پیچک سمی

“برگ های سه تایی را رها کن” عبارتی است که اغلب برای شناسایی گیاهانی که باعث درماتیت پیچک سمی می‌شوند استفاده می‌شود. به طور کلی پیچک سمی و بلوط سمی دارای سه برگچه سبز یا سبز مایل به قرمز در هر برگ با شاخه‌های گلدار روی یک ساقه هستند. سماق سمی پنج، هفت یا تعدادی بیشتری برگچه در هر برگ دارد که به سمت بالای ساقه زاویه دارند.

گیاهان پیچک سمی در پاییز میوه‌ای سبز یا مایل به سفید تولید می‌کنند و در برخی موارد نقاط سیاه رنگ روی برگ گیاهان ایجاد می‌شود. همیشه نمی‌توان گیاه را به تنهایی از طریق برگ شناسایی کرد زیرا شکل ظاهری می‌تواند بسته به فصل، چرخه رشد، منطقه و آب و هوا متفاوت باشد.

گیاهان پیچک سمی، بلوط و سماق در بسیاری از مناطق در سراسر ایالات متحده و در سراسر جهان رشد می‌کنند. در شرق کوه‌های راکی، پیچک سمی معمولاً به‌عنوان گیاه بالارونده رشد می‌کند. در ناحیه کوه راکی ​​و غرب، پیچک سمی تمایل دارد تا به صورت بوته‌ای در سطح زمین رشد کند. بلوط سمی غربی در غرب کوه‌های راکی ​​و بلوط سمی شرقی در جنوب شرقی ایالات متحده رشد می‌کند. سماق سمی در مناطق باتلاقی در جنوب شرقی ایالات متحده زندگی می‌کند. این گیاهان معمولاً در مناطق مرتفع یا در آب و هوای بیابانی یافت نمی‌شوند.

علائم و نشانه‌های پیچک سمی

پس از تماس با اوروشیول، تقریباً ۵۰ درصد افراد علائم و نشانه‌های درماتیت پیچک سمی را نشان می‌دهند. علائم و شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. شایع‌ترین علائم و نشانه‌های درماتیت پیچک سمی عبارتند از:

• خارش شدید
• ورم و تاول‌های پوستی
• قرمزی پوست

این علائم معمولاً در عرض چهار ساعت تا چهار روز پس از قرار گرفتن در معرض اوروشیول ایجاد می‌شوند. پس از علائم اولیه، افراد آلرژیک دچار تاول‌های پر از مایع به صورت خطی یا رگه مانند می‌شوند. علائم در عرض ۱ تا ۱۴ روز پس از لمس گیاه بدتر می‌شود، اما اگر افراد قبلاً هرگز در معرض اوروشیول قرار نگرفته باشند، ممکن است تا ۲۱ روز بعد نیز ایجاد شوند.

تاول‌ها می‌توانند در زمان‌های مختلف در افراد مختلف ایجاد شوند. ممکن است چندین روز پس از ایجاد تاول روی دست‌ها، روی بازوها نیز ظاهر شوند. این بدان معنا نیست که واکنش از یک ناحیه بدن به ناحیه دیگر گسترش می‌یابد. مایعی که از تاول‌ها نشت می کند، بثورات را گسترش نمی‌دهد. درماتیت پیچک سمی مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. با این حال، اوروشیول را می‌توان زیر ناخن و روی لباس حمل کرد. اگر فرد دیگری با اوروشیول تماس پیدا کند، ممکن است به درماتیت پیچک سمی مبتلا شود.

تشخیص درماتیت پیچک سمی

بثورات ناشی از پیچک سمی معمولاً بر اساس ظاهر پوست تشخیص داده می‌شود. آزمایش بیشتر عموما ضروری نیست. یک مطالعه نشان داد که مراجعه به بخش اورژانس برای درماتیت پیچک سمی سه برابر بیشتر از مراجعه به یک کلینیک مراقبت‌های فوری یا مطب پزشک است.

درمان درماتیت تماسی ناشی از پیچک سمی

درماتیت پیچک سمی معمولاً طی یک تا سه هفته بدون درمان برطرف می‌شود. درمان‌هایی که ممکن است به تسکین خارش، درد و ناراحتی ناشی از درماتیت پیچک سمی کمک کنند عبارتند از:

• درمان‌های پوستی: درمان گیاهی درماتیت تماسی و سایر راهکارهای خانگی برای برخی افراد ممکن است شامل افزودن بلغور جو دوسر به آب حمام، استفاده از کمپرس مرطوب خنک و استفاده از لوسیون کالامین باشد. هنگامی که تاول‌ها شروع به نشت دادن مایع می‌کنند، قابض‌های حاوی استات آلومینیوم (محلول بورو) و Domeboro ممکن است به تسکین بثورات کمک کنند.
• آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌‌ها به تسکین خارش ناشی از درماتیت پیچک سمی کمکی نمی‌کنند. برخی از آنتی‌هیستامین‌ها باعث خوا‌ب‌آلودگی می‌شوند در حالی که برخی دیگر خواب‌آور نیستند. مواردی که باعث خواب آلودگی می‌شوند (مثلاً دیفن‌هیدرامین) می‌توانند به بیمار کمک کنند که  خارش هنگام خواب را نادیده بگیرد، اما کیفیت خواب به اندازه حالت عادی نیست و بیماران در طول شب به همان اندازه که گویی آنتی‌هیستامین مصرف نکرده‌اند، پوست خود را می‌خارانند. 
• کرم‌های استروئیدی: کرم‌های استروئیدی (کرم برای درماتیت تماسی) می‌توانند برای انواع درماتیت تماسی از جمله درماتیت تماسی سر و سایر نقاط در صورتی که در چند روز اول پس از بروز علائم استفاده شوند، مفید باشند. کرم‌های استروئیدی با قدرت کم، مانند هیدروکورتیزون ۱ درصد معمولاً مفید نیستند. یک فرمول تجویزی قوی‌تر ممکن است مفید باشد، اما چنین کرم‌های استروئیدی نسبت به مصرف قرص‌ها یا آمپول‌های استروئیدی، هزینه بیشتری دارند و کمتر مفید هستند.
• قرص‌ها یا آمپول‌های استروئیدی: اگر بیمار علائم شدیدی دارد یا بثورات ناحیه بزرگی را پوشانده است (مخصوصاً روی صورت یا اندام تناسلی)، ممکن است به قرص‌های استروئیدی (مانند پردنیزون) یا آمپول (مانند تریامسینولون استونید یا بودزونید) برای کمک به تسکین خارش و تورم نیاز داشته باشد. قرص‌ها معمولاً به مدت ۱۴ تا ۲۱ روز تجویز می‌شوند که با گذشت زمان دوز آن به آرامی کاهش می‌یابد. زمانی که مصرف قرص‌ها زودتر از ۱۴ روز قطع شود، بثورات و خارش دوباره ظاهر می‌شود.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: عفونت‌های پوستی یک عارضه بالقوه پیچک سمی هستند، به خصوص اگر بیمار پوست خود را خراش دهد. اگر بیمار به دلیل درماتیت پیچک سمی دچار عفونت پوستی شده، ممکن است برای درمان عفونت به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد. بیمار نباید از کرم‌های آنتی‌بیوتیک موضعی بدون نسخه استفاده کند. بسیاری از باکتری‌ها به آن‌ها مقاوم هستند و این کرم‌ها یکی از عوامل اصلی درماتیت تماسی آلرژیک هستند که غیرمرتبط با گیاهان است.
• سایر درمان‌ها: نباید از کرم‌ها یا لوسیون‌های آنتی‌هیستامین، کرم‌های بی‌حس‌کننده حاوی بنزوکائین، یا کرم‌های آنتی‌بیوتیک حاوی نئومایسین یا باسیتراسین برای پوست استفاده شود. این کرم‌ها یا پمادها می‌توانند بثورات را بدتر کنند.

پیشگیری از راش پیچک سمی

• بهترین راه برای پیشگیری از درماتیت پیچک سمی، شناسایی و اجتناب از گیاهانی است که باعث آن می شوند. این گیاهان می‌توانند در تمام طول سال، حتی در ماه های زمستان، پوست را تحریک کنند و پس از مرگ نیز می‌توانند همچنان واکنش ایجاد کنند.
• هنگام کار در مناطقی که ممکن است گیاهان سمی یافت شوند، بیمار باید از لباس‌های محافظ، از جمله آستین بلند و شلوار استفاده کند. رزین و روغن‌های گیاهان سمی را می‌توان روی لباس، حیوانات خانگی و زیر ناخن‌ها حمل کرد.
• هنگام انجام کار در حیاط یا باغبانی بیمار باید از دستکش وینیل سنگین استفاده کند. روغن‌های گیاهان سمی می‌توانند از طریق دستکش‌های لاتکس یا لاستیکی نفوذ کنند.
• پس از تماس با پیچک سمی، بیمار باید لباس‌های آلوده را خارج کند. در اسرع وقت (دقیقه‌ها حساب می‌شود، اما می‌توان تا دو ساعت بعد هم اقدام کرد)، زیر آب جاری بسیار گرم یا داغ با استفاده از مایع ظرفشویی روی یک دستمال مرطوب، پوست خود را شستشو دهد. بیمار باید تمام بدن خود را سه بار بشوید. در حالی پوست خود را بشوید که همواره در یک جهت و نه به جلو و عقب پاک می‌کند. 

به نظر می‌رسد که این روش باعث کاهش تحریک و کمک به حذف روغن می‌شود. اگر بیمار  دسترسی سریع به مایع ظرفشویی ندارد، سعی کند از آب معمولی استفاده کند و پوست خود را به همان روش پاک کند. در این صورت بیمار حداقل از شر مقداری رزین خلاص خواهید شد. مقایسه مایع ظرفشویی با محصولات گران‌تر ساخته شده برای حذف روغن پیچک سمی تفاوتی در اثربخشی نشان نداده است.

• کرم‌ها و پمادهایی که مانعی بین پوست و روغن اوروشیول ایجاد می‌کنند ممکن است برای افرادی که مکررا در معرض پیچک سمی هستند تا حدودی موثر باشد.
• بیمار باید از سوزاندن پوشش گیاهی سمی که می‌تواند ذرات گیاه را در دود پراکنده کند، پوست را تحریک کند و باعث درماتیت پیچک سمی شود، خودداری کند.

برای مطالعه مطالب بیشتر به drnext مراجعه کنید.