فرآیند بارداری چگونه رخ می‌دهد؟ چگونه می‌توانیم باردار شویم و بارداری مطلوبی را به سرانجام برسانیم؟ با ما همراه باشید. در ادامه به بررسی فرایند باروری، تشریح سه‌ماهه اول، دوم و سوم بارداری و نیز ذکر نکاتی پیرامون افزایش شانس باروری می‌پردازیم.
بارداری به زبان ساده، پیش از لقاح
برای درک بهتر فرایند بارداری و اینکه چگونه باردار شویم به زبان ساده، باید به چرخه قاعدگی زنان اشاره کنیم. چرخه قاعدگی با ریزش دیواره رحم در طول قاعدگی آغاز می‌شود. از آن پس، سطح هورمون‌ها در بدن شروع به تغییر کرده و باعث تحریک رشد و آزادسازی تخمک در تخمدان‌ها می‌شود. یک تخمک تحت تاثیر تغییرات هورمونی بالغ شده و در طی فرایند تخمک‌گذاری آزاد می‌شود. تخمک گذاری معمولاً در اواسط چرخه قاعدگی، تقریباً ۱۴ روز قبل از شروع دوره بعدی اتفاق می‌افتد.
بارداری به زبان ساده، لقاح
برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد، اسپرم باید تخمک آزاد شده در طول تخمک‌گذاری را بارور کند. اسپرم می‌تواند تا پنج روز در دستگاه تناسلی زنان زنده بماند، بنابراین داشتن رابطه جنسی در روزهای منتهی به تخمک‌گذاری همچنان می‌تواند منجر به بارداری شود. در حین مقاربت، اسپرم به داخل واژن وارد شده و از طریق دهانه رحم به داخل رحم و سپس به قسمتی به‌نام لوله‌های فالوپ می‌رود. لوله‌های فالوپ در دو طرف رحم قرار دارند و محلی هستند که معمولاً لقاح در آن انجام می‌شود. اسپرم‌ها از درون مخاط دهانه رحم و لوله‌های فالوپ حرکت کرده و ممکن است با تخمک روبرو شوند. فقط یک اسپرم می‌تواند تخمک را بارور کند و به محض اینکه لقاح اتفاق می‌افتد، مواد ژنتیکی درون اسپرم با مواد ژنتیکی تخمک ترکیب شده و یک سلول واحد به نام زیگوت یا سلول تخم را تشکیل می‌دهد.
بارداری به زبان ساده، لانه‌گزینی
پس از لقاح، سلول تخم با حرکت از لوله فالوپ به سمت رحم شروع به تقسیم سریع می‌کند. این روند حدود ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد. هنگامی که سلول تخم به رحم می‌رسد، در فرآیندی به نام لانه گزینی، خود را به پوشش داخلی رحم می‌چسباند. لانه گزینی معمولاً حدود ۶ تا ۱۲ روز پس از تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد.
لانه‌گزینی در برخی موارد می‌تواند باعث خونریزی شود. خونریزی لانه‌گزینی به لکه‌بینی یا خونریزی خفیفی اطلاق می‌شود که با اتصال تخمک بارور شده به پوشش داخلی رحم اتفاق می‌افتد. این علامت معمولاً در حدود زمان قاعدگی رخ می‌دهد، در نتیجه ممکن است با قاعدگی اشتباه شود. خونریزی لانه‌گزینی معمولاً سبک‌تر و کوتاه‌تر از دوره قاعدگی است. این اتفاق ممکن است به‌صورت لکه‌های صورتی روشن یا قهوه‌ای ظاهر شده و از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. برخی از زنان اصلا خونریزی لانه‌گزینی را تجربه نمی‌کنند.
توجه به این نکته مهم است که تمام خونریزی‌ها یا لکه‌بینی‌ها در اوایل بارداری به دلیل لانه‌گزینی نیست. عوامل دیگری مانند تغییرات هورمونی، تحریک دهانه رحم یا حتی نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای نیز می‌توانند باعث خونریزی شوند. اگر در دوران بارداری دچار خونریزی شدید، توصیه می‌شود برای ارزیابی و راهنمایی تخصصی با یک پزشک مشورت کنید.
بارداری به زبان ساده، رشد جنین
پس از لانه‌گزینی، زیگوت یا سلول تخم به جنین تبدیل می‌شود. جنین غذا و اکسیژن را از بدن مادر از طریق جفت که در داخل رحم تشکیل می‌شود، دریافت می‌کند. جفت مسئول تبادل مواد مغذی، اکسیژن و مواد زائد بین مادر و جنین در حال رشد است. در طول تقریباً ۳۸ تا ۴۰ هفته، رشد و تکامل جنین کامل می‌شود. در این مدت اندام‌ها، اعضا و سیستم‌های بدن شکل گرفته و بالغ می‌شوند. جنین در طول بارداری بزرگ شده و وزن آن افزایش می‌یابد.
بارداری و تغییرات هورمونی
بارداری باعث تغییرات هورمونی زیادی در بدن می‌شود. هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) توسط جنین در حال رشد تولید شده و مسئول حفظ بارداری است. این همان هورمونی است که با آزمایش‌های بارداری تشخیص داده می‌شود.
توجه به این نکته مهم است که اگرچه روند بارداری به‌طور کلی همانطور است که در بالا توضیح داده شد، ممکن است تغییرات و عوارضی وجود داشته باشد که بر باروری تأثیر بگذارد. اگر در مورد باروری خود نگرانی دارید، توصیه می‌شود با یک متخصص زنان مشورت کنید.
بارداری به زبان ساده، افزایش شانس باروری
راهکارهای ساده‌ای برای بالا بردن احتمال بارداری وجود دارد که عبارتند از:
۱. شناخت چرخه قاعدگی: چرخه قاعدگی خود که معمولاً حدود ۲۸ روز طول می کشد را بشناسید. زمان چرخه قاعدگی در افراد مختلف متغیر است. تخمک‌گذاری و آزاد شدن تخمک از تخمدان، معمولاً در اواسط چرخه اتفاق می‌افتد.
۲. زمان‌بندی آمیزش: برای افزایش احتمال لقاح، در طول دوره باروری خود رابطه جنسی منظم داشته باشید. در انتهای این دوره تخمک‌گذاری رخ می‌دهد و این زمانی است که تخمک برای لقاح در دسترس است. دوره باروری اغلب از چند روز قبل و تا چند روز بعد از اواسط چرخه قاعدگی است.
۳. نظارت بر دمای پایه بدن: اندازه گیری دمای بدن هر روز صبح قبل از بلند شدن از رخت‌خواب می‌تواند به تعیین زمان تخمک‌گذاری کمک کند. افزایش جزئی در دمای بدن نشان می‌دهد که تخمک‌گذاری احتمالا انجام شده است.
۴. مشاهده مخاط دهانه رحم: به تغییرات مخاط دهانه رحم در طول چرخه خود توجه کنید. با نزدیک شدن به تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم شفاف، لغزنده، کش‌دار و شبیه سفیده خام تخم مرغ می‌شود. این نشان‌دهنده آغاز دوره باروری است.
۵. سبک زندگی سالم: سبک زندگی سالم را برای بهینه‌سازی باروری در نظر داشته باشید. این امر شامل داشتن یک رژیم غذایی متعادل، داشتن ورزش منظم، مدیریت سطح استرس و اجتناب از مصرف بیش‌از‌حد الکل و سیگار است.
۶. ویتامین‌های دوران بارداری: قبل از بارداری شروع به مصرف ویتامین‌های دوران بارداری (حاوی مقادیر بالای اسید فولیک) کنید. اسید فولیک به جلوگیری از برخی نقص‌های همراه تولد در جنین کمک می‌کند.
۷. معاینه پزشکی: انجام معاینه پزشکی قبل از بارداری را برای بررسی سلامت مهم است.
۸. اجتناب از روش‌های پیشگیری از بارداری: بدیهی است که برای باردار شدن باید استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند قرص‌های ضد بارداری یا ابزار داخل رحمی (IUD) را قطع کنید.
۹. صبر: باروری زمان‌بر است. حتی برای زوج‌های سالم، ممکن است چند ماه طول بکشد تا باردار شوند. سعی کنید ذهنیت مثبت خود را حفظ کنید و در صورت نگرانی خاص یا یک سال تلاش ناموفق برای باروری (یا شش ماه اگر بالای ۳۵سال هستید)، با یک پزشک مشورت کنید.
باروری به زبان سالم، تغییرات دوران بارداری
دوران بارداری یک دوره دگرگون‌کننده و هیجان‌انگیز در زندگی یک زن است. درک علائم و مراحل باروری به زبان ساده برای مادران باردار و خانواده‌هایشان بسیار مهم است. در ادامه به مرور کلی علائم و نشانه‌های رایج بارداری می‌پردازیم.
- عقب افتادگی قاعدگی: یکی از اولین نشانه‌های بارداری عقب افتادن قاعدگی است. با این حال، این امر به تنهایی نشانه قطعی بارداری نیست، زیرا عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث پریودهای نامنظم شوند.
- تغییر در بافت سینه: بسیاری از زنان با تغییر در سطح هورمون‌ها در دوران بارداری، درد، تورم و حساسیت سینه را تجربه می‌کنند.
- خستگی: اوایل بارداری اغلب باعث افزایش احساس خستگی می‌شود. این مشکل به تغییرات هورمونی و افزایش نیاز به انرژی نسبت داده می‌شود.
- حالت تهوع و استفراغ: آزاردهنده ترین علامت در اوایل بارداری تهوع و استفراغ ناشی از آن است. این وضعیت اغلب به‌عنوان حالت تهوع صبحگاهی شناخته می‌شود، با این حال حالت تهوع و استفراغ می‌تواند در هر زمانی از روز رخ دهد. این علائم معمولاً در سه ماهه اول بارزتر هستند.
- تکرر ادرار: از آنجایی که رحم در حال رشد بر مثانه فشار وارد می‌کند، زنان باردار ممکن است نیاز به دفع مکرر ادرار پیدا کنند.
- هوس‌ها و بیزاری‌های غذایی: هورمون‌های بارداری می‌توانند به هوس‌های غیرعادی یا بیزاری از برخی غذاها منجر شوند.
- نوسانات خلقی: نوسانات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث نوسانات خلقی و تغییرات عاطفی شود.
- تغییرات شکمی: با بزرگ شدن رحم برای پذیرش جنین در حال رشد، زنان ممکن است گرفتگی خفیف یا احساس کشش در قسمت تحتانی شکم را تجربه کنند.
- بزرگ شدن سینه: همراه با افزایش حساسیت، سینه‌ها ممکن است بزرگ‌تر و برجسته‌تر شوند.
- تغییرات پوستی: هورمون‌های بارداری می‌توانند تغییراتی در پوست ایجاد کنند، مانند تیره شدن نوک سینه، ظاهر شدن یک خط تیره روی شکم یا ایجاد علائم کشش.
- افزایش ترشحات واژن: ترشحات رقیق و شیری رنگی به نام لکوره در دوران بارداری رایج است که به محافظت از کانال زایمان در برابر عفونت کمک می‌کند.
اگر مشکوک به بارداری هستید، بهتر است یک تست بارداری خانگی انجام دهید و برای تایید و راهنمایی بیشتر با یک پزشک متخصص مشورت کنید. مراقبت‌های منظم دوران بارداری برای اطمینان از سلامت و رفاه مادر و جنین در حال رشد مهم است.
بارداری به زبان ساده، مراحل بارداری
سه‌ماهه اول بارداری
سه ماه اول بارداری به زبان ساده یک دوره مهم و دگرگون‌کننده است که از زمان لقاح تا پایان هفته ۱۲طول می‌کشد. در این مدت، تخمک بارور شده به جنین تبدیل می‌شود و تغییرات قابل توجهی را پشت سر می‌گذارد. در ادامه توضیحاتی در مورد سه ماهه اول بارداری به زبان ساده آورده شده است:
هفته ۱ تا ۴ بارداری
هفته اول بارداری معمولاً شروع آخرین قاعدگی شما در نظر گرفته می‌شود. لقاح معمولا در حدود هفته ۲ اتفاق می‌افتد. تخمک بارور شده که اکنون زیگوت نامیده می‌شود، در حین حرکت از طریق لوله فالوپ به سمت رحم، تحت تقسیم سلولی سریع قرار می‌گیرد. در هفته ۴ زیگوت در دیواره رحم کاشته می‌شود.
هفته ۵ تا ۸ بارداری
تا هفته ۵، جنین از سه لایه تشکیل شده است که به اندام‌ها و بافت‌های مختلف تبدیل می‌شود. لوله عصبی که بعداً به مغز و نخاع تبدیل می‌شود، شروع به تشکیل می‌کند. قلب شروع به تپیدن کرده و این امر از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است. نواحی اساسی صورت، جوانه‌های اندام‌ها و ارگان‌های اصلی شروع به رشد می‌کنند.
هفته ۹ تا ۱۲ بارداری
در این دوره، جنین رشد و نمو قابل توجهی را تجربه می‌کند. ویژگی‌های صورت اصلاح شده و اندام‌ها به رشد ادامه می‌دهند. اندام‌ها و سیستم‌های اصلی بدن جنین، از جمله سیستم عصبی، گردش خون و گوارش، به بلوغ خود ادامه می‌دهند. در پایان سه ماهه اول، تمام اندام‌ها و ساختارهای ضروری وجود دارند.
همراه با تغییرات فیزیکی مانند رشد خفیف شکم در سه ماه اول بارداری، این دوره با علائم مختلفی همراه است:
- خستگی و خواب آلودگی
- حالت تهوع و استفراغ
- حساسیت سینه
- تکرر ادرار
- ویارهای غذایی
- نوسانات خلقی
- افزایش حساسیت بویایی
سه‌ماهه دوم بارداری
سه ماهه دوم بارداری از هفته ۱۳ تا هفته ۲۷ طول می‌کشد. این دوره برای بسیاری از زنان راحت‌ترین و لذت بخش‌ترین سه ماهه در نظر گرفته می‌شود، زیرا علائم اولیه اوایل بارداری کاهش یافته و رشد کودک آشکارتر می‌شود. در ادامه توضیحاتی در مورد سه ماهه دوم آورده شده است:
هفته ۱۳ تا ۱۶ بارداری
با شروع سه ماهه دوم، جنین رشد سریعی را تجربه می‌کند. در هفته ۱۴، جنسیت کودک با سونوگرافی مشخص می‌شود. ویژگی‌های صورت جنین مشخص‌تر شده و موهای ظریف شروع به پوشاندن بدن می‌کنند. در این دوره حرکات کودک ممکن است برای اولین بار توسط مادر احساس شود.
هفته ۱۷ تا ۲۰ بارداری
در این دوره مادر ممکن است حرکات را واضح‌تر احساس کند، زیرا جنین فعال‌تر می‌شود. شنوایی جنین در حال رشد است و می‌تواند صداهایی از دنیای بیرون از جمله صدای مادر را بشنود. در حدود هفته ۱۸ تا ۲۰ سونوگرافی اعضای جنین را نشان داده و امکان بررسی دقیق اندام‌ها و ساختارهای جنین را فراهم می‌کند.
هفته ۲۱ تا ۲۴ بارداری
در هفته ۲۴، ریه‌های جنین در حال رشد است و شروع به تمرین حرکات تنفسی می‌کند. پلک‌ها باز شده و پوست شفافیت خود را از دست می‌دهد. جنین همچنان به رشد اندازه و افزایش وزن ادامه می‌دهد.
هفته ۲۵ تا ۲۷ بارداری
در این دوره، مغز جنین به رشد خود ادامه داده و ریه‌ها برای تنفس هوا آماده می‌شوند. ضربات و حرکات کودک قوی‌تر و مکرر می‌شود. با رشد جنین شکم مادر به طور قابل مشاهده‌ای منبسط می‌شود.
برخی از تجربیات رایج در طول سه‌ماهه دوم عبارتند از:
- افزایش انرژی
- کاهش تهوع
- بزرگ شدن شکم
- کمردرد و درد رباط گرد رحمی
- رشد سینه
- انقباضات براکستون هیکس: برخی از زنان ممکن است شروع به احساس انقباضات خفیف و نامنظم کنند که به انقباضات براکستون هیکس معروف هستند. این انقباضات طبیعی بوده و به آماده سازی رحم برای زایمان کمک می‌کنند.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
سه‌ماهه سوم بارداری
سه‌ماهه سوم آخرین مرحله بارداری است که از حدود هفته ۲۸ آغاز شده و تا تولد نوزاد، معمولاً در حدود هفته ۴۰ یا بعد از آن ادامه می‌یابد. در این مدت، جنین رشد بیشتری می‌کند و مادر برای زایمان آماده می‌شود. در ادامه توضیحاتی در مورد سه ماهه سوم آورده شده است:
هفته ۲۸ تا ۳۱ بارداری
با شروع سه‌ماهه سوم، رشد کودک ادامه یافته و وزن‌گیری افزایش می‌یابد. حرکات کودک ممکن است قوی‌تر و واضح‌تر شود. مادر ممکن است با اشغال فضای بیشتر توسط رحم احساس ناراحتی کرده و فشار بر اندام‌های داخلی را تجربه کند.
هفته ۳۲ تا ۳۵ بارداری
در این مرحله، اندام‌ها و سیستم‌های جنین تقریباً به‌طور کامل رشد می‌کنند. استخوان‌های کودک در حال سفت شدن هستند، اگرچه جمجمه انعطاف‌پذیر است تا عبور از کانال زایمان را آسان کند. به دلیل فضای محدود در رحم، حرکات کودک ممکن است محدودتر باشد. مادر ممکن است دچار تنگی‌نفس، سوزش سر دل و تکرر ادرار شود، زیرا موقعیت جنین به دیافراگم، معده و مثانه مادر فشار وارد می‌کند. شکل شکم در بارداری پسر و دختر متفاوت است؟ عده‌ای معتقدند اگر شکم زنی برآمده و گرد باشد، احتمال دختر‌دار شدن او بیشتر است، در حالی که شکم کوچه و پهن نشان‌دهنده فرزند پسر است. این یک باور رایج از قدیم بوده که هیچ مبنای علمی یا شواهدی برای تایید آن وجود ندارد.
هفته ۳۶ تا ۴۰ بارداری
در هفته‌های پایانی سه ماهه سوم، کودک به رشد و افزایش وزن ادامه می‌دهد. ممکن است سر کودک برای تولد به داخل لگن حرکت کند. مادر ممکن است افزایش فشار لگن، کمردرد و انقباضات براکستون هیکس را تجربه کند. حرکات نوزاد ممکن است تغییر کرده زیرا فضای کمتری برای حرکت دارد.
توجه به این نکته ضروری است که مدت سه‌ماهه سوم بارداری می‌تواند متفاوت باشد و برخی از بارداری‌ها ممکن است بیشتر از تاریخ زایمان تخمین زده شده طول بکشند. بسیار مهم است که مادر در این مدت معاینات قبل از تولد را به‌طور منظم انجام دهد تا رشد جنین کنترل شده و از سلامت مادر اطمینان حاصل شود. در صورت بروز هر گونه نگرانی یا سؤال، توصیه می‌شود با پزشک متخصص زنان خود در ارتباط باشید. علاوه بر این، شایان ذکر است که علائم زایمان، مانند درد و انقباضات منظم، پاره شدن کیسه آب یا تغییر در ترشحات واژن، نشان دهنده نزدیک بودن زایمان است و مراجعه فوری به مرکز درمانی ضروری است.
جمع‌بندی
بارداری به زبان ساده، با بارور شدن تخمک توسط اسپرم و ایجاد سلول تخم یا زیگوت اتفاق می‌افتد. برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد لازم است که تخمک از تخمدان رها شده و در دسترس باشد. بنابراین در بازه زمانی قبل و بعد اواسط چرخه قاعدگی احتمال باروری بیشتر است. اسپرم تا ۵ روز در سیستم تناسلی زن باقی می‌ماند. بعد از تشکیل سلول تخم، تکثیر سلولی و لانه‌گزینی اتفاق می‌افتد. دوران بارداری به سه مرحله سه‌ماهه اول، سه‌ماهه دوم و سه‌ماهه سوم طبقه‌بندی می‌شود. هر کدام از این مراحل با تغییرات و نشانه‌های جدیدی همراه است. مراقبت‌های پیش از بارداری و دوران بارداری برای اطمینان از سلامت مادر، سلامت و رشد جنین و پیامدهای مطلوب بارداری ضروری است. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، ویزیت متخصص زنان، زایمان و نازایی می‌تواند برای شما کمک‌کننده باشد.
منابع:
