پروستات چیست؟ این عضو بدن مردان چه وظیفه‌ای دارد و چه بیماری‌هایی می‌توانند آن را درگیر کنند؟ راه‌های حفظ سلامت پروستات چیست؟ امروزه بسیار می‌شنویم که مردان در سنین میان‌سالی و سالمندی با مشکلات مرتبط با پروستات دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در ادامه به بررسی مشکلات مرتبط با پروستات و تشریح راه‌هایی برای حفظ سلامت پروستات می‌پردازیم.
سلامت پروستات: پروستات چیست؟
پروستات چیست؟ پروستات غده کوچکی است که فقط در مردان یافت می‌شود و درست زیر مثانه و جلوی راست روده قرار دارد. این غده برون‌ریز مجرای ادراری را احاطه می‌کند. مجرای ادراری لوله‌ای است که ادرار و مایع منی را از بدن خارج می‌کند. وظیفه اولیه غده پروستات تولید و ترشح مایعی است که اسپرم را در هنگام انزال تغذیه و از آن محافظت می‌کند.
سلامت پروستات: بیماری‌های پروستات
چندین بیماری می‌توانند بر سلامت پروستات در مردان تأثیر بگذارند، از جمله:
هیپرپلازی خوشخیم پروستات یا BPH
هیپرپلازی خوشخیم پروستات به رشد خوشخیم و غیرسرطانی غده پروستات اشاره دارد که معمولاً با افزایش سن مردان اتفاق می‌افتد. شیوع این بیماری با افزایش سن افزایش یافته و تا سن ۶۰ سالگی، بیش از ۵۰ درصد مردان درجاتی از بزرگ شدن غده پروستات را تجربه می‌کنند. در سن ۸۵ سالگی، این درصد به نزدیک به ۹۰ می‌رسد. علت دقیق BPH به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که این بیماری تحت تأثیر تغییرات هورمونی بوده که با افزایش سن رخ می‌دهد. پروستات بزرگ شده می‌تواند به مجرای ادرار فشار آورده و به علائم ادراری مانند تکرر ادرار، جریان ضعیف ادرار، اختلال در شروع یا توقف ادرار و نیاز به دفع ادرار در طول شب منجر شود. علائم ادراری اغلب اولین نشانه‌هایی است که افراد را به پیگیری سلامت پروستات خود وامی‌دارد.
پروستاتیت یا التهاب پروستات
پروستاتیت به التهاب غده پروستات اشاره دارد. این وضعیت می‌تواند ناشی از عفونت پروستات باکتریایی، التهاب غیرباکتریایی یا در نتیجه سایر شرایط پزشکی باشد. درمان التهاب پروستات به نوع و عامل زمینه‌ای ایجاد کننده آن بستگی دارد. علائم ممکن است شامل درد یا ناراحتی در قسمت تحتانی شکم، درد در هنگام ادرار، تکرر ادرار و اختلال عملکرد جنسی باشد. در مورد التهاب پروستات، علل، علائم و درمان آن، ویزیت متخصص کلیه و مجاری ادراری لازم است.
سرطان پروستات
سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در مردان است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در غده پروستات رشد کرده و به‌طور غیرقابل کنترلی تقسیم می‌شوند. سرطان پروستات ممکن است در مراحل اولیه خود علائم قابل توجهی ایجاد نکند، اما با پیشرفت بیماری، علائم می‌تواند شامل اختلال در دفع ادرار، وجود خون در ادرار یا مایع منی، اختلال نعوظ، درد در ناحیه باسن، کمر یا سینه و درد استخوان باشد. با توجه به شیوع بالای سرطان پروستات، مهم است که علائم سرطان پروستات را بشناسیم.
آبسه پروستات
آبسه پروستات به تجمع چرک در غده پروستات اشاره دارد. این عارضه معمولاً در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود و می‌تواند منجر به علائمی مانند تب، لرز، درد در ناحیه تحتانی شکم یا رکتوم، اختلال در دفع ادرار و تکرر ادرار شود.
سنگ‌های پروستات
سنگ‌های پروستات رسوبات معدنی کوچکی هستند که در غده پروستات تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها اغلب بدون علامت هستند اما می‌توانند علائمی مانند درد یا ناراحتی در ناحیه لگن، اختلال در دفع ادرار و عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری را ایجاد کنند.
اهمیت حفظ سلامت پروستات
سلامت پروستات اهمیت دارد زیرا غده پروستات نقش حیاتی در عملکرد ادراری و جنسی ایفا می‌کند. شرایطی مانند BPH، پروستاتیت و سرطان پروستات می‌توانند باعث علائم ادراری، اختلال در عملکرد جنسی و کاهش کیفیت کلی زندگی شوند. اما چه راهی برای حفظ سلامت پروستات وجود دارد؟ برای سلامت پروستات چه بخوریم و چه سبک زندگی داشته باشیم؟ در ادامه به نکاتی پیرامون سلامت غده پروستات در مردان می‌پردازیم.
معاینات منظم پزشکی
مراجعه منظم به پزشک برای نظارت بر سلامت پروستات حیاتی است. پزشکان اغلب آزمایش آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) را به عنوان تست سلامت پروستات درخواست می‌کنند. همچنین ممکن است پزشک معاینه پروستات را با کمک انگشت از راه مقعد و سایر ارزیابی‌ها برای تشخیص هرگونه ناهنجاری یا علائم بیماری پروستات انجام دهد.
ورزش و فعالیت بدنی
درگیر شدن در فعالیت بدنی منظم می‌تواند به سلامت کلی از جمله سلامت پروستات کمک کند. ورزش به حفظ وزن سالم کمک می‌کند، گردش خون را بهبود می‌بخشد و خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را از جمله اختلالات مربوط به پروستات کاهش می‌دهد.
حفظ وزن سالم
چاقی و چربی اضافی بدن با افزایش خطر مشکلات پروستات مرتبط است. حفظ وزن سالم از طریق یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با پروستات کمک کند.
رژیم غذایی سالم
رژیم غذایی و سبک زندگی سالم دشمن پروستات بیمار است. پایبندی بر یک رژیم غذایی مغذی و متعادل برای سلامت پروستات ضروری است و می‌تواند تا حدی تضمین سلامت پروستات باشد.
- میوه‌ها و سبزیجات: انواع میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید. این خوراکی‌ها سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر هستند که می‌تواند به کاهش خطر مشکلات پروستات کمک کند. به خصوص گوجه فرنگی، هندوانه، انواع توت‌ها، سبزیجات (مانند کلم بروکلی، گل کلم و کلم بروکسل) و سبزیجات برگ‌دار مفید هستند. در میان میوه‌ها و سبزیجات گوجه فرنگی، انار و انواع توت‌ها برای سلامت پروستات توصیه می‌شوند. گوجه فرنگی سرشار از لیکوپن است، یک آنتی‌اکسیدان قوی که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کند.
- چربی‌های سالم: چربی‌های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید. از جمله چربی‌های سالم می‌توان به چربی‌های موجود در ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ساردین)، آووکادو، آجیل، دانه‌ها (به عنوان مثال دانه کتان و دانه چیا) و زیتون اشاره کرد. این نوع چربی‌ها از جمله اسیدهای چرب امگا۳، ممکن است اثرات محافظتی بر سلامت پروستات داشته باشند.
- غلات کامل: غلات کامل نسبت به غلات فراوری شده و تصفیه شده ارجح هستند. غلات کامل شامل غذاهایی مانند گندم کامل، برنج قهوه‌ای، کینوا، جو دوسر و جو است. این مواد فیبر، ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی را فراهم می‌کنند و سلامت کلی فرد را ارتقا می‌دهند.
- کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده: مصرف گوشت قرمز (گوشت گاو و گوسفند) و غذاهای فرآوری شده را محدود کنید. مصرف زیاد این غذاها با افزایش خطر ابتلا به مشکلات پروستات مرتبط است. در عوض، منابع پروتئین بدون چربی مانند مرغ، ماهی، حبوبات و پروتئین‌های گیاهی) را در نظر بگیرید.
- مصرف آب کافی: در طول روز مقادیر کافی آب و مایعات را مصرف کنید. همچنین از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های شیرین، کافئین‌دار و الکل بپرهیزید. برخی مطالعات نشان داده‌اند که بین مصرف بیش‌از حد کافئین و بزرگ شدن خوشخیم پروستات ارتباط معناداری وجود دارد.
- اعمال محدودیت در مصرف نمک: نمک حاوی سدیم است. مصرف زیاد سدیم ممکن است به احتباس مایعات کمک کرده و شرایط خاص پروستات مانند BPH را تشدید کند. بهتر است در برنامه غذایی خود، مصرف غذاهای فرآوری شده و بسته‌بندی شده را که اغلب سرشار از سدیم هستند، محدود کنید.
متخصصان اورولوژی در دکترنکست
مصرف مکمل برای سرطان پروستات
آیا مکمل برای سلامت پروستات وجود دارد؟ درمان پروستات با گیاهان دارویی ممکن است؟ چندین مکمل وجود دارد که معمولا برای حمایت از سلامت پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرند. توجه به این نکته مهم است که در حالی که برخی از مکمل‌ها ممکن است مزایای بالقوه‌ای داشته باشند، شواهد علمی برای اثربخشی آن‌ها اغلب محدود یا غیرقطعی است. همواره بهتر است قبل از شروع هر مکمل جدید یا گیاه دارویی جدید با یک پزشک یا داروساز مشورت کنید، به خصوص اگر سابقه بیماری خاصی دارید یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید. در ادامه به چند مکمل که معمولا برای سلامت پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرند اشاره می‌کنیم:
- عصاره نخل اره‌ای (Saw palmetto): نخل اره‌ای یک مکمل گیاهی محبوب است که اغلب برای کاهش علائم هیپرپلازی خوشخیم پروستات (بزرگ شدن غیر سرطانی پروستات) مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه برخی از مطالعات اثربخشی نخل اره‌ای را در کاهش علائم ادراری مرتبط با هیپرپلازی خوشخیم پروستات نشان داده‌اند، تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
- بتا سیتوسترول: بتا سیتوسترول یک استرول گیاهی است که در میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و دانه‌های مختلف یافت می‌شود. این ماده معمولاً به عنوان مکمل برای حمایت از سلامت پروستات و تسکین علائم هیپرپلازی خوشخیم پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که بتا سیتوسترول ممکن است به بهبود جریان ادرار و کاهش علائم کمک کند.
- پیگئوم (Pygeum): این ماده از پوست درخت آلو آفریقایی به دست می‌آید و به طور سنتی برای درمان مشکلات ادراری استفاده می‌شود. پیگئوم اغلب در ترکیب با مکمل‌های دیگر برای سلامت پروستات استفاده می‌شود. شواهد محدودی نشان می‌دهد که پیگئوم ممکن است به کاهش علائم ادراری مرتبط با بزرگ شدن غیرسرطانی پروستات کمک کند، اما تحقیقات بیشتری لازم است.
- گزنه: عصاره ریشه گزنه گاهی اوقات به عنوان مکمل برای سلامت پروستات استفاده می‌شود. اعتقاد بر این است که این گیاه به مدیریت علائم ادراری مرتبط با بزرگ شدن غیرسرطانی پروستات کمک می‌کند.
- روی (Zinc): روی یک ماده معدنی ضروری است که در عملکرد و سلامت پروستات نقش مهمی دارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل روی ممکن است به کاهش علائم BPH کمک کند، اما مطالعات بیشتری برای تایید اثربخشی آن مورد نیاز است.
جمع بندی
حفظ سلامت پروستات برای رفاه کلی مردان مهم است. معاینات منظم پزشکی، فعال ماندن از نظر بدنی، حفظ وزن مناسب و پیروی از یک رژیم غذایی متعادل از عوامل کلیدی در ارتقای سلامت پروستات هستند. رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، چربی‌های سالم، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی و نیز محدودیت گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده، سدیم و الکل، می‌تواند به داشتن پروستات سالم کمک کند. اگرچه موارد مرتبط با سبک زندگی و رژیم غذایی بسیار مهم است، اما در موارد مشاهده مشکلات ادراری از جمله تکرر ادرار، کاهش جریان ادراری و احتباس ادراری، درمان خانگی پروستات به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و مراجعه به پزشک جهت بررسی علت ضروری است. اگر در مورد مشکلاتی از قبیل بیماری‌ها و سلامت پروستات، سکس در مردان مسن و مشکلات ادراری سوال یا نگرانی دارید، ویزیت متخصص اورولوژی آنلاین می‌تواند کمک‌کننده باشد.
منابع:
