علائم سکته مغزی احتمالا عنوانی است که پای شما را به این مقاله باز کرده است. تبریک می‌گوییم؛ جای درستی را برای آشنایی با این موضوع انتخاب کرده‌اید. ما در این مطلب از drnext قرار است به شکل تفصیلی به این بیماری نام‌آشنا بپردازیم.
سکته مغزی از دسته بیماری‌هایی است که نام آن، ترس و دلشوره عجیبی به جان آدمی می‌اندازد. این بیماری که شیوع نسبتا فراوانی هم دارد، مستقیما فرمانده بدن را مورد نشانه و هدف قرار می‌دهد. کمتر کسی است که در زندگی خود با اسم و نشان این بیماری مواجه نشده باشد. بااین‌حال، عدم آشنایی افراد با علائم سکته مغزی، توان مقابله با این بیماری را از آن‌ها سلب می‌کند.
سکته مغزی چیست؟
مغز حیاتی‌ترین عضو در بدن است که با مدیریت و نظارت بر بخش‌های مختلف بدن، از سلامت و ایمنی ما محافظت می‌کند. عوامل متعددی می‌توانند عملکرد مغز در بدن را دچار اختلال کنند که سکته مغزی مهم‌ترین آن‌هاست. در این عارضه، فرایند خون‌رسانی به بخشی از مغز، دچار اختلال می‌شود. با ایجاد اختلال در فرایند خون‌رسانی، اکسیژن و مواد مغذی به اندازه کافی در اختیار سلول‌های مغز قرار نمی‌گیرند. نتیجه این امر، مرگ سلول‌های مغزی و ازکارافتادن اندام‌های مختلف بدن خواهد بود.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی می‌تواند در طیفی خفیف تا شدید ظاهر شود. دلیل این امر هم عوامل موثر در بروز این عارضه است که موجب پدید آمدن اشکال مختلفی از سکته مغزی شده است. به‌طور کلی، سکته مغزی در سه نوع اصلی قابل دسته‌بندی است:
حمله ایسکمی گذرا
حمله ایسکمی گذرا که با نام‌های شبه سکته یا سکته ناقص هم معرفی می‌شود، شکلی خفیف و کم‌خطر از سکته مغزی است. در این شکل از سکته مغزی، فرایند خون‌رسانی به مغز به‌شکل موقت و برای زمان بسیار کوتاهی دچار اختلال می‌شود. اگرچه این عارضه با علائم سکته مغزی شدید همراه نیست؛ بااین‌حال، می‌تواند هشداری برای یک سکته کامل در آینده باشد.
سکته مغزی ایسکمیک
از انواع رایج سکته مغزی، نوع ایسکمیک آن است که حدود 80 درصد از این بیماری را شامل می‌شود. در این نوع سکته مغزی، رگ‌های خونی متصل به مغز دچار انسداد می‌شوند. عموما هم این انسداد در نتیجه لخته‌های خونی یا کلسترول بالا رخ می‌دهد.
سکته مغزی هموراژیک
نشت و پارگی رگ‌های خونی و خونریزی در مغز، یکی دیگر از اشکال سکته مغزی است که با عنوان سکته مغزی هموراژیک شناخته می‌شود. این نوع سکته مغزی در مقایسه با سایر اشکال سکته، شیوع کمتری دارد. شایان ذکر است که در این بیماری، اختلال خونریزی مغزی می‌تواند در داخل بافت مغز و درون جمجمه یا خارج از آن رخ دهد. جالب است بدانید که فشار خون بالا، یکی از دلایل اصلی بروز سکته مغزی هموراژیک است.
متخصصان بیماری‌های مغز و اعصاب در دکترنکست
آشنایی با انواع علائم سکته مغزی
آشنایی با نشانه‌های سکته مغزی، اولین و مهم‌ترین گام برای مقابله با این بیماری خانمان‌سوز است. اگر نمی‌خواهید جزو آن‌دسته از افرادی باشید که در مواجهه با سکته مغزی، عملکردی ضعیف و زیان‌بخش از خود به نمایش می‌گذارند، همراه ما باشید. ما در این قسمت به معرفی کامل علائم سکته مغزی خفیف تا شدید در گروه‌های سنی و جنسی مختلف می‌پردازیم.
علائم سکته مغزی خاموش
شاید تعجب کنید؛ اما در بسیاری از موارد، سکته مغزی، خاموش و بی‌صدا اتفاق می‌افتد. سکته‌های خاموش معمولا مناطقی از مغز را که عملکردی حیاتی ندارند، مورد هدف قرار می‌دهند. همین امر هم مانع بروز نشانه‌های آشکار نظیر عدم تعادل حرکتی یا نقص در گفتار می‌شود. این عارضه که عموما در نتایج اسکن مغزی قابل شناسایی است، معمولا با علائم زیر همراه است:
- مشکلات خفیف موجود در حافظه؛
- بروز تغییرات ناگهانی در احساسات و خلق‌وخو؛
- بروز مشکلات خفیف در مهارت‌های شناختی؛
- ازدستدادن موقتی تعادل در کنترل مثانه و روده.
علائم سکته مغزی در سالمندان
سالمندان جامعه بزرگی از مخاطبان بیماری سکته مغزی را تشکیل می‌دهند. این بیماری که رتبه دوم مرگ‌ومیر را در میان افراد سالخورده از آن خود کرده است، عموما در اثر عوامل زیر اتفاق می‌افتد:
- دیابت؛
- فشار خون بالا؛
- کلسترول بالا.
علائم سکته مغزی در سالمندان بستگی زیادی به ناحیه مغزی درگیرشده در این عارضه دارد. در صورتی که فرایند خون‌رسانی به مغز در ناحیه‌ای با عملکرد حیاتی دچار اختلال شود، شاهد علائم شدید و پایدار سکته مغزی خواهیم بود. در غیر این صورت، این عارضه با علائم سکته مغزی خفیف در سالمندان ظاهر خواهد شد. تشخیص هر دو گروه از این علائم با انجام آزمایش‌های زیر به‌راحتی امکان‌پذیر خواهد بود:
بررسی علائم و نشانه‌های مرتبط با چهره
یکی از نشانه‌های سکته مغزی در سالمندان، بروز بی‌حسی در بخش‌های مختلف صورت است. برای تشخیص این علامت، می‌توانیم از فرد مورد نظر بخواهیم که لبخند بزند.
بررسی علائم و نشانه‌های مرتبط با گفتار
دومین نشانه سکته مغزی در افراد سالمند، بروز اختلالات مرتبط با گفتار و تکلم در آن‌هاست. درخواست از فرد بیمار برای تکرار یک عبارت ساده، می‌تواند راهی اطمینان‌بخش برای تشخیص این علامت باشد.
بررسی نشانه‌ها و علائم مرتبط با توانایی حرکتی
ازدستدادن تعادل و عدم توانایی در انجام مهارت‌های حرکتی، از دیگر نشانه‌های هشداردهنده سکته مغزی در سالمندان است. برای تشخیص این نشانه، کافی است از افراد بخواهید دست‌های خود را حرکت دهند و به سمت بالا ببرند.
علائم سکته مغزی در زنان
از پرتکرارترین سوالاتی که در ذهن افراد نقش می‌بندد، این است که چه تفاوتی بین سکته مغزی در زنان و مردان وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال، باید مراجعه‌ای کوتاه به منابع و تحقیقات علمی داشته باشیم. بیشترین تفاوت در این حوزه را می‌توان به عوارض و پیامدهایی مرتبط دانست که موجب مرگ‌ومیر افراد می‌شود. از نشانه‌ها و علائم سکته مغزی در زنان جوان و میانسال، باید فهرستی از موارد زیر را نام برد:
- بروز ناگهانی ضعف، سستی و احساس خستگی؛
- بروز دردهای ناگهانی در قسمت قفسه سینه؛
- بروز تغییرات ناگهانی در تپش قلب و تنفس؛
- ازدستدادن موقت و ناگهانی هوشیاری.
علائم سکته مغزی در جوانان
زمانی که صحبت از سکته مغزی می‌شود، چهره‌ای سالخورده به‌عنوان مخاطب این بیماری در ذهن افراد نقش می‌بندد. این تصور اگرچه دور از واقعیت نیست؛ بااین‌حال، مطالعات و تحقیقات آماری حکایت از عدم محدودیت سنی در بروز این عارضه دارند. بنابراین، می‌توان جوانان را از دیگر مخاطب‌های بیماری سکته مغزی دانست. از مهم‌ترین عواملی که می‌توانند منجر به سکته مغزی در سنین پایین‌تر شوند، باید به موارد زیر اشاره کرد:
- اضافه وزن؛
- مصرف داروهای غیر مجاز؛
- داشتن بیماری‌های زمینه‌ای خاص؛
- داشتن بیماری‌های قلبی مادرزادی؛
- زیاده‌روی در مصرف الکل و مسمومیت ناشی از مصرف مواد مخدر؛
- داشتن بیماری خونی نظیر کم‌خونی سلولی داسی‌شکل.
سکته مغزی در جوانان اگر جدی گرفته نشود، می‌تواند عواقب و پیامدهای ناخوشایندی را به‌دنبال داشته باشد. به‌همین منظور، رزرو نوبت متخصص مغز و اعصاب هوشمندانه‌ترین کاری خواهد بود که افراد می‌توانند برای مراقبت از سلامتی خود انجام دهند. این بیماری در جوانان با علائم شبیه سکته مغزی در افراد میانسال ظاهر می‌شود. در عین حال، نشانه‌های زیر، شیوع بیشتری در میان جوانان دارند:
- سرگیجه، سردرد و تشنج؛
- بروز مشکلات مرتبط با بینایی نظیر دوبینی یا تاری دید؛
- ضعف و سستی در انجام مهارت‌های حرکتی؛
- بروز تغییرات ناگهانی در رفتار و خلق‌وخو.
علائم سکته مغزی گذرا
اگر به یاد داشته باشید، یکی از اشکال مختلف سکته مغزی، حمله ایسکمی گذرا بود. این عارضه که در اثر اختلال ناگهانی و موقت خون‌رسانی به مغز پدید می‌آید، با علائم سکته خفیف مغزی همراه است. شایع‌ترین این علائم عبارتند از:
- اختلالات موقت زبانی؛
- بروز تغییرات موقت و ناگهانی در حواس بویایی، چشایی و بینایی؛
- بی‌حسی و ضعف خفیف در یک طرف بدن؛
- احساس گز‌گزکردن و مورمورشدن؛
- خلق عصبی و ناپایدار.
علائم قبل از سکته مغزی و پیشگیری از آن
همان‌طور که گفته شد، تنها با شناخت علائم سکته مغزی و پیشگیری از آن است که می‌توانیم در مبارزه با این بیماری دلهره‌آور، پیروز میدان باشیم. در میان اقدامات پیشگیرانه ما، هیچ‌چیزی به اندازه اتخاذ سبک زندگی سالم، نمی‌تواند خطر بروز این عارضه را از ما دور نگاه دارد. برای داشتن سبک زندگی سالم، کافی است موارد زیر را رعایت کنید:
- کنترل فشار خون و دیابت؛
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده در رژیم غذایی؛
- اجتناب از مصرف دخانیات و الکل؛
- انجام منظم ورزش و فعالیت‌های بدنی؛
- داشتن رژیم‌های غذایی مغذی؛
- مصرف منظم و دقیق داروهای تجویزشده توسط پزشک؛
- عدم مصرف داروهای مضر بدون مشورت با دکتر؛
- درمان اختلالات خواب (یکی از بیماری‌هایی که منجر به بروز علائم سکته مغزی در خواب می‌شود، آپنه انسدادی خواب است).
درمان و پیش‌آگهی سکته مغزی
درمان سکته مغزی بر اساس نوع سکته مغزی و شدت علائم متفاوت است. هدف اصلی درمان بازگرداندن جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده مغز در سریع‌ترین زمان ممکن است تا مقدار آسیب‌های ناشی از سکته به حداقل خود برسد.
درمان سکته مغزی
داروهای حل‌کننده لخته خون
اولین خط درمان سکته مغزی ایسکمیک، حل کردن لخته خونی است که جریان خون را به مغز مسدود کرده است. این کار با استفاده از داروهای حل‌کننده لخته خون مثل فعال‌کننده بافتی پلاسمینوژن (tPA) انجام می‌شود. تشخیص صحیح نوع سکته مغزی بسیار مهم است چرا که اگر سکته مغزی از نوع هموراژیک باشد، استفاده از حل‌کننده‌های لخته خون باعث بدتر شدن شرایط بیمار می‌شود. در سکته مغزی هموراژیک اولویت اول کنترل خونریزی و تثبیت بیمار است.
جراحی
در برخی موارد، ممکن است برای از بین بردن لخته خون یا ترمیم رگ‌های خونی آسیب‌دیده، اقدامات جراحی لازم باشد. به عنوان مثال، اندوواسکولار ترومبکتومی (Endovascular Thrombectomy) روشی است که در آن از کاتتر برای برداشتن لخته خون استفاده می‌گردد.
توانبخشی
توانبخشی بخش مهمی از بهبود سکته مغزی است و ممکن است شامل فیزیوتراپی، گفتار‌درمانی و کاردرمانی باشد. این درمان‌ها می‌توانند به بیمار کمک کنند تا قدرت، هماهنگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه را بازیابد.
پیش‌آگهی سکته مغزی
پیش‌آگهی سکته مغزی به عوامل مختلفی از جمله شدت سکته مغزی، سن، سلامت کلی بیمار و سرعت عمل در درمان بستگی دارد. به‌طور کلی، بیماران جوان‌تر و آن‌هایی که سکته مغزی خفیف‌تر دارند، پیش‌آگهی بهتری دارند.
پیامد زودهنگام سکته مغزی می‌تواند از بهبودی کامل تا مرگ متغیر باشد و بسیاری از بیماران ممکن است درجات مختلفی از ناتوانی را تجربه کنند. برخی از عوارض درازمدت و رایج سکته مغزی که در بخش علائم سکته هم ذکر شد، عبارتند از مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار، فلج یا ضعف در یک طرف بدن و مشکل در انجام فعالیت‌های روزمره مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن و راه رفتن.
جمع بندی
مغز پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین عضو در بدن ماست که اگر مراقبت از آن را در اولویت اول خود قرار ندهیم، محکوم به مبارزه با بیماری‌های مختلف خواهیم بود. سکته مغزی را شاید بتوان بدترین نوع این بیماری‌ها دانست. عارضه‌ای که قادر است بسیاری از عملکردهای طبیعی و روزانه ما را مختل کند. خوشبختانه در دنیای امروز ما که علم با سرعت نور در حال پیشرفت است، شناخت علائم سکته مغزی حکم برگ برنده‌ای در دستان ما را دارد. بدون شک با شناخت این علائم، پیشگیری از بروز سکته مغزی به راحتی نوشیدن یک لیوان آب، خواهد بود!
منابع:
