اگر در 40 سالگی، دیدن اشیاء نزدیک برای شما سخت شده است؛ اما می‌توانید اجسام دورتر را به‌راحتی ببینید، احتمالا دچار پیرچشمی شده‌اید. شما زمانی متوجه این بیماری می‌شوید که در حال مطالعه کتاب و روزنامه هستید. هر چند پیرچشمی بخشی از روند طبیعی پیری انسان است؛ اما با روش‌های مختلف می‌توان آن را درمان کرد.
در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست قصد داریم به‌طور کامل به بررسی این بیماری بپردازیم. در اینجا ابتدا به علائم، علل، نحوه تشخیص و عوارض پیرچشمی پرداخته‌ایم و در آخر تمام روش‌های درمانی موجود برای آن معرفی شده است؛ همراه ما باشید.
پیرچشمی چیست؟
پیرچشمی یک بیماری چشمی است که در آن چشم شخص به آرامی توانایی تمرکز روی اشیاء نزدیک را از دست می‌دهد. این بیماری در طول فرآیند طبیعی پیری، اکثر افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمانی‌که نور وارد چشم فرد میشود، ابتدا از قرنیه و سپس از مردمک چشم عبور میکند. عنبیه، حلقه رنگی در چشم است که مردمک را باز و بسته میکند تا میزان نور عبوری از آن را تنظیم کند.
پس‌از عبور از مردمک، نور از عدسی عبور میکند. زمانی‌که چشم شما هیچ‌گونه مشکلی ندارد، عدسی تغییر شکل می‌دهد تا بتواند پرتوهای نور را بیشتر شکسته و آن‌ها را روی شبکیه در پشت چشم متمرکز کند. عدسی با افزایش سن انعطاف کمتری پیدا میکند و نمی‌تواند به این راحتی شکل را تغییر دهد. در نتیجه، نمی‌تواند نور را به درستی بشکند تا روی شبکیه متمرکز شود.
پیرچشمی چه علائمی دارد؟
شایع‌ترین علائم پیرچشمی در اوایل 40 سالگی برای بیشتر افراد رخ می‌دهد. این علائم معمولا شامل کاهش تدریجی توانایی در خواندن یا انجام کار با نگاه دقیق است. از علائم پیرچشمی که بسیار شایع هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی چشم یا سردرد پس از مطالعه یا انجام کار با نگاه دقیق
- داشتن مشکل در خواندن حروف کوچک
- چشمک‌زدن
- مشکلات کلی در دیدن و تمرکز روی اشیاء نزدیک
- نگه‌داشتن کتاب در فاصله نزدیک در هنگام مطالعه
- نیاز به نور روشن‌تر هنگام مطالعه یا انجام کار با نگاه دقیق
دوربینی وضعیتی است که علائمی شبیه پیرچشمی دارد؛ اما این دو اختلال متفاوت هستند. در هر دو حالت، جسم‌های دور واضح هستند؛ اما اشیاء نزدیک‌تر تار به نظر می‌رسند. دوربینی زمانی رخ می‌دهد که چشم کوتاه‌تر از حد طبیعی باشد یا قرنیه بیش‌ازحد صاف باشد. در اختلال دوربینی پرتوهای نور مانند پیرچشمی در پشت شبکیه چشم متمرکز می‌شوند. در واقع می‌توان گفت که دوربینی یک عیب انکساری است که در بدو تولد وجود دارد. پس اگر فردی دوربین باشد، احتمالا با افزایش سن به پیرچشمی هم دچار شود.
علل پیرچشمی چیست؟
در هنگام جوانی عدسی چشم انعطاف‌پذیر و نسبتا الاستیک است؛ پس می‌تواند طول یا شکل خود را با کمک ماهیچه‌های ریز که آن را احاطه کرده‌اند، تغییر دهد. ماهیچه‌هایی که چشم را احاطه کرده‌اند می‌توانند به راحتی عدسی را تغییر شکل دهند و آن تنظیم کنند تا هم تصاویر نزدیک و هم دور را در خود جای دهد.
با افزایش سن، عدسی چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد و شروع به سفت‌شدن میکند. در نتیجه، عدسی قادر به تغییر شکل نیست و برای تمرکز روی تصاویر نزدیک منقبض میشود. با این سفت‌شدن عدسی، چشم به تدریج توانایی خود را برای تمرکز مستقیم نور روی شبکیه از دست می‌دهد.
چه عواملی باعث پیرچشمی میشود؟
پیرچشمی از چه سنی شروع میشود؟ مهم‌ترین عامل این بیماری سن است. اکثر مردم در سن 40 سالگی توانایی تمرکز روی اشیاء نزدیک را از دست می‌دهند. این مشکل روی همه افراد تاثیر می‌گذارد؛ اما برخی افراد بیشتر از دیگران درگیر آن می‌شوند.
وقتی علائم پیرچشمی زودتر از حد معمول رخ می‌دهد، به آن پیرچشمی زودرس می‌گویند. برخی بیماری‌ها یا داروها می‌توانند علت پیرچشمی زودرس باشند. اگر علائم اختلال در سنی زودتر از شروع طبیعی مشاهده شود، احتمالا نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگر مشکلات زیر را دارید، در معرض خطر ابتلا به پیرچشمی زودرس هستید:
- کم خونی
- بیماری قلب و عروقی
- دیابت
- دوربینی
- مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- میاستنی گراویس (MS)
- بیماری‌های چشم
- نارسایی عروقی یا جریان خون ضعیف
برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه هم می‌توانند توانایی چشم را برای تمرکز روی تصاویر نزدیک کاهش دهند. به عنوان مثال، مصرف داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی، آنتی‌هیستامین‌ها، ضد روان‌پریشی، ضد اسپاسم‌ها و دیورتیک‌ها می‌تواند افراد را در معرض خطر ابتلا به پیرچشمی زودرس قرار دهد. البته در کنار داورهای بدون نسخه، عوامل دیگری هم وجود دارند که فرد را در معرض خطر ابتلا به پیرچشمی زودرس قرار می‌دهند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن جنسیت مونث
- انجام جراحی داخل چشمی
- رژیم غذایی ناسالم
- ابتلا به بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار
پیرچشمی چه عوارضی دارد؟
اگر پیرچشمی تشخیص و اصلاح نشود، احتمالا بینایی به‌تدریج بدتر میشود. این مشکل با گذشت زمان به‌طور گسترده‌ای بر سبک زندگی فرد تاثیر می‌گذارد. اگر پیرچشمی اصلاحی انجام نشود، فرد ممکن است یک مشکل بینایی بزرگ را تجربه کنید. در انجام فعالیت‌های روزمره با مشکلاتی روبه‌رو میشود، کارهایی مانند خواندن حروف کوچک دشوار میشود و در معرض خطر سردرد و خستگی چشم قرار می‌گیرید.
از آن‌جایی که همه افراد با افزایش سن دچار پیرچشمی می‌شوند، احتمالا علاوه‌بر نوع دیگری از مشکلات چشمی، پیرچشمی هم داشته باشند. این بیماری می‌تواند با آستیگماتیسم، دوربینی و نزدیک‌بینی ترکیب شود. همچنین احتمال دارد در هر چشم نوع متفاوتی از مشکل چشمی ایجاد شود.
چگونه می‌توان پیرچشمی را تشخیص داد؟
در صورت داشتن هر یک از علائم این بیماری به پزشک یا متخصص بیماری‌های چشمی مراجعه کنید. حتی اگر در سن 40 سالگی این علائم را نداشتید، باید معاینه چشم انجام دهید. غربالگری چشم می‌تواند نشانه‌های اولیه بیماری که گاهی‌اوقات بدون هیچ علامتی در این سن شروع میشود، شناسایی کند.
پیرچشمی را می‌توان در معاینه‌های کامل چشم تشخیص داد. یک معاینه شامل آزمایش‌هایی برای ارزیابی چشم از نظر وجود بیماری‌ها و اختلالات بینایی است. مردمک چشم با قطره‌های مخصوص چشم گشاد میشود تا به پزشک اجازه دهد داخل چشم را معاینه کند.
روش‌های درمان پیرچشمی را بشناسید
هیچ درمانی برای پیرچشمی وجود ندارد؛ اما چندین روش درمانی برای اصلاح دید وجود دارد. با توجه به شرایط و سبک زندگی می‌توان دو روش استفاده از عینک یا جراحی را برای اصلاح دید انتخاب کنید. در ادامه هر دو روش درمان پیرچشمی معرفی شده است:
1. عینک
اگر قبل از ابتلا به پیرچشمی نیازی به عینک نداشتید، احتمالا بتوانید از عینک مطالعه استفاده کنید. این عینک‌ها معمولا برای خواندن یا انجام کار با نگاه دقیق بهترین عملکرد را دارند. هنگام انتخاب یک جفت عینک مطالعه، درجه‌های مختلف بزرگنمایی را امتحان کنید. عینکی با کمترین بزرگنمایی را انتخاب کنید که به کمک آن بتوانید به‌راحتی روزنامه را بخوانید. اگر نتوانستید عینک مطالعه مناسبی پیدا کنید، برای پیرچشمی و درمان آن باید از عینک‌هایی که متخصص تجویز میکند، استفاده کنید. انواع مختلفی از این عینک‌ها وجود دارد که به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- اگر مشکل چشمی غیر از پیرچشمی ندارید، می‌توانید از عینک‌های طبی استفاده کنید.
- عینک دو کانونی دارای دو نوع فوکوس مختلف است که یک خط کاملا مشخص بین کانون‌ها وجود دارد. بخش بالا برای فاصله و قسمت پایین برای خواندن یا کار نزدیک تنظیم شده است.
- عینک پروگرسیو مشابه نوع دو کانونی است. البته این نوع خط قابل مشاهده‌ای ندارند و به‌صورت تدریجی فاصله‌ها تنظیم میشود.
- عینک سه کانونی دارای سه نقطه تمرکز متفاوت است. کانون‌های آن برای کار نزدیک، دید میان برد و دور تنظیم شده‌اند و می‌توان آن‌ها را با خط با بدون خط قابل مشاهده تهیه کرد.
- لنزهای تماسی دو کانونی مشابه عینک‌های دو کانونی هستند.
- عینک‌های مونوویژن از لنزهای تماسی برای دید از راه دور در یک چشم و از لنزهای تماسی متفاوت برای کار با نگاه دقیق در چشم دیگر استفاده می‌کنند.
- عینک‌های مونوویژن اصلاح‌شده مستلزم استفاده از یک لنز تماسی دو کانونی در یک چشم و یک لنز تماسی در چشم دیگر است.
با افزایش سن، چشم به‌تدریج توانایی خود را برای تمرکز روی اجسام نزدیک از دست می‌دهند. در نتیجه، نسخه شما باید با توجه به توصیه متخصص چشم بررسی و تغییر کند. اگر هر دفعه نمی‌توانید به‌صورت حضوری به مطب پزشک مراجعه کنید، می‌توانید نسبت به دریافت نوبت پزشک آنلاین اقدام کنید.
2. جراحی
یکی دیگر از روش‌ها برای درمان این مشکل، جراحی است. عمل پیرچشمی به چند روش مختلف انجام میشود که در زیر به چند مورد از آن‌ها اشاره شده است:
- کراتوپلاستی رسانا (Conductive keratoplasty) شامل استفاده از انرژی رادیویی برای تغییر انحنای قرنیه است. اگرچه این اصلاح موثر است؛ اما احتمالا برای برخی افراد به مرور زمان کاهش یابد.
- کراتومیلوزیس درجا با کمک لیزر (Laser-assisted in-situ keratomileusis) یا درمان پیرچشمی با لیزر برای ایجاد مونوویژن استفاده میشود. در این روش یک چشم را برای دید نزدیک و چشم دیگر را برای فاصله تصحیح خواهد شد.
- جراحی تعویض لنز شامل برداشتن عدسی طبیعی میشود. در این روش یک لنز مصنوعی با خود عدسی در داخل چشم جایگزین میشود.
چگونه از پیرچشمی جلوگیری کرد؟
هیچ روش اثبات‌شده‌ای برای پیشگیری از پیرچشمی وجود ندارد. کاهش تدریجی تمرکز روی اجسام نزدیک همه افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته کارهایی وجود دارد که برای محافظت از بینایی خودتان می‌توانید انجام دهید. در زیر به چند مورد از آن‌ها اشاره شده است:
- به‌طور منظم معاینه چشم انجام دهید.
- بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا فشارخون بالا را که می‌تواند منجر به از دست‌دادن بینایی شود، کنترل کنید.
- از عینک آفتابی استفاده کنید.
- در فعالیت‌هایی که می‌تواند منجر به آسیب چشم شود، از عینک محافظ استفاده کنید.
- رژیم غذایی سالم همراه با غذاهای حاوی آنتی اکسیدان، ویتامین A و بتاکاروتن داشته باشید.
- از عینک مناسب استفاده کنید.
- هنگام مطالعه از نور مناسب استفاده کنید.
احتمالا شما هم روش درمان پیرچشمی با ورزش را شنیده باشید؛ بله، کاملا درست شنیدید؛ با انجام ورزش پیرچشمی در منزل می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. همچنین در مورد هرگونه تغییر در بینایی یا سلامت چشم خودتان با پزشک یا متخصص چشم صحبت کنید. بسیاری از بیماری‌های چشمی می‌توانند با درمان زودهنگام معالجه شوند.
متخصصان بیماری‌های چشم در دکترنکست
جمع بندی
پیرچشمی چیست؟ پیرچشمی از دست‌دادن تدریجی توانایی چشم برای تمرکز روی اجسام نزدیک است. این اختلال بخشی از روند پیری است و اغلب آزاردهنده خواهد بود. این بیماری معمولا در اوایل دهه 40 زندگی قابل تشخیص است و تا حدود 65 سالگی بدتر میشود. یک معاینه اولیه چشم می‌تواند این بیماری را تایید کند. افراد می‌توانند این مشکل را با عینک یا حتی جراحی اصلاح کنند.
منابع:
