پنومونی مهمترین عامل عفونی است که منجر به مرگ کودکان و بزرگسالان می‌شود. ادعا می‌شود ۲/۵ میلیون نفر شامل ۶۷۲۰۰۰ کودک در سال ۲۰۱۹ بر اثر پنومونی جان باخته‌اند. 75% از مرگ و میرها بر اثر این عفونت را کودکان زیر ۵ سال و بزرگسالان بالای ۷۰ سال تشکیل می‌دهند. بیشتر مرگ و میر ناشی از پنومونی در شهرهای کم درآمد یا با درآمد متوسط اتفاق می‌افتد. ۱۲ ام نوامبر، روز جهانی پنومونی نام‌گذاری شده است. هدف از نام‌گذاری این روز به روز جهانی پنومونی، انجام اقدامات فوری جهت پایان دادن به بار قابل پیشگیری این بیماری و مرگ و میر ناشی از آن می‌باشد که در این مقاله دکترنکست به همین موضوع می‌پردازیم. به این منظور لازم است آگاهی درباره پنومونی، بزرگترین عامل عفونی کشنده کودکان، افزایش یابد. همچنین باید استراتژی‌هایی جهت دسترسی سریع‌تر جمعیت به منظور دستیابی زودهنگام به اقدامات درمانی تعبیه گردد.
هر نفس ارزشمند است، همین امروز جلوی پنومونی را بگیر!
پنومونی نوعی عفونت است که یک یا هر دو ریه را درگیر می‌کند و منجر به ایجاد التهاب در ریه‌ها و مجاری تنفسی می‌شود. در اغلب موارد، ریه‌ها با موکوز و مایعات پر می‌شوند که تنفس را دشوارتر می‌کند.
عامل عفونت
ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌توانند سبب ایجاد پنومونی شوند. ویروس‌های رایجی که سبب ابتلا به این عفونت می‌شوند، شامل ویروس‌های آنفولانزا، RSV و SARS-COV-2 می‌باشند. عامل اصلی پنومونی باکتریال، باکتری استرپتوکوک است. این باکتری طیف وسیعی از عفونت‌ها را سبب می‌شود.
متخصصان بیماری‌های عفونی در دکترنکست
علائم شایع
- تب و لرز
- احساس تنگی نفس یا تنفس سریع و کم عمق
- بد حالی
- سرفه خشک یا خلط دار به رنگ زرد-سبز، سبز، قهره‌ای یا سرفه خونی
- از دست دادن اشتها
- تعریق
- خستگی شدید
- دشواری تنفس حتی در حالت استراحت
- ضربان قلب بالا
- درد تیز قفسه سینه که در هنگام تنفس و سرفه بدتر شود
♦ علائم پنومونی ممکن است به آرامی طی چند روز تظاهر پیدا کند یا به صورت ناگهانی طی یک تا دو روز ظاهر شود.
♦ این علائم می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند. شدت علائم وابسته به عوامل مختلفی از جمله نوع میکروارگانیسم، سن و سلامت کلی فرد مبتلا است.
تشخیص
تشخیص پنومونی بر اساس شرح حال بیمار، تست‌های آزمایشگاهی و سایر تست‌های تشخیصی و عکس برداری است.
درمان
درمان وابسته به عامل بیماری است. اگر عامل ویروسی باشد، درمان خاصی نیاز نیست و بیمار به طور معمول خود به خود بهبود می‌یابد. در صورتی که عفونت باکتریال باشد، نیاز به درمان با آنتی بیوتیک وجود دارد. پنومونی به طور معمول در خانه یا خارج از مطب پزشک درمان می‌شود اما اگر عفونت شدید باشد، بیمار باید در بیمارستان بستری شود. عوارض ناشی از بیماری شامل آبسه ریوی، نارسایی تنفسی یا عفونت خون می‌باشد که ممکن است منجر به نارسایی چندین اندام در بدن شود.
پنومونی و COVID-19
پاندمی COVID-19 خطر پنومونی را به ویژه در بزرگسالان بیش از پیش افزایش داد. از آنجایی که پنومونی می‌تواند یکی از عوارض شدید COVID-19 باشد، مرگ و میر بر اثر پنومونی در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. تا به امروز ۴۷ میلیون مورد ابتلا و ۱/۲ میلیون مرگ و میر بر اثر پنومونی در دوره پاندمی COVID-19 گزارش شده است. این مسئله نشانگر اهمیت بیشتر پیشگیری از پنومونی در این دوره است.
فوق تخصصان بیماری های عفونی در دکترنکست
چه گروه‌هایی در ریسک بالاتری برای ابتلا به پنومونی قرار دارند؟
- نوزادان زیر ۲ سال
- بزرگسالان بالای ۶۵ سال
- افراد دچار ضعف سیستم ایمنی شامل مبتلایان به HIV یا بیماری‌های خود ایمنی
- افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی
- افراد دارای اختلالات نورولوژیک مانند دمانس، پارکینسون یا سکته مغزی
- افراد بستری در بیمارستان که نیازمند ونتیلاسیون (تهویه مکانیکی) هستند
- افراد سیگاری یا الکلی
- خانم‌های باردار
- افرادی که در معرض هوای آلوده یا دود سیگار قرار دارند
پنومونی چگونه انتقال پیدا می‌کند؟
- از طریق قطرک‌های تنفسی
♦ زمانی که فرد مبتلا به پنومونی بدون پوشاندن دهان یا بینی، سرفه یا عطسه کند.
- از طریق خون
♦ به ویژه در هنگام تولد و مدت کوتاهی پس از آن
مطالعات بیشتری نیاز است تا بدانیم پنومونی از چه طریق گسترش می‌یابد چراکه این مهمترین جنبه پیشگیری از ابتلا به پنومونی می‌باشد.
پیشگیری از پنومونی
دو نوع واکسن پنومونی شامل Pneumovax23 و Prevnar13 وجود دارد که از ابتلا به پنومونی در اثر باکتری مننگوکوک پیشگیری می‌کند. هیچ واکسنی وجود ندارد که از ابتلا به پنومونی با منشا ویروسی پیشگیری کند. با این حال دریافت واکسن آنفولانزا به صورت سالانه شانس ابتلا به پنومونی را کاهش می‌دهد؛ چراکه پنومونی می‌تواند در نتیجه عفونت ویروسی مانند آنفولانزا یا COVID-19 اتفاق بیفتد. علاوه بر این، با عادت سازی نکات زیر می‌توان از ابتلا به پنومونی پیشگیری کرد:
- رعایت بهداشت دست‌ها و شست و شوی دست‌ها با آب و صابون به طور مرتب
- استفاده از ماسک در بیرون از خانه در دوره پاندمی
♦ همانند COVID-19، پنومونی نیز می تواند از طریق قطرک‌های تنفسی انتقال یابد.
- اجتناب از تماس با افراد بیمار یا مبتلایان به پنومونی
- خودداری از لمس اشیا عمومی
♦ پنومونی نیز مانند COVID-19 می‌تواند از طریق تماس با سطوح آلوده انتقال یابد.
- ترک سیگار، اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و هوای آلوده که احتمال آسیب به ریه ها را افزایش می‌دهد.
- دریافت درمان زود هنگام در صورت ابتلا به عفونت به منظور پیشگیری از ایجاد پنومونی
- رژیم غذایی سالم، فعالیت فیزیکی و خواب کافی
این عادت‌ها سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند تا در مواجهه با عفونت‌های مختلف شامل پنومونی بتواند به طور موثر از خود دفاع کند.
