هر ساله در ایران، در روز پنجم جمادی الأول، مصادف با ولادت با سعادت حضرت زینب کبری (سلام الله علیها)، روز پرستار گرامی داشته می‌شود. حضرت زینب (س) در روز پنجم جمادی‌الأول سال ۵ یا ۶ پس از هجرت، چشم به جهان گشود. این بانوی مقدس به پرستاری از امام زمان خود حضرت زین العابدین (ع) و سایر مصیبت زدگان اهل بیت پرداخت. به همین علت، این روز، روز پرستار نامیده شده است. روز پرستار فرصتی است تا اهمیت پرستاران را در تداوم مراقبت‌های بهداشتی برجسته سازیم و از آنها برای خدماتی که ارائه می‌دهند تشکر کنیم.
از گذشته تا به امروز، پرستاران در خط مقدم مبارزه با اپیدمی‌ها و پاندمی‌ها هستند و مراقبتی با کیفیت بالا و محترمانه ارائه می‌دهند. آنها اغلب اولین و گاهی تنها متخصص بهداشتی هستند که مردم به آنها مراجعه می‌کنند و کیفیت ارزیابی اولیه، مراقبت و درمان آنها حیاتی می‌باشد. پرستاران بیش از نیمی از کارکنان بهداشتی جهان را تشکیل می‌دهند، با این حال کمبود پرستار در سراسر جهان وجود دارد و هنوز به ۵/۹ میلیون پرستار بیشتر، به ویژه در کشورهایی با درآمد کم و متوسط، نیاز است. پاندمی کووید-۱۹ یادآور نقش حیاتی پرستاران است. بدون کمک پرستاران و سایر کارکنان بهداشتی، پیروزی در نبرد با شیوع بیماری‌ها غیر ممکن است.
روز جهانی پرستار
روز جهانی پرستار، هر ساله در ۱۲ مه در سراسر دنیا گرامی داشته می‌شود که سال روز تولد فلورانس نایتینگل است. فلورانس نایتینگل، یک انگلیسی مشهور، اصلاح طلب اجتماعی، کاردان و بنیان‌گذار پرستاری مدرن بود. او با مراقبت از سربازان مجروح در جنگ به شهرت دست یافت.
واژه پرستار یعنی چه؟
در لغت‌نامه مریم ویبستر، پرستار به معنی: “شخصی که از بیمار یا ناتوان مراقبت می‌کند” است. همچنین تعریف پرستار در شورای بین‌المللی پرستاران این‌گونه آمده است: «پرستاری شامل مراقبت مستقل و مشارکتی از افراد در تمام سنین، خانواده‌ها، گروه‌ها و جوامع، بیمار یا غیربیمار و در همه شرایط است. پرستاری شامل ارتقای سلامت، پیش‌گیری از بیماری و مراقبت از افراد بیمار، ناتوان و در حال مرگ است. حمایت، ترویج محیط امن، تحقیق، مشارکت در شکل‌دهی خط مشی سلامت و مدیریت بیمار و سیستم‌های سلامت و آموزش نیز از نقش‌های کلیدی پرستاری هستند.»
تاریخچه‌ی پرستاری در ایران
آموزش و تربیت پرستاری در ایران، بخصوص برای زنان، همواره موانعی را به همراه داشته است. به‌طور مثال تا دهه ۱۹۵۰ میلادی، آموزش پرستاری برای زنان در ایران یک تابوی اجتماعی محسوب می‌شد. بیمارستان پرزبترین آمریکاییان در تهران، نخستین موسسه‌ای بود که از سال ۱۸۹۳ به زنان ایرانی آموزش پرستاری ارائه می‌داد. مدارس مشابه دیگری در رشت (۱۹۲۴)، همدان (۱۹۲۷) و کرمانشاه (۱۹۳۱) تأسیس گردیدند. به دنبال این تحولات، دانشگاه‌های ارومیه، تبریز و سپس تهران در سال ۱۹۳۶ آموزش پرستاری مدرن را در ایران آغاز کردند. در ادامه دانشگاه شیراز نیز کار خود را در سال ۱۹۳۷ آغاز کرد. مدیریت و تدوین دوره‌های این موسسات بنا بر درخواست وزارت آموزش عالی کشور تماماً بر عهده متخصصین پرستاری از آمریکا واگذار گردید.
در سال ۱۹۵۶، نخستین کنفرانس سراسری آموزش پرستاری در ایران برگزار گردید. این اتفاق منجر به بسیاری از سیاستگذاری‌های آتی شد. ۱۴ مؤسسه آموزش عالی در سال ۱۹۶۹ در ایران رشته پرستاری را ارائه می‌کردند. اما تنها دانشگاه شیراز بود که دوره چهارساله پرستاری را ارائه می‌داد. دانشگاه شیراز نخستین دانشگاهی بود که به پرستاران پروانه حرفه‌ای اعطا می‌کرد. همچنین تنها در این دانشگاه بود که آموزش پرستاری به زبان انگلیسی ارائه می‌گردید.
وظایف دولت‌ها در قبال پرستاران
- ایمنی و سلامت شغلی پرستاران و همه کارکنان بهداشتی را تامین کنند. دسترسی کامل به تجهیزات حفاظت فردی فراهم شود تا آنها بتوانند با خیالی راحت به ارائه مراقبت‌های بهداشتی بپردازند.
- حمایت از سلامت روان، حقوق به موقع، مرخصی استعلاجی و بیمه برای پرستاران و همه کارکنان مراقبت‌های بهداشتی وجود داشته باشد. همچنین به به‌روزترین دانش و راهنمایی مورد نیاز برای پاسخگویی به تمام نیازهای بهداشتی، از جمله شیوع بیماری دسترسی داشته باشند.
- حمایت مالی و سایر منابع مورد نیاز برای کمک به کنترل کووید-۱۹ و پاندمی‌های آینده به پرستاران داده شود.
اکنون بیش از هر زمان دیگری ضروری است که دولت‌ها از پرستاران خود حمایت کنند. کووید-۱۹ نیاز به سرمایه گذاری در مشاغل و آموزش پرستاری را تقویت کرده است. پرستاران زمانی که اولین نفس را می‌کشیم، کنارمان حضور دارند. آنها این فرصت را دارند که بر قلب، ذهن، روح و جسم بیماران و خانواده آنها تاثیر بگذارند. بیماران ممکن است نام آنها را فراموش کنند؛ اما هرگز احساسی که در آنها ایجاد شده است را فراموش نمی‌کنند. در روز پرستار، قدردان دلسوزی، حرفه‌ای بودن و تعهد شبانه روزی آنها باشیم.
