انورکسیا و بولمیا، دو اختلال عصبی مرتبط با خوردن
انورکسیا و بولمیا هر دو از اختلالات عصبی خوردن هستند. این اختلالات می‌توانند علائم مشابهی مانند تصویر ذهنی مخدوش از بدن داشته باشند. با این حال، افتراق آن دو با شناسایی رفتارهای غذایی مختلف انجام می‌شود. به عنوان مثال، افراد مبتلا به انورکسیا، برای کاهش وزن، غذای مصرفی خود را به شدت کاهش می‌دهند. افرادی که مبتلا به پرخوری عصبی یا بولمیا هستند، در مدت زمان کوتاهی مقدار زیادی غذا می‌خورند، سپس به طور عمدی استفراغ می‌کنند یا از روش‌های دیگر برای جلوگیری از افزایش وزن استفاده می‌کنند.
انورکسیا و بولمیا در زنان شایعتر است
اگرچه اختلالات خوردن مختص سن یا جنسیت نیست، زنان به طور نامتناسبی تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند. در ادامه به نحوه بروز این شرایط، نحوه تشخیص، گزینه‌های درمانی موجود و موارد دیگر می‌پردازیم.
علائم و نشانه‌ها
افراد مبتلا به انورکسیا و بولمیا معمولاً مشغولیت ذهنی شدید به غذا دارند. همچنین بسیاری از افرادی که اختلال خوردن دارند از تصویر بدن خود ابراز نارضایتی می‌کنند.
انورکسیا
این اختلال اغلب از تصویر ذهنی تحریف شده از بدن ناشی می‌شود. این تصویر ممکن است در اثر ضربه عاطفی، افسردگی یا اضطراب ایجاد شود. افراد مبتلا به انورکسیا رژیم غذایی افراطی یا کاهش وزن را راهی برای بازیابی کنترل زندگی خود می‌دانند.
علائم فیزیکی در انورکسیا می‌تواند شدید و تهدیدکننده زندگی باشد. این علائم عبارتند از:
- کاهش وزن شدید
- بی‌خوابی
- کم‌آبی بدن
- یبوست
- ضعف و خستگی
- سرگیجه و غش کردن
- نازک شدن و شکستن مو
- تغییر رنگ مایل به آبی در نوک انگشتان
- پوست خشک و مایل به زرد
- ناتوانی در تحمل سرما
- آمنوره یا عدم قاعدگی
- موهای پرزدار روی بدن، بازوها و صورت
- آریتمی، یا ضربان قلب نامنظم
فرد مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است تغییرات رفتاری خاصی را قبل از آشکار شدن علائم فیزیکی از خود نشان دهد. این تغییرات عبارتند از:
- حذف وعده‌های غذایی
- دروغ گفتن در مورد مقدار غذایی که خورده‌اند
- خوردن فقط برخی از غذاهای‌کم کالری
- اتخاذ عادات غذایی غیرعادی، مانند مرتب کردن غذا در بشقاب یا برش دادن غذا به قطعات کوچک
- در مورد بدن خود بد صحبت می‌کنند
- سعی می‌کنند بدن خود را با لباس‌های گشاد پنهان کنند
- اجتناب از موقعیت‌هایی که می‌تواند شامل غذا خوردن در مقابل افراد دیگر باشد (انزوا اجتماعی)
- ورزش شدید مانند دویدن یک ساعته بعد از خوردن غذا
علائم روانی انورکسیا ممکن است با پیشرفت اختلال افزایش یابد. این علائم عبارتند از:
- عزت نفس ضعیف و تصویر ذهنی مخدوش از بدن
- تحریک‌پذیری، بی‌قراری یا سایر تغییرات خلقی
- ایزوله‌سازی اجتماعی
- افسردگی
- اضطراب
بولمیا
فرد مبتلا به بولمیا ممکن است در طول زمان رابطه ناسالمی با غذا پیدا کند. آن‌ها ممکن است در چرخه‌های مضر پرخوری گرفتار شوند و سپس در مورد کالری‌هایی که مصرف کرده‌اند احساس ناراحتی کنند. این امر منجر به رفتارهای افراطی برای جلوگیری از افزایش وزن می‌شود.
بولمیا بسته به وجود یا عدم وجود تلاش عمدی جهت استفراغ و پاکسازی غذا از بدن به دو نوع اختلال تقسیم می‌شود:
- بولمیا همراه با پاکسازی (Purging bulimia)
فرد مبتلا به این نوع به طور منظم پس از پرخوری جهت تحریک استفراغ اقدام می‌کند. این افراد همچنین ممکن است از دیورتیک‌ها، ملین‌ها یا تنقیه سوء استفاده کنند.
- بولمیا بدون پاکسازی (Non-purging bulimia)
فرد مبتلا به این نوع به جای پاکسازی ممکن است به مدت طولانی هیچی نخورند یا ورزش شدیدی انجام دهند تا از افزایش وزن بعد از پرخوری جلوگیری کنند. بسیاری از افراد مبتلا به بولمیا اضطراب را تجربه می‌کنند زیرا رفتار غذایی آن‌ها خارج از کنترل است. همانند انورکسیا، علائم روانی، رفتاری و فیزیکی بسیاری وجود دارد که می‌تواند نشانه پرخوری عصبی باشد.
علائم فیزیکی می‌تواند شدید و تهدید کننده زندگی باشد. این علائم عبارتند از:
- تغییر وزن به میزان ۲.۵ تا ۱۰ کیلوگرم در هفته
- ترک در لب‌ها به دلیل کم‌آبی
- ملتحمه قرمز به علت تلاش مکرر جهت استفراغ
- زخم روی بند انگشتان در اثر القای استفراغ
- حساسیت دهان، احتمالاً به دلیل فرسایش مینای دندان و آسیب به لثه
- تورم غدد لنفاوی
فرد مبتلا به پرخوری عصبی ممکن است تغییرات رفتاری خاصی را قبل از آشکار شدن علائم فیزیکی نشان دهد. این تغییرات عبارتند از:
- نگرانی مداوم نسبت به وزن یا ظاهر
- خوردن تا حد ناراحتی و درد معده
- بلافاصله بعد از خوردن غذا به دستشویی رفتن
- ورزش بیش از حد، به خصوص بعد از اینکه در یک نوبت مقدار زیادی غذا خورده‌اند
- محدود کردن کالری یا اجتناب از برخی غذاها
- عدم تمایل به غذا خوردن در حضور دیگران
علائم روانی ممکن است با پیشرفت اختلال افزایش یابد. این علائم عبارتند از:
- عزت نفس ضعیف و تصویر بدنی مخدوش
- تحریک‌پذیری، بی‌قراری یا سایر تغییرات خلقی
- ایزوله‌سازی اجتماعی
- افسردگی
- اضطراب
چه چیزی باعث ایجاد چنین اختلالات عصبی (انورکسیا و بولمیا) خوردن می‌شود؟
علت قطعی این بیماری‌ها هنوز کاملا مشخص نیست. بسیاری از کارشناسان پزشکی معتقدند که ممکن است به دلیل ترکیبی از عوامل پیچیده بیولوژیکی، روانی و محیطی این اختلالات ایجاد شود. این علائم عبارتند از:
- ژنتیک
- ضربه عاطفی یا اختلالات روانی
- القای تصویر اشتباه از اندام ایده‌آل توسط رسانه‌های مختلف
اختلالات عصبی خوردن چگونه توسط روان‌پزشک تشخیص داده می‌شود؟
معیارهای لازم برای تشخیص انورکسیا عبارتند از:
- محدود کردن مصرف غذا برای حفظ وزن کمتر از میانگین وزن برای سن، قد و اندام فعلی
- ترس شدید از چاق شدن یا چاق بودن
- ارتباط دادن وزن با ارزش‌های فردی و تصورات تحریف شده در مورد تصویر بدن
معیارهای لازم برای تشخیص بولمیا عبارتند از:
- دوره‌های مکرر پرخوری
- رفتارهای جبرانی نامناسب مکرر، مانند ورزش بیش از حد، استفراغ خودساخته، روزه گرفتن یا استفاده نادرست از ملین ها، برای جلوگیری از افزایش وزن
- پرخوری و رفتارهای جبرانی نامناسب که هر دو به طور متوسط حداقل یک بار در هفته، حداقل به مدت سه ماه رخ می‌دهند
- ارتباط وزن خود با ارزش‌های فردی و تصورات تحریف شده در مورد تصویر بدن
چه گزینه های درمانی برای انورکسیا و بولمیا در دسترس هستند؟
هیچ درمان فوری‌ای برای اختلال خوردن وجود ندارد. پزشک شما ممکن است ترکیبی از رفتار‌درمانی، داروها و توانبخشی را برای درمان هر یک از این بیماری‌ها توصیه کند.
هدف کلی درمان این است که:
- رسیدگی به علت زمینه‌ای انورکسیا و بولمیا
- بهبود ارتباط با غذا
- اصلاح رفتارهای ناسالم
درمان سرپایی در مقابل بستری
انورکسیا و بولمیا در هر دو حالت سرپایی یا بستری درمان می‌شوند. برای بسیاری، درمان سرپایی رویکرد ارجح است. فرد به طور منظم به پزشک، درمانگر و متخصص تغذیه خود مراجعه خواهد کرد، ولی می‌تواند زندگی روزمره خود را از سر بگیرد. اما گاهی اوقات نیاز به درمان بستری وجود دارد.
درمان بستری ممکن است در موارد زیر ضروری باشد:
- عدم پیروی از درمان سرپایی
- موثر نبودن درمان سرپایی
- وجود علائم سوء مصرف قرص‌های لاغری، ملین‌ها یا دیورتیک‌ها
- وزن کمتر یا مساوی۷۰ درصد وزن سالم
- افسردگی یا اضطراب شدید
- علائمی از تمایل به خودکشی
آیا در صورت ابتلا به انورکسیا و بولمیا احتمال ایجاد عوارض وجود دارد؟
در صورت عدم درمان، انورکسیا و بولمیا می‌توانند منجر به عوارض تهدیدکننده زندگی شوند.
عوارض انورکسیا با گذشت زمان عبارتند از:
- کم خونی
- عدم تعادل الکترولیت
- آریتمی
- پوکی استخوان
- نارسایی کلیه
- نارسایی قلبی
- در موارد شدید ممکن است مرگ رخ دهد
عوارض بولمیا با گذشت زمان عبارتند از:
- پوسیدگی دندان
- مری ملتهب یا آسیب‌دیده
- زخم‌های دهانی دردناک
- پانکراتیت
- آریتمی
- نارسایی کلیه
- نارسایی قلبی
- در موارد شدید ممکن است مرگ رخ دهد
